SunnudagsMogginn - 23.05.2010, Síða 6

6 23. maí 2010
Það eru eðlileg viðbrögð við áföllum af öllum toga að
tala um þau. Rannsóknir sýna að það er mjög hollt
fyrir fólk, bæði andlega og líkamlega, að tala um
þau. Að sama skapi hefur það neikvæðar afleiðingar
fyrir heilsu og líðan fólks að bæla niður neikvæða
reynslu, að sögn Sjafnar Ágústsdóttur, sálfræðings
hjá Miðstöð sálfræðinga í Hafnarfirði.
En hvers vegna er það gott fyrir fólk að tala um
svona lagað? Gömul máltæki halda jafnvel hinu
gangstæða fram, að fólk eigi að bera harm sinn í
hljóði og ekki bera tilfinningar sínar á torg.
„Samkvæmt sálfræðilegum kenningum þróum við
með okkur hugkerfi um okkur sjálf, aðra, lífið og til-
veruna,“ segir Sjöfn. Sem dæmi um hugkerfi nefnir
hún þá trú að ekkert slæmt komi fyrir gott fólk. Eða
að ekkert slæmt komi fyrir mann sjálfan, heldur
hendi það bara aðra.
„Þessi hugkerfi eru til staðar áður en svona áfall
verður. Og áfallið, hvers eðlis sem það er, getur
tvístrað þessum þessum hugmyndum sem við höfð-
um,“ segir Sjöfn.
„Þess vegna eru það mjög eðlilegt að upp komi
svona ágengar hugsanir um atburðina. Þær kalla á
að við förum í gegnum það sem gerðist og vinnum úr
því, til að aðlaga það þeim hug-
myndum sem við höfðum fyrir eða
breyta þeim. Ef okkur tekst ekki
að vinna úr þessu getur það við-
haldið vanlíðan okkar, af því að
þessar hugsanir koma upp aftur og
aftur og vekja kannski sterk til-
finningaleg viðbrögð í hvert sinn.“
Minningarsíður um nýlátið fólk
eru hluti af þessu. Fólk upplifir
áfall og þarf nauðsynlega að tjá sig um það. Int-
ernetið er handhægasti vettvangurinn til þess og án
frekari umhugsunar fer fólk að segja frá reynslu sinni
þar.
Dauðinn er líka ennþá tabú, sem umræðuefni.
Sumu fólki finnst óþægilegt að ræða hann eða kann
það ekki. Finnst það ekki fá stuðning frá öðrum þeg-
ar það talar um hann. Á internetinu skapast farvegur
ti lað ræða um slíka hluti.
„Ungt fólk er alið upp við að geta skrifað á netið.
Það frelsi sem netið gefur þeim er hluti af þeirra
veruleika. En það er kannski á okkar ábyrgð sem er-
um eldri og reyndari, að kenna þeim að nýta þann
vettvang af meiri ábyrgð,“ segir Sjöfn.
Eðlilegt að vilja tjá sig um hræðilega atburði
Sjöfn
Ágústsdóttir
N
úorðið eru minning-
arsíður oft settar upp
á netinu, ekki síst á
samskiptavefnum Fa-
cebook, til að heiðra minningu
nýlátins fólks. Þetta gerist helst
þegar slys verða, eða fjallað er um
andlát fólks í fjölmiðlum af öðr-
um ástæðum. Oft berast tíðindin
þá fljótt um allan bæ, en ef til vill
ekki til þeirra sem standa næst.
Hægt er að taka ímyndað dæmi:
Þú ert í útlöndum og ákveður
að setjast inn á kaffihús til að
kíkja á tölvupóstinn. Sjá hvað er
að gerast heima á Íslandi. Þú ferð
inn á Facebook. Þú flettir í gegn-
um tilboð, spjallþræði og ým-
islegt fleira. Svo rekurðu augun í
eitthvað undarlegt. Þér hefur
verið boðið að gerast félagi í hópi,
sem heiðrar minningu bróður
þíns. Þú skilur fyrst um sinn ekki
við hvað er átt. „Vinnuslys?
