Fréttablaðið - 03.12.2010, Blaðsíða 52

3. DESEMBER 2010 FÖSTUDAGUR4 ● dagur rauða nefsins
Leikkonan Ilmur Kristjáns-
dóttir og tónlistarmaðurinn
Georg Holm hafa bæði skoðað
verkefni UNICEF á erlendri
grundu í tengslum við Dag
rauða nefsins. Ilmur heimsótti
verkefni UNICEF í Mósambík
haustið 2008 og Georg fór
með hljómsveitinni Sigur Rós
til Svasílands árið 2006.
I
lmur Kristjánsdóttir hefur
verið ein af lykilmanneskj-
unum í undirbúningi og
framkvæmd Dags rauða
nefsins og meðal annars komið
að dagskrárgerð, sem kynnir og
með gríninnslögum, í söfnunar-
þáttunum. Ilmur heimsótti Mós-
ambík árið 2008 þar sem hún
fylgdist meðal annars með bólu-
setningarátaki UNICEF í landinu.
Georg Holm hafði þá farið tveim-
ur árum áður, 2006, að skoða HIV-
verkefni UNICEF í Svasílandi með
hljómsveitinni Sigur Rós.
Hvað vissuð þið um vandamál
Mósambík og Svasílands áður en
þið komuð út?
Ilmur: „Ég var lítillega búin að
kynna mér aðstæður en í raun
skynjar maður þær ekki fyrr en
maður er kominn út og fylgist með
til að mynda bólusetningu barna.
Það er atriði sem okkur finnst
alveg sjálfsagt hér heima.“
Georg: „Við vissum að stærsta
vandamál Svasílands væri HIV-
veiran en rétt undir helming-
ur landsmanna er smitaður af
veirunni, sem er eitt hæsta hlut-
fall í heiminum. Þess utan vissum
við ekkert við hverju mátti búast.
Það kom okkur til dæmis á óvart
hve lítið Svasíland er, það er í
raun eins og lítil eyja inni í Suður-
Afríku. Við dvöldum úti í viku.“
Hvernig gekk ferðin í stuttu máli
fyrir sig?
Georg: „Okkar hlutverk var að
ferðast um og hitta fólk og spjalla
við það. Í svona hjálparstarfi segja
þeir sem starfa við það að oft sé
gott að fá utanaðkomandi augu, því
þeir sem eru niðursokknir í starf-
ið sjá oft ekki eitthvað sem er aug-
ljóst. Glöggt er gests augað. Við
hittum meðal annars hóp sem heit-
ir Swapol, þar sem flestir ef ekki
allir eru HIV-smitaðir en reyna
engu að síður að keyra á milli
þorpa og kynna fyrir fólki hvað
það þarf að gera til að forðast smit
eða leita sér hjálpar. Stórt vanda-
mál í Svasílandi er skortur á upp-
lýsingum, margir telja sig jafnvel
bara vera með kvef, og sumir eru
svo veikir að þeir geta ekki náð
í lyfin eða þurfa að ganga lengi,
þrekaðir, til að ná í þau.“
Ilmur: „Viðhöfnin var mikil þegar
tekið var á móti okkur fyrsta dag-
inn og greinilegt að vel var búið
að undirbúa þennan dag. Þörfin er
svo mikil og því eindreginn vilji
að sýna starfsmönnum UNICEF
hvað er verið að gera. Maður gat
séð að hver einasta króna þarna er
nýtt. Það var mikil upplifun fyrir
mig að sjá svokallað fræðsluleik-
hús að störfum. Það eru litlir leik-
hópar sem fara inn á svæði þar
sem er til að mynda ólæsi og sýna
fólki í leik hvernig megi kljást
við vandamálin og lifa með HIV-
smiti. Ég skrifaði BA-ritgerðina
mína um þessi svokölluðu fræðslu-
leikhús og það var magnað að sjá
þetta. Meðfram voru svo tjöld þar
sem hjúkrunarfræðingar tóku
HIV-próf og kenndu hvernig nota
mætti smokka. Ég var úti í fjóra
daga en hefði viljað vera lengur.
