SunnudagsMogginn - 23.05.2010, Qupperneq 18

18 23. maí 2010
Hamingja ungmenna
Hlutfall ungmenna sem segja það lýsa sér mjög eða
nokkuð vel að þau séu hamingjusöm
2000
2006
2009
2010
85%
84%
88%
84%
87%
86%
90%
88%
2000 2006 2009 2010
2000 2006 2009 2010
2000 2006 2009 2010
Samvistir foreldra og ungmenna
Hlutfall ungmenna sem segjast vera
oft/nær alltaf með foreldrum um helgar
Umhyggja og hlýja foreldra
Hlutfall ungmenna sem segjast eiga mjög auðvelt
með að fá umhyggju og hlýju frá foreldrum sínum
Samræður við foreldra
Hlutfall ungmenna sem segjast eiga mjög auðvelt
með að tala við foreldra sína um persónuleg málefni
60
50
40
30
20
10
0
80
70
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
37
45
38
55
47
36 36
45
57
66
64 68
70
73 77 77
32
43
49
56 54
44
51 51
skora iðulega hátt í hamingjukönnunum,
ásamt hinum Norðurlöndunum. „Það
hefur margsýnt sig að niðurstöður rann-
sókna gefa til kynna að við séum í hópi
hamingjusömustu þjóða í heimi,“ segir
Bryndís Björk.
Ýmsar rannsóknir hafa leitt í ljós að
viðspyrna við áföllum er mikil í vestræn-
um samfélögum. Munar þar mest um öfl-
ugt félags-, skóla- og heilbrigðiskerfi, að
ekki sé talað um fjölskylduna en hvergi er
betra að styrkja stoðirnar en á vettvangi
hennar.
Í þessu ljósi þykir Bryndísi ánægjulegt
að samverustundum og samræðum barna
og foreldra hefur farið jafnt og þétt fjölg-
andi undanfarinn áratug. Árið 2000 sögð-
ust 36% stúlkna vera oft eða nær alltaf
með foreldrum sínum um helgar og 37%
Í
slenska þjóðin varð fyrir miklu áfalli
þegar bankarnir hrundu með til-
heyrandi dómínóáhrifum haustið
2008. Mikið hefur verið rætt og rit-
að um andlegt ástand okkar síðan enda
eru óvissa, fjárhagsörðugleikar og at-
vinnuleysi sjaldnast til þess fallin að bæta
líðan manna. Mest mæðir vitaskuld á full-
orðna fólkinu í þessum efnum en börn og
unglingar hafa sannarlega ekki farið var-
hluta af ástandinu heldur.
Í því ljósi sætir rannsókn á líðan og
hamingju nemenda í 9. og 10. bekkjum
grunskóla landsins tíðindum en nið-
urstaða hennar er sú að íslensk ungmenni
eru upp til hópa ánægð með lífið. Það sem
meira er, hamingjan hefur farið vaxandi
frá aldamótum. Árið 2000 voru 84%
stúlkna í fyrrnefndum aldurshópum
hamingjusöm og 85% drengja. Í könn-
uninni sem gerð var í vor reyndust 88%
stúlkna vera hamingjusöm og 90%
drengja.
Rannsóknir á líðan og hamingju ís-
lenskra ungmenna ná aftur til ársins 1992
en þýðið eru allir nemendur í 9. og 10.
bekk grunnskóla landsins. Rannsóknir og
greining hafa framkvæmt rannsóknirnar
frá árinu 1999 í samstarfi við mennta-
málaráðuneytið og fleiri aðila. Niðurstöð-
urnar er varða líðan og hamingju ís-
lenskra ungmenna byggjast á fimm
könnunum sem framkvæmdar voru árin
2000, 2003, 2006, 2009 og 2010. Alls tóku
35.583 nemendur þátt í könnununum en
svarhlutfallið hefur alltaf verið gott, eða á
bilinu 82 til 90%. „Það eru aðeins ung-
lingar sem eru fjarverandi vegna veikinda
sem ekki taka þátt í könnuninni,“ segir
umsjónarmaðurinn, Bryndís Björk Ás-
geirsdóttir, lektor við sálfræðisvið við
Kennslufræði- og lýðheilsudeild Háskól-
ans í Reykjavík.
Ástæðan fyrir því að svona stuttur tími
leið milli kannana nú er sú að aðstand-
endum rannsóknarinnar lék forvitni á að
vita hvort eitthvað hefði breyst milli ára
en talið var að áhrif hrunsins hefðu ekki
verið komin fram að fullu síðasta vor.
Standa sig vel
Bryndís Björk segir niðurstöður nýju
rannsóknarinnar ánægjulegar á þessum
erfiðu tímum í efnahagslífi þjóðarinnar.
„Skilaboðin sem felast í niðurstöðum
rannsóknarinnar eru skýr: Íslenskar fjöl-
skyldur eru að taka hlutverk sitt alvarlega
og upp til hópa að standa sig mjög vel. Það
er gömul saga og ný að íslenska þjóðin
þjappi sér saman við áföll.“
Vert er að hafa í huga að Íslendingar
drengja. Í vor svöruðu 57% stúlkna og
55% drengja þessari spurningu á sama
veg. Aukningin frá síðasta ári er veruleg,
eða um 10 prósentustig. Sama gildir um
samverustundir unglinga og foreldra utan
skólatíma á virkum dögum.
Bryndís Björk segir ekki útilokað að
aukið atvinnuleysi í samfélaginu spili inn í
þetta, foreldrar hafi einfaldlega meiri tíma
aflögu en áður. „Hins vegar virðast fleiri
þættir spila þar inn í þar sem aukningar er
bæði vart í samveru á virkum dögum og
um helgar.“
Umhyggja og hlýja
Hlutfall ungmenna sem segjast eiga mjög
eða frekar auðvelt með að fá umhyggju og
hlýju frá foreldrum sínum hefur lítið
breyst undanfarin tíu ár, var 92% hjá
stúlkum árið 2000 og 90% hjá drengjum
en er 95% hjá báðum kynjum nú. Hlutfall
þeirrra ungmenna sem segjast eiga mjög
auðvelt með að fá þessa umhyggju og
hlýju hefur þó vaxið nokkuð - frá alda-
mótum.
Einnig var spurt hversu auðvelt ung-
mennin ættu með að tala við foreldra sína
um persónuleg málefni. Fyrir tíu árum
áttu 75% drengja og 78% stúlkna mjög
eða frekar auðvelt með þetta en 86% hjá
báðum kynjum nú. Að sama skapi hefur
hlutfall þeirra sem eiga mjög auðvelt með
að ræða þessi viðkvæmu mál við foreldra
sína aukist umtalsvert.
Bryndísi Björk þykja þessar tölur benda
ótvírætt til þess að foreldrar hafi brugðist
hárrétt við hruninu, hlúð í auknum mæli
að börnum sínum og gefið sér meiri tíma
Vænn slatti
af hamingju
Glóðvolg rannsókn bendir til þess að áhrif efna-
hagshrunsins á líðan íslenskra ungmenna séu
lítil sem engin. Samkvæmt könnuninni eru 90%
drengja í 9. og 10. bekk hamingjusöm og 88%
stúlkna sem er hærra hlutfall en fyrir áratug.
Samverustundum með foreldrum fer líka fjölg-
andi sem þykir gott á viðsjárverðum tímum.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is Bryndís Björk Ásgeirsdóttir, lektor
við sálfræðisvið Kennslufræði- og
lýðheilsudeild HR, segir niðurstöð-
urnar ánægjulegar.
Morgunblaðið/Kristinn