Hugur - 01.01.1992, Blaðsíða 33

HUGUR
Sanital við Karl Popper
31
Og þess vegna hefurðu sagt að við getum aldrei fœrt fullnœgjandi
rök fyrir því að tiltekin kenning sé sönn, þó að við getum stundum
réttlœtt eða rökstutt á fullnægjandi hátt að við tökum eina kenningu
fram yfir aðra.
Einmitt. Heimspekingar hafa venjulega reynt að réttlæta kenningu
eða trú okkar á einhverja kenningu. Þetta er ekki hægt. En ef heppnin
er með okkur getum við réttlætt það að við höllumst að einni
kenningu frekar en annarri. Eg hef til dæmis sýnt hvers vegna við
getum réttlætt það að hallast að þyngdaraflskenningu Einsteins,
jafnvel þótt við virðum að vettugi sönnunargögnin um hreyfingu
Merkúrs.
Kemurþað málinu ekki við á þessu stigi að spyrja livernig?
I fyrsta lagi getum við sýnt fram á að fyrir hvem vanda sem hægt er
að leysa með kenningu Newtons er hægt að fá lausn hjá kenningu
Einsteins sem er að minnsta kosti jafn nákvæm. Þetta má orða á þá
leið að upplýsinga-inntak eða reynslu-inntak kenningar Einsteins sé
að minnsta kosti jafn mikið og kenningar Newtons. Síðan getum við
haldið lengra og sýnt fram á að kenning Einsteins hefur meira inntak
en kenning Newtons af því að hún leyfir okkur að bera upp og leysa
vandamál um útgeislun og flutning ljóss í þyngdarsviðum sem eru
kenningu Newtons um megn. Eg hef sýnt fram á að meira reynslu-
inntak kenningar Einsteins þýði að hún er hetur prófanleg en kenning
Newtons og þess vegna betur staðfestanleg. Og endanlega getum við
sýnt að hún er í reynd betur staðfest, jafnvel þótt við sleppum
Merkúrsdæminu. En þar sem hinn gagnrýni samanburður var gerður
með það fyrir augum að kanna hvor kenningin kæmist nær
sannleikanum þá getum við sagt í stuttu máli að niðurstaðan bendi til
þess að kenning Einsteins virðist nú sem stendur vera nær
sannleikanum en kenning Newtons.
Þegar þú segir nú sem stendur skilst mér þú eigir við „í Ijósi þess
livernig umrœðan stendur núna “ ?
Já.
Þessi hugmynd, hvernig umræðan stendur núna, innleiðir hún ekki
afstœðishyggjuþátt?