Búnaðarrit - 01.01.1928, Page 317
BUNAÐARRIT
311
ekki að neinu að hverfa, nema hrakningi og óvissu.
Þetta ástand í ófriðarlöndunum hefir ■ hrundið af stað
umsvifamikilli nýrækt og nýbýlastofnun. En hlutlausu
löndin fylgjast og með í þessu, því aldan var áður
vakin, að minsta kosti á Norðurlöndum, nokkru fyrir
ófriðinn mikla. En á síðustu árum færist þessi starfsemi
mest í aukana. Til þess að gefa mönnum dálitla hug-
mynd um þetta, mætti nefna nokkur dæmi frá Dan-
mörku og Noregi.
í Danmörku fer nýræktin fyrst að aukast að mun
eftir 1866. Það ár var stofnað hið fræga Heiðafjelag.
Höfuðtilefni þeirrar fjelagsstofnunar var missir Suður-
Jótlands í hendur Þjóðverjum i ófriðnum 1864. Ósigur-
inn og tapið olli þjóðarsorg í Danmörku, en jafnframt
þeirri þjóðarvakningu til mentunar, menningar og fram-
fara, sem varla á sinn líka í nokkru landi.
Dalgas oberstlöjtenant, vega-verkstjóri á Jótlandi,
stofnaði Heiðafjelagið, og sagði löndum sínum, að það,
sem tapast hefði út á við, yrði að vinnast inn á við.
•Ejelag þetta er mjög merkilegt, og frumlegt á þeim
tíma sem það var stofnað. Hefir haft djúptæk og heilla-
vænleg áhrif á þjóðlif Dana, og verið öðrum þjóðum til
•fyrirmyndar í nýrækt og nýbýlastofnun. Jótlandsheið-
arnar voru 102 □ milur að stærð, mikið sljettar á
•stórum svæðum, en með smáum ásum og hæðum
vestantil; eitt hið illyrmislegasta og ófrjóvasta gróður-
lendi sem þekkist. Höfuðgróðurinn stórvaxið beitilyng
{Calluna Yulgaris), en sumstaðar flóar og mosamýrar
meðfram árfarvegum og í dýpstu lægðum. Á einveldis-
tímunum var danska stjórnin eitt sinn- að hugsa um
að gefa íslendingum þetta kjarnaland, og flytja þá alla
saman þangað. En örlögin hafa nú hagað því svo til,
að við erum enn íslendingar, en ekki Jótar. Nokkrar
jbýskar Ijölskyldur bitu þá á agn Danastjórnar, og þágu