Viðar - 01.01.1939, Blaðsíða 75
Viðar]
GUÐMUNDUR HJALTASON
69
I.
Guðmundur Hjaltason fæddist á Ásbjarnarstöðum í Staf-
holtstungnahreppi í Mýrasýslu þ. 17. júlí 1853, en foreldrar
hans voru þar, — að minnsta kosti faðirinn, — í hús-
mennsku. Móðir hans hét Kristín, ættuð úr Hvítársíðu,
gáfukona, trúrækin og góðgerðasöm, og var hún á undan
sínum tíma í mörgu. Verður ætt þeirra eigi rakin hér, til
þess skortir bæði heimildir og kunnugleika. Þau giftust
aldrei, „en ekki man ég samt, hvort þau trúlofuðust eða
eigi,“ segir Guðmundur sjálfur í æfisögu sinni. Þau skildu
og að fullu þremur árum eftir fæðingu hans, og fór móðir
hans þá alfarin af heimilinu, en drengurinn varð eftir á
Ásbjarnarstöðum hjá föður sínum. Virðist sem hann hafi
að nokkru leyti verið fósturbarn þeirra Einars Halldörs-
sonar og Halldóru Jónsdóttur, er þá bjuggu á Ásbjarnar-
stöðum. Að minnsta kosti verður hann áfram þar, eftir að
faðir hans fór þaðan. Þá var hann á 11. ári og var þar til
vorsins 1869. En þá fluttist hann til móður sinnar, er þá
var gift Oddi bónda í Kvíakoti í Þverárhlíð og var þar 6 ár
vinnumaður hjá henni og stjúpa sínum. Móður sína missti
hann fjórða árið, sem hann dvaldist í Kvíakoti, og syrgði
hana mjög.
Á æskuárum sínum vandist Guðmundur flestri sveita-
vinnu. En hann var mjög frábitinn skepnuhirðingu allri,
er ég kynntist honum, og mun svo hafa verið í æsku. Aftur
stefndi hugur hans mjög að allri jarðabótavinnu, einkum
ræktun, túnasléttun, — og að þessu og svo heyskap gekk
hann öðruhvoru mestalla æfina. Þá var hann og látinn fara
til sjós, — eins og títt var þá um unglinga á Suðurlandi, —
fyrst til Akraness og síðar út á Seltjarnarnes. En þar skarst
í odda með honum og öðrum félögum hans, svo að hann
fékk sig lausan úr skiprúminu og gekk að landvinnu þar
á nesinu í stað sjósóknarinnar, enda var þar með endir
bundinn á sjósókn hans. Átti hann þá frjálsari hendur
og kynntist ágætum bændum þar á nesinu, og hafði það
gott eitt í för meö sér fyrir hann. Gat hann þá einnig í