19. júní - 19.06.2000, Qupperneq 44

Hulda Dóra.
langt í land að við stöndum jafn-
fætis grönnum okkar á Norður-
löndum sem eiga rétt á allt að
tveggja ára fæðingarorlofi á
miklu betri kjörum en hér. En
það er ekki síður mikilvægt að
gera hverri fjölskyldu kleift að
vinna sem best úr sínum
aðstæðum þegar barn fæðist -
að sjálfsögðu í samráði við
atvinnurekendur. Það hefur verið
þannig hér á landi að foreldri
hefur ekki getað tekið fæðingar-
orlof í köflum og það hefur ekki
getað tekið t.d. orlof hálfan dag-
inn og unnið hálfan daginn ef
það hentar. Krafan hefur verið sú
að foreldri velji á milli atvinnu-
þátttöku og þess að vera hjá
barni sínu og þessi krafa hefur
komið konum mjög illa. Sveigjan-
leikinn er ekki síður mikilvægur
en lengd orlofsins og ég get ekki
séð betur en að það henti öllum
að hafa einhverja sveigju í þessu.
Jóhanna: Við verðum að vara
okkur á því að tala ekki aðeins
um þekkingarfyrirtækin. Fyrirtæki
eins og FBA væru ekki til ef
önnur fyrirtæki væru ekki í
grunnframleiðslu. FHverjir eru þar
á böndunum? Sá hópur verður
alltaf til og má ekki fyrir nokkurn
mun falla algjörlega í skuggann af
hámenntuðu konunum.
Bryndís: Eg er að vissu leyti
sammála þér, Jóhanna, og vissu-
lega eru framleiðslufyrirtæki líka
þekkingarfyrirtæki, enda er þekk-
ing ekki endilega byggð á mennt-
un. Hún getur líka verið byggð á
starfsreynslu. Aftur á móti
megum við ekki gleyma því að
þróunin á vinnumarkaði er sú að
í sérþekkingunni felast tækifærin
og menntun er þar stór þáttun
Hulda Dóra: Eg var í hópnum
um kynjahlutverk karla og
kvenna á ráðstefnunni um konur
og lýðræði í haust. Umræðurnar
snerust því um bæði kynin og
alls ekki bara konur: Eins og þú
varst að tala um, Bryndís, held ég
að fæðingarorlof karla skipti
alveg hreint rosalegu máli. Eftir
að karlar eru farnir að fá að vera
heima með börnunum sínum á
eigin forsendum alveg frá byrjun
fara hlutirnir að breytast sjálf-
krafa. Pabbarnir fara að kjósa að
bera jafna ábyrgð til móts við
mæðurnar á uppeldi barnanna.
Jóhanna: Já - alveg rétt. Konur
voru gerendur og börðust fyrir
því að ná fram ákveðnum laga-
ramma í okkar heimshluta á 20.
öldinni. Nú held ég að karlarnir
þurfi að koma meira inn í
umræðuna og ýta undir almenna
hugarfarsbreytingu.
Bryndís: Eg sé þróunina svolft-
ið fyrir mér í öldum og er bara
nokkuð bjartsýn ef litið er heila
öld aftur og fram í tímann.
Jóhanna: Já - veltið því fyrir
ykkur að konur voru að berjast
við kreddur á borð við staðhæf-
ingar fræðimanna um að konur
yrðu óbyrjur af því að afla sér
menntunar því allt blóðið færi
upp í heilann. Að konur á blæð-
ingum skyldu ekki ganga framhjá
ökrum þvf að tíðablóðið væri
eitrað og ylli því að blómin föln-
uðu. Konur höfðu hugrekki til að
brjóta niður úreltar hugmyndir
og mynda ákveðinn lagaramma
um sjálfsögð réttindi sín. Okkar
hlutverk verður að láta reyna á
lagarammann að fullu, svo rétt-
indin verði ekki áfram að hluta til
dauður bókstafur. Karlmenn
þurfa líka að koma þarna inn.
Sigríður: Eg er sammála. A
hinn bóginn hefur mér fundist
dálítið eins og konur hafi verið
að taka orðið af körlum. Aðeins
örfáir karlar hafa tjáð sig um
almenn hagsmunamál karla í
jafnréttisbaráttunni, eins og t.d.
fæðingarorlof og fleira.
