19. júní - 19.06.2000, Side 41

konan er kona liggur í hlutarins
eðli að konan fer að gera góða
hluti í öðru fyrírtæki. Dæmið er
ekkert flóknara.
Nú er þingkonur komnar yfir
30% af þingmönnum og ættu því
samkvæmt kenningunni um gler-
þakið að vera orðnar umtalsvert
afl. Hefur þú orðið vör við breyt-
ingu, Rryndís?
Bryndís: Já, ég finn fyrir breyt-
ingu en það að glerþakið hafi
verið rofið hefur ekki beint haft
áhrif á málflutninginn. Konur hafa
ekki sameinast um ákveðin mál-
efni enda eru karlar orðnir nokk-
uð öflugir í tengslum við helstu
baráttumál fjölskyldunnar. Aftur á
móti verð ég að viðurkenna að
mér finnst mun skemmtilegra að
sjá ekki eina eða tvær heldur
fjórar konur á ráðherrabekkjun-
um. Ekki er því heldur að leyna
að andinn í þingflokknum varð
allt annar eftir að konur komust
þar í meirihluta. Nú er ekki leng-
ur hikað við að taka upp snyrti-
budduna til að lagfæra aðeins
málninguna á fundum. Andrúms-
loftið er orðið „kvenlegra".
Hugsanlega felst munurinn í til-
finningunni fyrir því að tilheyra
ekki lengur minnihlutahóp.
Hulda Dóra: Nú verð ég að
mótmæla. Eg hef aldrei nokkurn
tímann upplifað mig í minnihluta-
hóp af því að ég sé kona.
Sigríður: Hvað ertu að segja!
Eg bara trúi því ekki að nokkur
kona hafi getað komist hjá því að
taka eftir mismununinni í garð
kvenna í þjóðfélaginu.
Bryndís: Eg held að reynsla
kvenna geti verið æði mismun-
andi.
Nú er stundum talað um að
konur þurfi þéttriðnara samskipta-
net til að þlotta sína á milli. Hvern-
ig er plottað á þingi, plotta konur
saman eða kynin í kross?
Bryndís: Já - ég býst við því,
inni á þingi.Annars er alltaf hægt
að velta því fyrir sér hvort plott-
ið fari aðallega fram utan eða
innan þings. Rétt eins og karlar
geta konur verið ansi öflugar í
plottinu. Konur ræða stundum
algjörlega þverpólitískt um sína
hlið á málunum inni á þingi. Slík
kvennasamstaða á þingi er
sjaldnast áberandi og felst yfir-
leitt ekki í því að konur flytji mál
saman.
Hvaða breytingar hafa orðið á
stöðu kvenna á alþjóðlega vísu á
öldinni.Jóhanna?
Jóhanna: Nú, staða kvenna
hefur auðvitað gjörbreyst á öld-
inni. Engir alþjóðlegir samningar;
hvorki um mannréttindi né sér-
stök réttindi kvenna, voru til um
síðustu aldamót. Fyrstu skrefin
voru stigin með stofnun Samein-
uðu þjóðanna uppúr seinni
heimstyrjöldinni. Eleanor Roos-
evelt veitti mannréttindanefnd-
inni formennsku og leiddi vinnu
við stóru mannréttindasáttmál-
ana tvo. Mannréttindasáttmál-
arnir ganga yfir alla og sérstak-
lega er kveðið á um að mismun-
un á grundvelli kyns, aldurs eða
uppruna sé ólögleg. Nokkrar n1<-
isstjórnir hirtu ekki um megin-
hugsunina og og skilgreindu
samningana með sérstöku tilliti
til karla. Smám saman varð því
Ijóst að ítreka þyrfti réttindi
kvenna með sérstökum Kvenna-
sáttmála. Kæruleið til Sameinuðu
þjóðanna vegna Kvennasáttmál-
ans var opnuð á síðasta ári. Alls
hafa 165 af 188 aðildarríkjum
Sameinuðu þjóðanna skrifað
undir Kvennasáttmálann. Aftur á
móti segja tölurnar ekki allt því
að stórar þjóðir eins og Banda-
ríkin hafa ekki skrifað undir sátt-
málann. Aðrar þjóðir eins og
Bangladesh og Saudí-Arabía hafa
gert talsverða fyrirvara við sam-
þykkt sáttmálans. Flestir eru fyrir-
vararnir gerðir í því skyni að
halda konum niðri á grundvelli
menningar og trúarbragða. Eins
er athyglisvert að konur hafa
víða í órólegum samfélögum
verið gerðar ábyrgar fyrir því að
ná fram ákveðnum stöðugleika.
Konum hefur löngum verið
ætlað að vera boðberar menn-
ingarinnar. Ihaldssömum gildum
er sáð í þjóðfélaginu og konum
ýtt inn á heimilin eins og hræði-
legt dæmi er um í Afganistan.
Hafa kvennahreyfmgar á Vestur-
löndum gert nógu mikið af því að
vekja athygli á þvi hvað konur
standa höllum fæti víða um heim?
Jóhanna: Nú ættum við að
staldra við og hugsa um hvemig
við lítum á konur í fátækari lönd-
um. Okkur hættir til að sjá
aðeins fyrir okkur aðgerðarlaus
fórnarlömb. Þvert á móti get ég
nefnt að kvennahreyfingin í Afr-
íku er mjög sterk. Konurnar eiga
ekki í vandræðum með að skil-
greina vandann heima fyrir. Við
megum ekki þykjast vita betur
og grípa fram fyrir hendurnar á
konunum í þeirra eigin samfélagi.
Eðlilegra er að konur á Vestur-
löndum veiti kynsystrum sínum í
öðrum heimshlutum stuðning
með því að vekja athygli á fram-
lagi kvennasamtaka í hverju landi
fyrir sig.
Bryndís: Já - en við erum svo-
lítið föst í okkar eigin veruleika.
Konur á Vesturlöndum ættu að
standa fyrir því að opna umræðu
og vekja athygli á bágum kjörum
kvenna út um allan heim. Ekki alls
fýrir löngu stóðu Emma Bonini
og fleiri konur fyrir átakinu Blóm
handa konum í Afganistan. Með
því myndaðist ákveðinn þrýsting-
ur áTalebanana fráVesturlöndum.
Okkur er hollt að rifja upp
hvernig kvennabaráttan hefur
verið að þróast hér og á hinum
Norðurlöndunum. Konur byrj-
uðu á því að berjast fyrir sjálf-
sögðum mannréttindum eins og
kosningarétti og kjörgengi. Smám
saman var farið að tala meira um
félagslegt réttlæti. Nú er helsta
vopnið talið vera hversu þjóð-
hagslega hagkvæmt sé að nýta
hæfileika kvenna, við nekstur fyrir-
tækja, stjórnun landsins og áfram
væri hægt að telja.
Hvernig meta ungir feministar
ástandið?
Brynhildur: Eg verð að viður-
kenna að ég öfunda dálítið fem-
inistana hér áður fyrr. Markmiðin
voru miklu sýnilegri. Núna er því
haldið á lofti að samkvæmt
lögum hafi konur fullt jafnrétti á
við karla. Að konur séu klárar og
geti allt. Að hvorki sé þörf né
sérstök ástæða til að berjast
frekar fyrir réttindum kvenna.
Bríet - félag ungra feminista,
hefur ekki farið varhluta af því og
jafnvel vakið upp hatur fyrir að ►
Víða var komið við, (f.v.) Hulda Dóra, Sigríður, Bryndís, Brynhildur og Jóhanna.
41