Viðar - 01.01.1939, Blaðsíða 81
Viðar]
GUÐMUNDUR HJALTASON
75
þar, og 6 næsta vetur. Vorið eftir fór hann fyrirlestraför
um Jótland, en um haustið hélt hann til Svíþjóðar og
flutti þar nokkra fyrirlestra (í Stokkhólmi, Uppsölum
og víðar). Síðasta veturinn, er Guðmundur var í Askov, hélt
hann þar 19 fyrirlestra um sögu íslands og kenndi auk þess
íslenzku 3 tíma á viku. Vorið 1881 fór hann enn víða um
Danmörku og hélt fyrirlestra, þar sem því varð við komið
og stundum við ágæta aðsókn. Á einum stað voru t. d. um
500 áheyrendur. Góðan vitnisburð gefur Schröder skóla-
stjóri honum þá um vorið í skýrslu um skólann, er Guð-
mundur fór alfarinn frá Askov.
Strax og Guðmundur kom til Reykjavíkur (1881), þá
hélt hann þar fyrirlestur um lýðskólana, en fékk fáa til-
heyrendur. Einn þeirra var sr. Arnljótur Ólafsson. Upp frá
því hófst kynning þeirra, er varð að æfilangri vináttu.
Allan þann tíma, er Guðmundur dvaldi við kennslu barna
og unglinga hér á landi, eða fram til ársins 1903, hélt hann
sífellt fyrirlestra, ýmist í kennslustundum, — þeir voru einn
þátturinn, og hann eigi sá veigaminnsti i kennslu hans, —
eða þá að bón manna utan kennslunnar. Tók hann sjaldan
eða aldrei inngangseyri, en var ávallt boðinn og búinn til
að tala, fræða og gleðja aðra, og það oft þar, er hann var
gestur nætursakir, stundum sárþreyttur eftir ferðalagið.
Ég var þessu talsvert kunnugur, og ég veit þess engin dæmi,
að hann veitti afsvar, ef hann var beðinn um fyrirlestur.
Og það eru einmitt fyrirlestrarnir, sem hann snýr sér að
fyrir alvöru, er hann fer til Noregs árið 1903, enda verða þeir
þá að lífsstarfi hans. Og það er ekkert smáræði, sem hann
þá afkastar, því að samkvæmt skýrslu, er hann gefur í æfi-
sögu sinni (bls. 247—48), hélt hann í Noregi um 600 fyrir-
lestra, er var tekið ágæta vel. Frá Noregi hélt hann svo til
Danmerkur í byrjun júní árið 1908 og dvaldi þar til 21. maí
1909. Fór hann þar víða um og flutti um 150 fyrirlestra.
Átti hann sama gengi að fagna og í Noregi. Sýnir þessi för
ljóslega, hversu mikið var í manninn varið í þessum efnum,
því að enginn þarf að ætla annað en að verðleikar hafi ráðið