Jóhanna: Kvennabaráttan er
að ég held að ganga í gegnum
svipað ferli og önnur réttinda-
barátta, t.d. í tengslum við kyn-
þáttamismunun. Fyrst þarf hóp-
urinn að aðskilja sig frá hinum til
að afla sér nægilegs innri styrks
til að byggja brýr og vinna á jafn-
réttisgrundvelli. Nú er rétti tím-
inn til að byggja brýr yfir til karla.
Nú langar mig til að biðja þig,
Brynhildur, um að rýna í kúluna og
spó fyrir um ástandið eftir eina
öld?
Brynhildur: Úps, þú biður ekki
um lítið. Ég er nánast of heila-
þvegin af hugmyndum úr Star
Brynhildur.
Trek og Star Wars til að spá
nokkru fyrir um framtíðina. Ég
held þó að við vitum alveg að
hverju við viljum stefna í framtíð-
inni. Spurningin er aðeins hverjir
séu að vinna að því að ná settu
marki. Kvennabaráttan heldur
vonandi áfram að stuðla að því
konur verði sterkari rödd f sam-
félaginu. Ef tekið er mið af því að
aðeins ein kona er í forsvari fyrir
50 stærstu íslensku fyrirtækin er
auðvitað talsvert verk að vinna.
Hvað karla varðar hef ég
orðið fýrir vonbrigðum. Karlar
þurfa að vakna til vitundar um
hvernig heimurinn muni batna
við fullt jafnrétti karla kvenna. Ég
er ekki tilbúin að byggja brú yfir
til karla fyrr en karlarnir hafa
sjálfir hafið baráttu fyrir sínum
réttindum. Karlar eiga langt í land
og fara vonandi á flug á nýrri öld.
En ég er bjartsýn á framtíð jafn-
réttisbaráttunnar á Vesturlönd-
um i 21. öldinni. Ég vona aðeins
að aðstæður í öðrum heimshlut-
um fari batnandi líka.
Bryndís: Karlarnir eru að byrja
að koma inn í umræðuna.t.d. um
fæðingarorlof. Sá hópur er öflug-
ur og fer vaxandi. Ef til vill finna
karlarnir fýrir sömu fordómun-
um og þú finnur fyrir sem ungur
feministi. Baráttan er að hefjast
og um leið og karlarnir fara að
sjá sína hlið á málinu fara þeir að
sjá kvennabaráttuna í nýju Ijósi.
Brynhildur: Þeir hafa auðvitað
sína James Bond ímynd við að
berjast eins og við berjumst við
Barbie ímyndina.
Jóhanna: Ég held að störf
kvenna verði sýnilegri og frekar
reiknuð inn í hagkerfið.
Hulda Dóra: Með breyting-
unni yfir í þekkingarþjóðfélag
held ég að verði önnur athyglis-
verð breyting, þ.e. að gerð verði
meiri krafa til hefðbundinna
kvennastarfa eins og í leikskólum
og skólum. Þrýstingur á að virki-
lega vel menntað og vel launað
fólk sjái um börnin okkar á eftir
að aukast til muna.
Jóhanna: Við verðum að gæta
að því að launin lækki ekki þegar
konur fara að koma meira inn í
ýmsar nýjar stéttir eins og t.d. í
tölvugeiranum.
Hulda Dóra: Að laun ýmissa
stétta á borð við kennara hafa
lækkað skýrist ekki eingöngu af
því að konur urðu fjölmennari í
stéttunum. Hluti af skýringunni
er að áður fyrr var æðri mennt-
un ákaflega sérstök. Nú er
menntun útbreiddari og því ekki
nærri því eins sérstök. Aftur á
móti held ég að áherslan á
menntun sé alltaf að aukast og
þar með hljóta launin að hækka,
t.d. á leikskólunum. Annars sækir
ekki eftirsóknarvert fólk inn í
þessar stéttir.
Sigríður: já, trúlega er ekki
ástæða til að vera með svartsýni
varðandi jafnréttismál ef litið er
100 til 150 ár aftur í tímann. Eins
og fram hefur komið á hugarfar-
ið auðvitað talsvert langt í land.
Aftur á móti hafa orðið gífurleg-
ar breytingar og ekkert virðist
benda til að sú þróun haldi ekki
áfram. ■
44