19. júní - 19.06.1978, Blaðsíða 56

Framh. af bls. 53
sifjarétti eftir Dr. Ármann Snævarr,
hæstaréttardómara, og kennd er í laga-
deild Háskóla Islands, segir svo: „Að
lokum skal á það bent, að önnur lög hafa
verið svifasein að taka upp grunnhugtök
hjúskaparréttarlaganna eða draga álykt-
anir af þeirri tilhögun, sem þar er mælt,
sbr. t.d. skattalög, þar sem konan hefir
lengstum verið skoðuð sem hálfgildings
appendix við bóndann“. Þau sjónarmið,
að jafnrétti karla og kvenna skuli vera
samfélagslegt markmið, endurspeglast í
yfirlýsingum Sameinuðu þjóðanna,
stefnuskrám stjórnmálaflokka, sam-
þykktum landsþinga launþegasamtaka
og í lagasetningu á Alþingi. Að kynferði
og hjúskaparstaða ráði hverjir séu skatt-
þegnar, eins og núgildandi skattalög
kveða á um, gengur augljóslega gegn
framangreindum sjónarmiðum.
Helmingaskiptaregla við skattlagn-
ingu hjóna sem boðuð er i frumvarpi þvi,
sem nú liggur fyrir Alþingi, og túlkuð
hefur verið sem sérsköttun (m.a. vegna
orðalags 5. gr. frv.), er í raun samsköttun
í nýju formi. Hjónin skuli telja fram á
sama framtalseyðublaði, sbr. 87. gr., og
skiptir ekki máli þótt um sé að ræða
tekjur af sératvinnu eða séreign. Álagða
skatta á hjón skal birta i einu lagi í
skattskrá og tilkynningar allar nægir að
senda öðru hjóna, sbr. 97. gr. Hjón bera
áfram óskipta ábyrgð á greiðslu skatta,
sem á þau eru lagðir. Innheimtumaður
ríkissjóðs getur gengið að hvoru þeirra
um sig til greiðslu á sköttum beggja, sbr.
108. gr. frv.
Sú aðstaða tveggja einstaklinga, að
tekjur annars hafi áhrif á skattlagningu
hins, getur verkað ýmist hvetjandi eða
letjandi á atvinnuþátttöku þeirra.
Skattalög skulu vera hlutlaus að þessu
leyti og ber að rjúfa þá skattalegu ein-
ingu, sem hjón hafa verið fram til þessa. I
kafla, sem ber heitið „Meginstefnuatriði
frumvarpsins“ kemur ótvirætt fram, að
frv. feli í sér stýringu gagnvart vinnu-
markaðinum, en þar segir svo í 2. tl.:
„Almennt er þess að vænta, að hjón, þar
sem eiginkonan starfar ekki utan heimilis,
mundu hafa ávinning af þessari breyt-
ingu“ (undirstrikanir KRFI).
Þegar boðuð var framlagning frum-
varpsins, var þvi haldið fram, að „nú
skyldu störf heimavinnandi húsmæðra
loksins metin“, eða m.ö.o. heimilisstörf
skyldu metin. Höfundar frumvarpsins
skilgreina ekki hugtökin „heimili" og
„heimilisstörf“, en slík skilgreining hlýt-
ur að vera óhjákvæmileg undirstaða
raunverulegs mats og markmiðsins með
matinu. Starfsmat getur undir engum
kringumstæðum átl heima í skattalög-
gjöf, hvorki mat á heimilisstörfum né
öðrum störfum.
54
Ef frumvarp þetta verður að lögum, er
niður felld hin svonefnda 50% frádrátt-
arregla, þ.e. að helmingur launatekna
giftra kvenna skuli dregin frá saman-
lögðum tekjum hjóna áður en til skatt-
lagningar kemur. Ákvæði þetta veldur
misrétti milli launþega, og það stríðir
gegn grundvallarreglu við lagasetningu
hér á landi, að hafa kynbundið ákvæði í
lögum. 50% frádráttarreglan var lögfest
til bráðabirgða árið 1958. Vegna órétt-
Iátra skattalaga var erfitt að fá giftar
konur til starfa utan heimila. Skattstig-
inn var þannig, að skattar hjóna, sem
bæði unnu utan heimilis, urðu mun
hærri en skattar fólks í óvígðri sambúð. I
stað þess að leiðrétta skattalögin að þessu
leyti, var farin 50% frádráttarleiðin. Á
þeim 19 árum, sem liðin eru, hafa orðið
margvíslegar breytingar á skattalögun-
um, þ.á.m. á skattstiganum. Þær fáu
konur, sem hafa háar tekjur, hagnast nú
á þessari reglu. Það, sem átti að horfa til
réttlátari skattlagningar, hefur snúist í
andhverfu sína.
