SunnudagsMogginn - 25.04.2010, Síða 14

14 25. apríl 2010
„Ég var 27 ára og hlutverk
Snæfríðar var mitt „debut“
eftir útskrift úr Leiklist-
arskólanum. Þetta er
draumahlutverk, sem krefur
leikarann um mikla dýpt og
það að geta sýnt inn í sál
persónunnar. Snæfríður er
líka þjóðardýrlingur, eig-
inlega ósnertanleg, svona
eins og fjallkonan, stærri en
lífið sjálft. En það er einmitt
það sem er svo spennandi og
hræðir mann og ef maður er
hræddur þá er gaman, því
það er ekkert glataðra en „safe zone“ í leikhúsinu og það
er einmitt það sem heldur manni gangandi í þessu fagi;
að fá að takast á við persónur sem eru stærri en maður
sjálfur og taka áhættuna sem því fylgir.“
Bara mannleg
„Snæfríður er manneskja af holdi og blóði en er svona
dýrlingatýpa líka, og þess vegna er þessi hætta á að upp-
hefja hana. Hún er líka dálítið sannspá þegar hún er
sautján ára og er með föður sínum þegar hann spyr hana
af hverju hún vilji ekki eiga dómkirkjuprestinn. Og þá
segir hún þessa fleygu setningu: „Heldur þann versta en
þann næstbesta.“ Hún kveður upp sinn eigin dóm að
vissu leyti sjálf líka.“
Mikils virði
„Þetta var falleg byrjun og svo hjartnæmt að vera treyst
fyrir að leika kvenskörunginn Snæfríði, táknmynd
hinnar íslensku konu og þjóðardjásn. Mér var treyst fyr-
ir perlu og kynntist í leiðinni stórkostlegri listakonu,
Bríeti Héðinsdóttur, sem lifir enn með mér.“
Pálína Jónsdóttir
„Snæfríður
er þjóðardjásn“
„Maður veit það þegar
maður tekur svona hlut-
verk að sér að það eru
jafnmargar hugmyndir um
hvernig Snæfríður á að
vera eins og mennirnir eru
margir. Eins og til dæmis
Bjartur í Sumarhúsum; það
hafa allir sína mynd af
honum og það hafa allir
sína mynd af Snæfríði.“
Eins og Ísland
„Snæfríður er táknmynd,
hún á að vera eins og Ís-
land; fögur, greind og
staðföst. Ég lagði út frá því að leika hana á sem mann-
eskjulegastan hátt. Hún er sterk kona, töffari og flott,
en hún brotnar líka niður, fellur af stalli og lendir á
botninum; verður betlikerling eins og Ísland í dag. Hún
spannar allan skalann, hún er sterk og getur verið
grimm, hún gerir það sem gera þarf við þær aðstæður
sem hún býr.“
Fyrirmynd kvenna
„Snæfríður er fyrirmynd. Karlarnir eiga svo margar
fyrirmyndir í bókmenntum og það er alltaf mjög þakk-
látt fyrir okkur konur þegar við fáum svona sterkar
kvenpersónur til að máta okkur við. Snæfríður lifir á
tímum þegar konur hafa engin völd nema í gegnum
karlmenn. Hún segir á einum stað: „Vettvangur dags-
ins er ekki minn staður, þar ríkja sterkir menn, sumir
með vopn, aðrir með bækur. Þeir kalla mig hið ljósa
man og segja: Þitt ríki er nóttin.“ Þetta segir allt um
stöðu Snæfríðar.“
Snæfríður krufin
„Það er dálítið gaman að segja frá því að ég komst að
því í hvaða blóðflokki Snæfríður er. Stóra-Bóla gekk
yfir Ísland eins og kemur fram í sögunni og stór hluti
þjóðarinnar varð þeim sjúkdómi að bráð, þar á meðal
systir Snæfríðar. Ein kenning vísindamanna er sú að
þeir sem lifðu sjúkdóminn af hafi verið í O-blóðflokki
eins og flestir á Íslandi í dag. Þetta er að kryfja persónu
til mergjar!“
Sigrún Edda Björnsdóttir
Veit blóðflokk
Snæfríðar
„Þetta var Íslandsklukkan í uppfærðri leikgerð Sveins
Einarssonar og fyrir unga leikkonu var þetta bæði
tækifæri og áskorun. Ekki bara vegna verksins, sem
er magnað, og hlutverksins, sem er frábært, heldur
líka vegna þess að þetta var það hlutverk sem móðir
mín lék fyrst allra.“
Reyndi að finna Snæfríði stað
„Ég var ekki fædd þegar móðir mín lék Snæfríði og ég
gat ekki haft neina skoðun á því hvernig hún túlkaði
hlutverkið. Ég nálgaðist hlutverkið á mínum for-
sendum, eins og leikari verður alltaf að gera, leitaði
að kjarnanum í því sem Snæfríður segir og gerir og
reyndi að finna því stað í mínu eigin hjarta og hug-
arheimi. Ég var auðvitað mjög ung og ég hafði á til-
finningunni að móðir mín hefði viljað ráðleggja mér
meira, en hún var einnig þátttakandi í þeirri sýningu
og lék Guddu, þjónustu Snæfríðar. En hún vissi sem
var að þetta var á mína ábyrgð og virti það.“
Tímabær boðskapur
„Leikhús er lifandi miðill og hlýtur alltaf að taka mið
af því samfélagi og þeim áhorfendum sem það er að
tala til. Íslandsklukkan á að mínu viti brýnt erindi við
okkur í dag, þegar þjóðin er lent í þeirri aðstöðu að
þurfa að endurskoða ýmis gildi og hlutföll. Á slíkum
tímum er mjög gott að leita til þeirra sem hafa
kannski orðað það betur en flestir aðrir hvað það fel-
ur í sér að vera hluti af og eðlilegt framhald af þeirri
heild sem hefur lifað á Íslandi í gegnum aldirna. Til-
heyra því fólki sem hér
baslaði og barðist áfram
við óblíð skilyrði og oft á
tíðum þvert á alla skyn-
semi.“
Gaman að koma aftur að
verkinu
„Ég er stolt af því að geta
stuðlað að því að koma
þessu verki á svið núna í
tilefni af 60 ára afmælinu.
