Búnaðarrit - 01.01.1928, Page 319
BÚNAÐAKRIT
3ia
akurlendis eða stofnun nýbýla, heldur undirbúið hvort-
tveggja, og komiÖ til leiðar að gömul býli hafa aukist
og batnað, og fjöldi nýbýla hafa komist á fót.
Að taka til ræktunar óbætt heiðaland, er langsótt
þrældómsverk. Lyngbreiðan er seig fyrir plógnum, og
grjót og aurhella tefja fyrir. Þeir sem brjóta slíkt land,
þurfa að plægja það tvisvar til þrisvar á 2—5 ára
fresti, og herfa og valta þess á milli. Minni undirbún-
ingur nægir ekki, til þess að loftið, sólin, frostið og
regnið nái að milda jaiðveginn og gera hann hæfan til
ræktunar. Að þessu búnu er mergel-leir og áburði
mokað yfir og herfað saman við moldina. Að því búnu
er sáð til fyrstu uppskeru.
Það segir sig sjálft, að þeir sem koma á fót nýbýli á
þessu landi, þurfa til þess mörg ár. En af því þar er
svo ástatt, að jafnan er hægt að fá atvinnu á hvaða
tíma sem er, í námunda við býlið, og af því þessir
heiðarbændur hafa stálharðan vilja, og gefast ekki upp
meðan heilsan endist, þá koma þeir að lokum upp
sjálfstæðu býli, með því að vinna að því í frítímum og
hvíldartímum, á löngu árabili. En það tekur í fyrir
efnalitla menn.
Fram að árinu 1906 fengu þeir, sem voru að rækta
heiðarnar, engan opinberan styrk. En þingið veitti þó
árlega 30 þús. kr. lán, gegn hreppsábyrgð. Þetta var
öldungis ónóg upphæð, og sama sem engin hjálp í svo
erfiðu og kostnaðarsömu verki. Enda hrærðist hjarta
þjoðarinnar við kveinstafi og örbirgðarástand þeirra
manna, er unnu að stofnun nýbýla á heiðunum. Heiða-
búarnir sögðu: „Við yrkjum þá jörð, sem aðrir í þjóð-
fjelaginu vilja ekki nýta. Við sköpum verðmæti hinna
ófrjóu heiða, og jafnskjótt sem verðmæti þeirra er fram-
leitt, kemur þjóðfjelagið og krefur skatts af því. Er þá
til of mikils ætlast, að þjóðfjelagsheildin leggi fram
styrk til að skapa þenna skattstofn?“ — Árið 1906 var
gripið til þess að stofna fjelag, sem nefndist „Hede-