1 seinni tíð hefur þessi regla verið
túlkuð þannig, að henni væri ætlað að
koma til móts við kostnað, er bæði hjónin
afla tekna utan heimilis, svo sem barna-
gæslu. Að einstaklingar skuli hafa sem
mest frelsi til að velja sér lífsstarf, eru
flestir sammála um. En ef þetta valfrelsi
á að verða framkvæmanlegt, verður að
koma til móts við fólk á vissum tímabil-
um.
1 64. og 65. gr. frumvarpsins er gert ráð
fyrir að í stað 50% frádráttarreglunnar
komi „heimilisafsláttur" og „barnabóta-
auki“. Heimilisafsláttur, eins og hann er
boðaður í 64. gr. 1. tl., tekur ekki mið af
verkefnum á heimili þeirra, er hans verða
aðnjótandi. Samkvæmt frv. eru skilyrðin
til að fá heimilisafslátt frá skatti þau að
vera i hjúskap og að hjónin afli bæði
tekna utan heimilis.
Þetta eru nærfellt sömu skilyrði og
eftir núgildandi lögum til að hljóta 50%
frádrátt af launatekjum. Virðist sem 50%
frádráttarreglan sé að hluta til endur-
borin I heimilisafslættinum.
Ef 50% frádráttarreglan er óréttlát, er
heimilisafslátturinn það einnig, þar eð
hvort tveggja er án sýnilegs samhengis
við raunverulegar aðstæður fólks.
Verkaskipting fullorðins fólks á eigin
heimili er samkomulagsatriði þess í milli
og skal vera án utanaðkomandi íhlutun-
ar.
Tryggingatöggjöfin hefur þegar viður-
kennt ýmis verkefni heimilanna, svo sem
i formi ellilífeyris, sjúkradagpeninga og
örorkubóta.
Umönnun og uppeldi barna er aug-
ljóslega meginverkefni á nútímaheimil-
um. Raunverulegar barnabætur falli til
þeirra, er börn annast. 1 slikum barna-
bótum er fólgið visst valfrelsi — fólk get-
ur annaðhvort sjálft annast börnin eða
greitt öðrum fyrir það. Þessi tilhögun
leysir af hólmi barnabótaaukann sem
boðaður er í 65. gr. frumvarpsins.
Kerfisbreyting á skattlagningu, eins og
boðuð er í frumvarpinu, krefst ítarlegrar
athugunar og margvislegrar viðmiðunar.
Stjórn KRFl vill vekja athygli þing-
nefndarmanna á vinnubrögðum Norð-
manna í svipaðri aðstöðu.
Stjórn KRFl itrekar, að sá þáttur
frumvarpsins, sem fjallar um skattlagn-
ingu einstaklinga og heimila, verði dreg-
inn til baka og endurunninn með hlið-
sjón af ábendingum, er fram hafa komið.
Stjórn KRFf hefur, eins og að framan
segir, leitast við að setja fram þau
grundvallarsjónarmið, er stefna beri að
við skattlagningu einstaklinga og heim-
ila. Stjórnin tók mið af þeim viður-
kenndu samfélagslegu markmiðum, er á
siðasta ári voru lögfest hér á landi, sbr.
lög nr. 78/1976 um jafnrétti kvenna og
karla. Grunntónn þeirra laga er sam-
hljóma meginstefnumiðum KRFf s.l. 70
ár.
Stjórn KRFÍ telur að leiðir að þessum
markmiðum verði þeir að finna, er
kjörnir hafa verið til slíkra verkþátta af
þjóðinni.
Reykjavík í febrúar 1977.