Búnaðarrit - 01.01.1928, Page 323
BÚNAÐARRIT
317
Agóða, og er nokkuð af ágóðanum lagt í varasjóð, hinu
er skift sem uppbót (bónus) til kaupenda. Lánin og
'bónusinn nægir venjulega til að fullborga jörðina, með
húsum. Fjelagið annast allar lántökur. Eigandinn þarf
eigi fyrir því að hafa. Hann tekur til starfa sem frjáls
bóndi, duglegur, iðinn, mentaður, góðgjarn og heiðar-
legur borgari, sem getur greitt vexti og afborganir, og
eignast býlið skuldlaust fyr eða síðar, ef engin óhöpp
steðja að.
Stóru byggingum höfuðbólanna láta fjelögin fylgja
langmest land, og stórbýlið heldur áfram að vera til, en
nokkru minna en áður. Þessi Húsmanna-landskiftÍDgar-
fjelög voru 1918 í 13 deildum í Danmörku. Árið 1913
höfðu þau keypt 115 höfuðból. En ekki búið að skifta í
sjálfstæð býli nema 67, og þeim var skift í 674 býli
(rúml. 10 til jafnaðar). Við skiftinguna jókst veiðgildi
og áhöfn býlanna, sem hjer segir:
Vátryggingarverð húsa..............um 2 milj. kr.
—„— innanstokksmuna — l1/* — —
Hestum fjölgaði ...................— 70%
Nautgripum fjölgaði................— 64 —
Svínum fjöigaði....................—194—
Hænsum fjölgaði . . . '............—224—
Þó voru ekki öll smábýlin fullsetin.
Fyrir skiftinguna bjuggu á þessum stórjörðum 56
'ífjölskyldur, er töldu til samans 436 einstaklinga. Eftir
skiftinguna bjuggu 480 sjálfstæðar fjölskyldur, er töldu
til samans 2152 einstaklinga. Mannfjölgunin á þessum
■67 býlum varð 1716 manns, eða sem næst 5 sinnum
fleiri en áður.
Jarðeignir í Danmörku, sem metnar eru til skatt-
gjalds, eru: herragarðseignir 15°/o, stærri bændabýli
44,5%, smábæDdabýli 27,5% og húsmannabýli 12%.
Talsins eru herragarðsbýlin 2100, stærri bændabýli 27