Viðar - 01.01.1939, Side 114

108
JÖKULHLAUPIN ÚR HAGAVATNI
[Viðar
og loks fór svo, að vatnið gróf sér farveg með fram jökul-
röndinni við öxlina á Fagradalsfjalli og steyptist með helj-
arflaumi niður Leynifossgljúfrið.
Fyrir hlaupið var yfirborð Hagavatns 11 ferh.kílóm. Við
hlaupið lækkaði um 7 m. í vatninu og vatnsflöturinn er
talinn að hafa minnkað um einn km.2 Vatnsmagnið, sem
hljóp úr vatninu, hefur því verið um 70 miljónir tenings-
metra. Eftir hlaupið var vestari hluti vatnsins um 8 m.
á dýpt, þar sem dýpst var, en hinn eystri 40 m.
Síðan þetta gerðist hefur jökullinn haldið áfram að eyð-
ast, og hafði jökulbrúnin færst allt að 1000 m. austur fyrir
Leynifoss á árunum 1929—1939. Var því ekki talin hætta
á Hagavatnshlaupi fyrst um sirm.
En í ágúst í sumar kom nýtt hlaup úr vatninu. Austan
við Leynifossfarveginn er kollóttur hnúkur og þar fyrir
austan skarð, sem er nokkru lægra heldur en Leynifoss-
skarðið. Þarna hafði vatnið nú grafið sér göng undir 300
m. breitt jökulhaft og ruðzt fram úr skarðinu. Lækkaði
nú í vatninu svo mjög, að mikill hluti þess breyttist í þurr-
ar leirur. í vestanverðu vatninu lækkaði vatnsborðið úm
6.5 m., en í hinum eystri og dýpri hluta um'fulla 8 m.
Kom upp grynning þvert yfir vatnið, sem skiptir því í
tvennt. Lauslega reiknað mun vatnsmagnið, sem hljóp
fram í sumar, hafa verið rúmar 50 milj. teningsmetra
eða nokkru minna en 1929.
Leynifossgljúfrið er nú þurrt að heita má. Fossinn er
horfinn.
í núverandi útfalli er alldjúpur farvegur, sem sýnir, að
vatnið hefur áður haft þar framrás, þangað til jökullinn
gekk fram og stíflaði hana.
Þetta er aðeins stutt yfirlit um þær byltingar, sem orðið
hafa við Hagavatn á fáum árum. Þar eiga vafalaust eftir
að verða breytingar. Ef jökullinn heldur áfram að eyðast
eða stendur í stað, mun afrennslið gegnum eystra skarðið
haldast opið. Þarf þá ekki að óttast hlaup úr vatninu.
Gangi jökullinn hinsvegar fram á nýjan leik og loki eystra