19. júní - 19.06.1980, Qupperneq 72

Ástin, frelsið og konur
Framh. af bls. 48.
henni, en gerir þó gys að sífelldri
umhugsun hennar um hjónaband
og að sofa hjá.
Þessu vildi Þórhildur ekki sam-
sinna. Karlar hefðu alltaf gert gys
að konum, sem gætu ekki leynt
girnd sinni og þörfum. Þegar
Manga væri ein, ræddi hún opin-
skátt um hvatir sinar og heilbrigð-
ar þarfir, en í hópi með öðrum væri
hún tepruleg, enda ætlaðist þjóð-
félagið til, að hún sýndi áhugaleysi
í þessum efnum. Sigurður drægi
fram, hvernig það er talið ámælis-
vert hjá konum, sem hjá körlum er
látið óátalið. Hið átakanlega í lýs-
ingu Möngu væri aftur á móti ör-
vænting hennar um að komast í
hjónaband.
Þá var talinu vikið að höfuðper-
sónunni Helgu. Um hana hafði
Tinna þetta að segja: ,,Mér finnst
hæpið að telja Helgu tákn ein-
hverrar upphafinnar kvenímynd-
ar, sem Sigurður kann að hafa átt
sér. Hún er ekki aðeins ímynd
rómantíkur um sakleysi og hrein-
leika, heldur líka tápmikill kven-
maður, sem hefur vit og getu til að
koma eigin málum fram.“
Það vekur eftirtekt, að móðir
Helgu kemur hvergi við sögu;
hverja telur þú skýringuna á
þessu, Þórhildur?
„í frumgerð Sigurðar kom fram,
að hún er látin, er leikurinn gerist,
en ég tel, að með þessu vilji höf-
undur sýna, hvernig feður, sem fá
að kynnast hlutverki uppalandans
af eigin raun, öðlist aukinn skiln-
ing á mannlegum tilfinningum.
Feður þeirra Helgu og Gríms hafa
báðir þannig reynslu, og þeir eru
einu karlpersónurnar í leiknum,
sem ekki láta kúgast, sem þora að
láta tilfinningarnar vera skynsem-
inni yfirsterkari, þegar það á við.“
Bæði Helga og Sigríður eru
dyggðum prýddar og bornar til
auðs. Skyldi Sigurður sjálfur hafa
talið, að þannig ættu konur að vera
til að geta talist eigulegar?
70
Um þetta hafði Þórhildur það
að segja, að í verkinu væri kærleik
teflt fram gegn þjónkun við pen-
inga. Þannig höfnuðu Sigríður og
Helga von um aukinn veraldarauð
vegna ástar og því væri Helga gerð
sem eigulegust á alla lund, þegar
ástir tækjust með þeim Grími,
umkomulausum útlaga, sem aldrei
hefði séð kvenmann. I hreinni og
saklausri ást þeirra birtist megin-
inntak verksins, boðskapur um
kærleik og frelsi, fjarri spillandi
áhrifum auðs, valda og girndar.
Að lokum voru þær Þórhildur og
Tinna spurðar, hvað fleira kæmi
athyglisvert fram í verkinu, sem
varðaði konur sérstaklega. Þór-
hildur benti á rökræður útlaganna
um mun kynjanna, mun á hæfi-
leikum karla og kvenna, sem hún
taldi eiga fullt erindi til okkar, þótt
meira en aldargamlar væru. Þessar
rökræður hefðu verið styttar i nú-
verandi gerð leiksins, enda ekki
nema óbeint tengdar meginboð-
skap hans, en hér skal til gamans
birtur hluti þessara rökræðna, eins
og þær eru í frumgerð Sigurðar.
Hrólfur, einn útlaganna, hefur
sagt að konur séu „barnasmiðjur
. . . til að sjóða ofan í okkur, staga
garmana okkar og vera okkar
þrælar eða réttara sagt húsdýr . . .“
og Eldjárn útlagi og kvenhatari
tekur undir, en Björn, faðir Gríms,
mótmælir og segir m. a.:
. . . Sé konan á lægra stigi en karl-
maðurinn að öllu samanlögðu, þá
er það vafalaust karlmanninum að
kenna, sem notar sér þá líkamlegu
yfirburði, sem hann hefur fram yfir
konuna, til að kúga og niðurníða
alla hæfilegleika hennar, en þar af
leiðir þá aftur mjög eðlilega, að
konan neytir þeirra hæfilegleika,
sem hún hefur svo ríkulega fram
yfir karlmanninn.
Eldjárn: Hverjir eru þeir má ég
spyrja?
Björn: Það er mjúkleiki og næm-
leiki í hugsun og tilfinningum og
flýtir að snúa sér eftir kringum-
stæðunum — og jafnvel slægð.
Eldjárn: Þar sagðirðu satt, ha, ha,
ha.
Björn: Þettað er konunni gefið
sem jafnvægi og vörn á móti ofríki
karlmannsins. Óskandi væri að
karlmenn almennt þekktu betur
kvenfólkið og þeir litu ekki eins
með hroka niður á þær svo þær
þyrftu enn síður að neyta þess sið-
asta hæfilegleikans.
Vigdís
Framh. af bls. 24.
fylgjandi innrásinni í Afganistan?
Samkvæmt minni eigin skilgrein-
ingu hef ég aldrei verið kommún-
isti, eins og sú stefna er upp byggð í
heiminum. Eg hef alltaf verið á
móti erlendum her á Islandi og í
raun veit ég, að flestir íslendingar
eru það í hjarta sínu. Spurningin er
aðeins, hvernig og hvers vegna
menn umbera hann. Eg er líka á
móti allri frelsisskerðingu, hverju
nafni sem hún nefnist.“
Hljótir þú ekki kosningu, hvað
hyggstu þá taka þér fyrir hendur?
„Eg hef ýmsar áætlanir á prjón-
unum, en það er best að segja sem
minnst, því að annars er maður
farinn að gefa loforð. Einu vona ég
þó að ég komi í verk og það er að
ljúka við rannsókn mína á frönsk—
íslenskum menningartengslum á
síðari hluta 19. aldar. Eg á talsvert
enn óunnið af efni um frönsku sjó-
mennina, og ég hef litlar áhyggjur
af því að verða iðjulaus.“
Að lokum, Vigdís, hvers hefur
þú helst óskað þér í kosningabar-
áttunni?
„Ég átti fimmtugsafmæli á dög-
unum og vinkonur mínar spurðu
hvað ég vildi helst fá í afmælisgjöf.
Mér kom ekkert í hug, sem mig
vanhagaði um. „Mig vantar ekk-
ert,“ sagði ég „nema það væri
aukið sjálfstraust — af því á maður
að sjálfsögðu aldrei nóg.“ ,Já, en
það er bara ekki hægt að pakka þvi
inn, Vigdís mín,“ svaraði þá ein
þeirra.“