19. júní


19. júní - 19.06.1980, Blaðsíða 59

19. júní - 19.06.1980, Blaðsíða 59
vegur hennar fer enn vaxandi í heimi enskra bókmennta. Meðan á heimsókninni stóð héldu þau hjón fjölmenna mál- stofu í Árnagarði um skáldsöguna sem bókmenntaform. Þar talaði annars vegar fræðimaðurinn og hins vegar listamaðurinn, en þetta gaf umfjölluninni vídd og dýpt, sem þátttakendur virtust kunna vel að meta. I lok málstofunnar voru bornar fram fyrirspurnir, og var ein þeirra á þá lund, hvort skáldkonunni léti betur að tjá hugmyndaheim karla en kvenna, þar eð hún kysi oft að segja sögu sína frá sjónarhóli karl- persónu. Aftók hún það með öllu og kvaðst fyrst og fremst fjalla um mannleg viðhorf og verðmæti í bókum sínum án tillits til kyn- ferðis. I svari hennar kom hins vegar fram, að hún er eindreginn stuðningsmaður kvenfrelsis og jafnréttis og vakti það áhuga 19. júní, sem þegar fór á stúfana og fékk skotið inn örstuttu spjalli við hana milli þrautskipulagðra dagskrár- atriða heimsóknarinnar. Iris Murdoch var fyrst spurð að hvaða leyti hún styddi kvenfrels- ishugmyndir nútímans og hvort endurvakning jafnréttisbarátt- unnar síðasta áratug ætti þar ein- hvern hlut að máli. „Nei, nei, ég hef verið kven- frelsismanneskja miklu lengur. Það er langt síðan ég hóf afskipti af jafnréttismálum, en þar hef ég einkum látið menntun kvenna til mín taka. Hún er nefnilega undirsstaða þess, að konur nái jafnfætis körlum, eins og öllum er ljóst, og þótt mikið sé nú um vel menntaðar konur á fjölmörgum sviðum, er átakanlega stór hluti þeirra lítt menntaður og fávís. Af þessum sökum hef ég einkum beint mér að skólanum og hef gegnum árin skrifað og talað opinberlega um nauðsyn þess, að stúlkur eigi völ á sömu námsgreinum og piltar. Þannig hef ég orðið þátttakandi í deilum, sem lengi hafa staðið í Bretlandi um menntun kvenna og þá einkum kvennafögin svoköll- uðu, handavinnu, matreiðslu o.s.frv. Meðan þessum fögum er haldið að stúlkunum eingöngu, er lítil von til þess, að viðhorf þeirra sjálfra og annarra breytist. í sama tilgangi hef ég líka haldið uppi vörnurn fyrir það skólakerfi, sem nú er á undanhaldi í Bret- landi, en þar á ég við, að menntun skuli byggjast á hæfnisprófum og samkeppni. Það er full ástæða til að óttast, að þegar allir komast í gegnum skólann án tiltakanlegrar fyrirhafnar og prófa, muni það ekki eingöngu hafa í för með sér hnignandi menntunarstig þjóðar- innar almennt, heldur muni það einkum bitna á stúlkum, þegar til lengdar lætur. Það er deginum ljósara, að í fátækum og efnaminni fjölskyldum verður menntun drengjanna látin sitja í fyrirrúmi og þeir einir eiga kost á langskóla- námi í stað þess að hæfnispróf ráði, hverjir komast áfram til fram- haldsmenntunar. Slík samkeppni yrði hins vegar til að forða mis- munun vegna kynferðis. Þetta tel ég vera nijög áríðandi frá jafn- réttissjónarmiði, því að konur verða og eiga að leggja áherslu á, að þær eru jafnmikils virði og karlar sem einstaklingar. Að öðru leyti er ég ekki kven- frelsiskona í þeim skilningi, að ég telji konur eiga að forðast karl- menn eftir mætti og alls ekki gift- ast þeim, eins og þær herskáustu vilja. Ég er heldur ekki í hópi þeirra sem einblína á vanda kvenna í heiminum og sjá ekki út fyrir hann“. Það kom reyndar fram hjá þér á málstofunni, að bókmenntir ættu ekki að túlka sjónarmið kvenna sem eitthvað annað og öðruvísi en sjónarmið karla. Ertu þar með að hafna því, að konur búi yfir sér- stæðri reynslu og að sú reynsla eigi erindi til fólks í bókmenntum? „Nei, nei, alls ekki. Það er jú augljóst mál, að allt efni er jafn- lögmætt sem yrkisefni, ef vel er á því haldið. Mér er líka fullkomlega ljós hin oft á tíðum erfiðu skilyrði, sem konur búa við, ef þær vilja beita sér á einhvern hátt eða kom- ast áfram. Það verður að sjálfsögðu að krefja þær um sömu hæfni og karla, en iðulega þurfa þær að skara fram úr, auk þess sem alls kyns fordómar eru þeim Þrándur í Götu. Sjálf fjalla ég í mínum bókum mikið um konur og þeirra veröld, erfiðleika hjónabandsins o.s.frv., en ég tel, að það verði að forðast í bókmenntum og í lífinu almennt að líta á þessar hliðar eingöngu. Mér finnst æskilegt, að hafa víðari sjóndeildarhring en svo, á svipaðan hátt og mér finnst blökkumenn ekki gagna sínum frelsishugmynd- um með því að einangra sig í hóp- um, sem líta ekki við öðrum en blökkumönnum og lesa ekki annað en það, sem blökkumenn hafa skrifað“. Að menntuninni undanskil- inni, hvaða leiðir telur þú vænleg- astar til að jafna að fullu stöðu kvenna og karla? ,Ja, þarna er erfið spurning. Vissulega hefur mikið breyst frá þeim tíma, er enska skopritið Punch fjallaði um stjórnmálaþátttöku kvenna sem hvern annan brand- ara, þegar hugmyndin kom fram Iris Murdoch á Islandi 57
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

19. júní

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: 19. júní
https://timarit.is/publication/671

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.