Það hefur verið ein-
staklega ánægjulegt að
fylgjast með vinnunni og
það er ánægjulegt að fá að
sjá það á sviði aftur, að sjá
ungan og mikilhæfan leikhúslistamann eins og Bene-
dikt Erlingsson takast á við það á sínum eigin for-
sendum. Í Íslandsklukkunni felst auðlegð og ég hef þá
trú að sýningin minni okkur á hversu dýrmæt menn-
ingararfleifð okkar er. Íslandsklukkan var ein af opn-
unarsýningum leikhússins fyrir 60 árum og sú sýning
sem gekk best og oftast hefur verið sviðsett síðan.
Hún á erindi við okkur á öllum tímum. Í bókinni
skoðar Laxness ekki aðeins ímynd þjóðarinnar og
sjálfsskilning á tímum þrenginga, heldur býr hann yf-
ir þeim mannskilningi að allar persónur verksins eru
áhugaverðar og margbrotnar. Þar er Snæfríður engin
undantekning.“
Tinna Gunnlaugsdóttir
Dýrmæt arfleifð
„Ég var nýbúin að eign-
ast barn og hef verið 28
ára þegar ég lék Snæ-
fríði. Ég útskrifaðist
1989 og var búin að
vera í lausamennsku
þennan tíma. Ég var
frekar ung og það er
dálítið skrýtið að eldri
konur skuli ekki hafa
leikið hlutverkið. Jón
Hreggviðsson og svona
stór karlhlutverk eru
oftast leikinn af eldri og
reyndari mönnum en
það er ekki þannig með
kvenhlutverkin. Snæfríður náttúrulega spannar
mjög mörg ár, alveg frá 17 og upp í 45 ára. Og hún
er mjög krefjandi, alls ekki einföld.“
„Að sjálfsögðu fannst mér þetta rosalega
skemmtilegt og þetta er svo mikið „Ísland“, þetta
hlutverk. Í dag er ég aðeins í sýningunni og ég elska
að hlusta á þessar setningar úr verkinu, þegar mað-
ur heyrir aftur hljóminn í þeim þá rifjast upp þessi
tími; æfingatímabilið, og þegar maður er búinn að
gera eitthvert hlutverk þá langar mann að gera það
aftur eftir nokkur ár. Maður kæmi allt öðruvísi að
því.“
Áhersla á ástina
„Þetta er ein af flottustu kvenrullunum í íslenskum
bókmenntum, og við eigum nú ekki mikið af þeim.
Eins og ég túlkaði hana fannst mér ástin skipta
miklu máli en það er ekki kannski lögð eins mikil
áhersla á það í dag.“
Erfið eða úrræðagóð?
„Hún er náttúrulega bæði, en hún er fyrst og fremst
manneskja. Snæfríður er alin upp í yfirstétt og hlýt-
ur að bera þess merki. Það litar allt hennar líf. Auð-
vitað getur maður gagnrýnt hana en ég elska hana
samt, þetta er persóna sem manni bara þykir vænt
um.“
Búningarnir og líkamsræktin eftirminnileg
„Þjóðleikhúsið gerir alveg gríðarlega fallega búninga
en búningarnir í uppsetningunni á Akrueyri voru
bara tveir, held ég. Og leigðir frá Þjóðleikhúsinu. En
það er alveg guðdómlegt að sjá búningana í þessari
sýningu núna. Svo var ég nýbúin að eiga barn og var
á fullu að koma mér í gott form á þessum tíma. Eins
og Jón Hreggviðsson lýsir Snæfríði þá er hún mjög
mjó og ég var öllum stundum í einhverjum teygjum
og tækjum að reyna að kroppa af mér. Þetta var bara
góð og mikil reynsla.“
Elva Ósk Ólafsdóttir
Ástin fyrir öllu
Elva Ósk í hlutverki Snæfríðar árið 1991.
Úr safni Leikfélags Akureyrar
Sigrún Edda í uppfærslunni Hið ljósa man árið 1995.
Ljósmyndari/Guðmundur Ingólfsson
Pálína lék Snæfríði unga í Hið ljósa man.
Ljósmyndari/Guðmundur Ingólfsson