Hvaða vitleysa er þetta? Hann
hringdi í gær til að spjalla.“ Þú
lest meira og meira. „Hvenær?
Núna í morgun? Og hundrað
manns búnir að votta honum
virðingu sína?“ Og síminn svarar
ekki heima hjá honum. Örvænt-
ingin tekur öll völd...
Allur gangur er á því hverjir
stofna svona minningarsíður.
Vinir, kunningjar eða jafnvel fólk
sem þekkti hinn látna ekki neitt.
Oftast er það þó ungt fólk. Kröft-
ug umræða er um þetta á netinu
og fólk fylkist ýmist með eða
gegn minningarsíðum af þessu
tagi. Þótt fólki gangi gott eitt til
geta þessir minnisvarðar verið
bæði ótímabærir og óviðeigandi.
„Ættingjar þurfa að tryggja að
enginn fái dánarfregnina með op-
inberum hætti, sem á að fá hana
persónulega,“ segir Bjarni Karls-
son, sóknarprestur í Laugarnes-
kirkju. Oft kemur það í hlut
presta að hjálpa til við að koma
skilaboðunum til aðstandenda.
„Það verður óbætanlegt tjón í sál-
arlífi fólks ef það fær vondar
fréttir, sem breyta lífi þess var-
anlega, með kuldalegum hætti,“
segir hann.
Erla Guðmundsdóttir, prestur í
Keflavíkurkirkju, tekur í sama
streng. Stundum taki það nokkra
daga að ná í nánustu aðstand- endur. Sumir eru úti á sjó, aðrir í
útlöndum. Ástæðurnar geta verið
óteljandi.
„Hvernig áttu að tilkynna
móður um andlát barnsins henn-
ar, ef hún er utan landssteinanna
og ekki umkringd ástvinum? Það
getur komið upp að það verði að
bíða átekta eða að einhver verið
að leggja á sig ferðalag þvert yfir
veröldina til að færa henni frétt-
irnar,“ segir Bjarni.
Erla segir líka að aðstandendur
taki svona minningarsíðum yf-
irleitt ekki sem neinni vanvirð-
ingu af ásettu ráði. Frekar sé fólk
ósátt við að fá ekki að vera með í
ráðum, ósátt við hversu fljótt
þetta er gert og einnig við það
hvers konar myndir af hinum
látna eru notaðar á síðunni, ef það
er gert.
„Þeir sem nota þessi samskipti
til að takast á við áföll eru svolítið
að fjarlægjast mannlega þáttinn.
Það þarf alltaf að vera vettvangur
til að vera saman og tala saman
um það sem gerst hefur. Mér
finnst þessi mannlegi þáttur vera
svolítið að gleymast, af því að
þetta gerist allt við tölvuna,“ seg-
ir Erla. Fólk þurfi að læra að nota
þennan nýja fjölmiðil, sem netið
er.
Það er svo auðvelt að misskilja
Bjarni er á sama máli. „Það er
ekki víst að tilfinningarnar sem
við höfum, þegar við skrifum, yf-
irfærist á textann svo annað fólk
skilji hann eins og við sjálf.“
Hann segir að þegar fólk hittist
augliti til auglitis séu samskiptin á
miklu breiðari grunni en á net-
inu.„Þá skiljum við miklu betur
samúð og samhygð í gegnum lík-
amlega nærveru. Þess vegna er
svo mikill vandi að tjá sig um
mikilvæg tilfinningaleg málefni á
netinu. Það er hægt að túlka texta
á svo misjafnan máta.“
Við lestur á minningarsíðum
fann blaðamaður setningar á borð
við „ég þekkti hann ekkert en vil
minnast hans hér“ og „ég sam-
hryggist :)“ Svona mætti lengi
telja. Samúðarkveðjan með bros-
kallinn fyrir aftan er til dæmis
margræð. Er þetta vinalegt, hlýtt
og hughreystandi bros? Eða er
þetta kaldhæðni? Eftir situr óör-
yggi og óvissa hjá þeim sem les.
