Faxi - 01.04.2006, Blaðsíða 33

Skúli Magnússon:
Hvítbláinn hans
Eyjólfs Bjarnasonar
Eftir andlát Eyjólfs Bjarnasonar, kaup-
manns í Keflavík, keypti Keflavíkurbær
hús hans nr. 7 við Klapparstíg þar í bæ.
Eftir að bærinn eignaðist húsið komu í ljús
gamlir munir á háalofti hússins sem starfsmenn
bæjarins fleygðu á haugana. Af tilviljun frétti
ég af þessu og gat komið boðum um þetta til
Helga S. Jónssonar til að kanna hvort eitthvað
fleira leyndist þarna á loftinu sem flytja mætti á
Bygðasafnið. Svo reyndist vera - sitthvað kom í
ljós og var það flutt í gleymslu Byggðasafnsins.
A meðal þeirra hluta sem þarna fundust var
fyrsti krossfáni sem Islendingar notuðu á ár-
unum skömmu fyrir 1900 og fram til 1915 að
núverandi þjóðfáni var tekinn upp. Fyrsti kross-
fáninn var blár með hvítum krossi en fékkst aldr-
ei viðurkenndur af Danakóngi, svo fáninn varð
aldrei þjóðfáni en var notaður af ýmsum um land
allt, einkum eftir 1907 að ungmannafélögin hófu
baráttu fyrir sérstökum þjóðfána. En á fyrstu
árum 20. aldar voru það einkum róttækir menn
í sjálfstæðismálinu við Dani sem héldu þessum
fána á lofti og vildu gera hann að þjóðfána.
Þessir menn mynduðu þá tvo flokka: Sjálfstæð-
isflokk þann eldra og Landvamarflokk. Heima-
Konungseyra
á Hólmsbergi
Eftir að Kristinn Helgason, fisksali, hætti
með verslun sína við Hafnargötu í Keflavík
nálægt 1975 fór hann að vinna hjá Kefla-
víkurbæ. Einhverju sinni hitti ég Kristin á
förnurn vegi á þeim árum og tókum við tal
saman. Sagði hann mér frá örnefninu Kon-
ungseyra á Hólmsbergi. Ekki skýrði hann
frekar tilurð þess og uppruna en gat þess
að það væri fyrir “utan Nípu” eins og hann
komst að orði. Örnefnið hefur því verið á
svæðinu við sjó frá Níþunni að Helguvík.
Örnefnið er ekki í skrá þeirri, er Ragnar
Guðleifsson birti í Faxa 1967 ylir örnefni
á Hólmsbergi og hafði eftir Guðjóni Guð-
mundssyni í Keflavík.
SM
stjórnarflokkur Hannesar Hafsteins fór sér hæg-
ar og vildi nota danska fánann uns annað yrði
ákveðið.
En var Eyjólfur Bjamason gamall landvarnar-
og sjálfstæðismaður? Ekki verður annað ráðið af
þessum gamla fána sem fannst í húsi hans 1970.
Eftir að Eyjólfur hóf eigin verslun 1908 bjó
hann og rak verslun sína í húsi neðarlega við
Klapparstíg þar sem Júlíus, faðir Einars söngv-
ara, bjó síðar. Hús Eyjólfs sneri gafli að götu
og á honum var flaggstöng að gömlum sið. Þar
llaggaði Eyjólfur hvítbláinum, e.t.v. einn manna
í Keflavík.
Síðast man ég eftir þessum hvítbláa fána í
höndum Helga S. Jónssonar 1970 og hafði Helgi
þá orð á því að koma honum til hreinsunar hjá
Skafta í efnalauginni. En hvað af fánanum varð
síðan er óljóst, allavega var hann ekki í Byggða-
safninu 1993-2002, þegar ég var þar við gæslu.
Hann hefur því líklega týnst eða þá ekki þolað
hreinsunina hjá Skafta! Vafasamt er hvort fán-
inn átti þangað erindi þó gráleitur væri hann:
Hann var þó allvel farinn, en koparhringurinn
þó farinn úr honum á neðri stangarreitnum þar
sem línan var bundin í. Hugsanlega hefur hann
slitnað frá í roki.
Annars er skaði af hvarfi fánans því óljóst er
hve víða hann er til í dag. Engin merki voru á
honum sem sýndu hvar hann var saumaður en
annars var þessi fáni Eyjólfs í góðu ástandi.
FAXI 33