Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Blaðsíða 30

24
Andinn frá Worms og örlög hans.
IÐUNN
að leita skýringar á því, hvers vegna andi umburðar-
lyndis og sannfæringarfrelsis hefir verið gerður útlægur
úr kirkjunni, sem þó hefir í orði kveðnu gert hann að
hornsteini sínum.
I.
Fyrstu ástæðunnar er að leita hjá siðbótarhöfundinum
sjálfum og samtíð hans. Lúther er spámaður. Hann er
stærstur, þegar hann stjórnast af eldmóði og sannfær-
ingarþrótti tilfinninga sinna. En það var engan veginn
trygt, að tilfinningar hans og skoðanir færu altaf saman.
Orðin, sem hann mælir í Worms eru ekki sprottin af
djúpstæðri lífsskoðun hans. Það er honum tilfinningamál,
að hann getur ekki afneitað sannfæringu sinni, hverjar
ógnir, sem kynnu að vera í aðra hönd. Hann setur
ekki fram almenna kröfu um rétt samvizkunnar og
skyldurnar við hana. Hann gefur að eins játningu fyrir
sjálfan sig.
Lúther virðist ekki hafa gert sér þess grein með
hugsun sinni, að það sem fyrst og fremst knýr hann út
í baráttuna gegn katólsku kirkjunni, það er einmitt til-
finningin fyrir því, að það sé ekki að eins réttur heldur
skylda einstaklingsins, að annast sjálfur eilífðarmál sín
við guð milliliðalaust. Og fyrst er það tilfinningin fyrir
skyldum mannsins á því sviði. Þegar hann hóf mótmæli
sín gegn aflátssölunni, þá hratt það honum einkum af
stað, að þeir, sem keypt höfðu aflátsbréfin, þóttust ekki
lengur hafa ástæðu til að skrifta syndir sínar. Þegar
Lúther, sem skriftafaðir þeirra, krafðist þess, að þeir
skriftuðu, þá sýndu þeir honum bréfin, til að sannfæra
hann um það, að þeir höfðu þegar gert upp sakir sínar
við guð. Aflátssalan var reist á þeim grundvelli, að