„Ég sam-
hryggist
þér :)“
Váleg tíðindi á
ekki að bera
fólki á netinu
Þegar slysin verða þarf að færa aðstandendum fréttirnar með réttum hætti, persónulega og af nærgætni.
Morgunblaðið/ÓmarVikuspegill
Önundur Páll Ragnarssononundur@mbl.is
Á einni minningarsíðunni á Facebook má sjá athugasemd frá að-
standanda látins manns. Hann þakkar þar kærlega fyrir allar kveðj-
urnar og segir mikla huggun hafa verið í því að lesa þær allar og
sjá hvað mörgum þótti vænt um hinn látna.
Anna Kristína Lobers, 18 ára nemi í Verzlunarskóla Íslands, á
sæti í ungmennaráði SAFT, sem fjallar um örugga netnotkun barna
og unglinga. Hún segir að margar svona síður séu í góðu lagi. Hins
vegar sé alveg nauðsynlegt að bíða í nokkra daga áður en þær eru
settar upp.
„Svona síður eru kannski góð leið til þess að fjölskyldan fái að
vera í friði. Þegar fjölskyldan hefur fengið að anda aðeins og átta
sig á því sem er búið að gerast, getur hún farið inn á svona síðu og
séð kveðjurnar frá fólkinu,“ segir Anna Kristína. Þannig sé hægt að
senda kveðjur, án þess að allir séu að hringja í fjölskylduna.
„Krökkunum hlýtur náttúrlega að líða illa, fyrst þau eru að þessu.
Þetta eru kannski vinir þeirra sem hafa dáið. En þau þurfa bara að
finna réttu aðferðina,“ segir hún. Það sé hræðilegt ef aðstandendur
frétti um slys og dauðsföll á netinu.
Sömuleiðis segir hún samskipti á netinu oft flókin. Það sé auð-
velt að verða misskilinn á netinu og ungt fólk lendi oft í því.
Eins er formið á samskiptum svo skrýtið á netinu. Hvað þýðir það
til dæmis ef maður gerist „aðdáandi“ minningarsíðu eða ýtir á
„like“ við innlegg þar? „Það getur verið að þú sért að gera grín að
manneskjunni. Það er ekkert gefið. Þú getur sagt eitthvað sem
verður algerlega misskilið því það sér enginn hvernig þú hagar þér
á meðan þú segir það,“ segir Anna.
Gott ef rétt leið er farin
Sp
ör
eh
f.
s: 570 2790www.baendaferdir.is
A L L I R G E T A B Ó K A Ð S I G Í B Æ N D A F E R Ð I R
Hálftfæðiogallarskoðunarferðirinnifaldar
Ferðinni er heitið til Tíróls í Austurríki og Bæjaralands í Suður-Þýskalandi, með viðkomu
í Sviss. Þetta er ferð fyrir alla þá sem hafa áhuga á að njóta fjöllóttra byggðarlaga
Alpanna, kynnast sérstæðri menningu og einstöku landslagi. Hér hafa innfæddir búið
við erfiða búskaparhætti í gegnum aldirnar og er sérstök upplifun að koma í sel. Flogið
er til München og haldið sem leið liggur til Austurríkis þar sem gist er í 2 nætur. Siglt
verður yfir vatnið Bodensee, sem er á meðal stærstu vatna í Evrópu, og gist við vatnið
í eina nótt. Seinni hluta ferðar verður gist í 4 nætur í syðstu borg Þýskalands,
Kempten. Í ferðinni verða heimsfrægir ferðamannastaðir skoðaðir, en auk þess munum
við njóta einstaks ævintýralandslags og notalegrar menningar og mannlífs.
Fararstjóri: Inga Ragnarsdóttir
Verð: 158.200 kr. á mann í tvíbýli Örfá sæti laus!
Innifalið: Flug, skattar, hótelgisting, allar skoðunarferðir með rútu, hálft
fæði og íslensk fararstjórn.
Í fjallasölum
5. - 12. ágúst
SUMAR 7
Alpanna