Þetta var ótrúleg upplifun. Það var
einhvern veginn allt annar hjart-
sláttur í jörðinni. Einnig skoðuð-
um við bólusetningarstöðvar þar
sem UNICEF-starfsmenn voru að
bólusetja og gefa vítamín.
Á hverjum morgni var svo farið
út klukkan sjö og komið heim seint
á kvöldin. Það er auðvitað varla
hægt að koma því í orð sem maður
sá en þrátt fyrir allt var maður
ekki beint sorgmæddur, af því að
maður sá alls staðar brosandi and-
lit. Og maður gladdist við að sjá
börn alls staðar með poka merkta
UNICEF sem í voru skólabækur og
blýantar.“
Hvað er eftirminnilegast úr ferð-
unum ykkar?
Georg: „Ferðin í heild var auðvitað
mögnuð. Við töluðum um það eftir
á að þar sem á Íslandi væri ekki
herskylda væri í staðinn hægt að
senda alla landsmenn þegar þeir
hefðu náð 18 ára aldri út í hjálpar-
starf í 2 mánuði. Auðvitað var þetta
sjokkerandi en fallegt líka og ótrú-
legt hvað fólk brosir þrátt fyrir
stór og mikil vandamál, sérstak-
lega börnin. Við hittum þrjú syst-
kini sem bjuggu ein í kofa en þau
höfðu misst foreldra sína og meira
að segja þurft að grafa foreldra
sína sjálf í garðinum. Þau sýndu
okkur hvað þau borðuðu, sem var
sykur og vatn soðið saman eða
hveiti og vatn. Þau sögðu okkur frá
því að það ætti að reka þau úr skól-
anum því að þau áttu ekki skólaföt.
Við fengum leyfi til að gefa þeim
peninga fyrir fötum.“
Ilmur: „Það var ekki oft sem maður
sá gamalt fólk þar sem líftíminn er
stuttur í Mósambík. Þess vegna
var það mjög skrýtið að rekast á
konu sem var komin yfir sextugt að
minnsta kosti og hún minnti mann á
hve stutt fólk lifir við þessar aðstæð-
ur og að börnin sem maður horfði
á yrðu ekki gömul. Hún var því
næstum á skjön. Ég sá aldrei leik-
fang þarna en rakst þó á stráka sem
höfðu gert sér bolta úr plastdúkum
og stelpur í teygjutvist með plast-
poka sem voru bundnir saman.“
Af hverju finnst ykkur dagur
Rauða nefsins skipta máli?
Ilmur: „Ég held að það skipti miklu
máli að minna okkur á að við búum
við mikil lífsgæði miðað við meiri-
hlutann af heiminum. Það er erf-
itt að kyngja því að við höfum
það gott og að fólk þjáist svona
mikið í heiminum og því þurfum
við grínið og léttleikann á móti
því – þurfum að geta gert grín að
okkur sjálfum til að geta horfst í
augu við þetta. Við þurfum að losa
okkur við viðhorfið um „okkur“ og
svo „þau hin“. Við erum bara lít-
ill heimur, við erum eina nótt að
fljúga á þessa staði.“
Georg: „Ég held að það sé aldrei
hægt að gera of mikið og þrátt
fyrir stöðu krónunnar okkar
skiptir hver einasta króna þetta
fólk máli. Að sjá þessar aðstæður
í sjónvarpinu sýnir bara brot af
því sem er í gangi og eins og ég
sagði áðan ættu allir Íslendingar
að eiga kost á að upplifa þetta á
eigin skinni.“
Hver einasta króna
skiptir máli
Georg Holm tónlistarmaður og Ilmur Kristjánsdóttir leikkona ferðuðust til Mósambík og Svasílands og kynntu sér verkefni UNICEF í löndunum. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
„Við töluðum um það eftir á að þar sem á Íslandi væri ekki herskylda væri í staðinn
hægt að senda alla landsmenn þegar þeir hefðu náð 18 ára aldri út í hjálparstarf í 2
mánuði,“ segir Georg Holm, hér ásamt meðlimum Sigur Rósar í Svasílandi árið 2006.
„Ég held að það
sé aldrei hægt að
gera of mikið og
þrátt fyrir stöðu
krónunnar okkar
skiptir hver ein-
asta króna þetta
fólk máli.“
GEORG HOLM