SunnudagsMogginn - 24.10.2010, Síða 35

24. október 2010 35
fellda þjónusta sem konan fær og stuðlar það að já-
kvæðari upplifun fjölskyldunnar, segja þær.
„Við þekkjum konurnar okkar og erum bara að sinna
þeim. Það er enginn gangur frammi, konur sem bíða,
eða bjöllur sem hringja, við sitjum bara yfir okkar
konu. Ef það er eitthvað sem er ekki eins og það á að
vera fer maður uppá spítala,“ segir Arney.
Þær eru báðar þriggja barna mæður og eignuðust
báðar sitt yngsta barn heima árið 2006 með aðeins
þriggja vikna millibili. Þær fengu báðar á sig gagnrýni
fyrir val á fæðingarstað og heyrðu setningar á borð við:
„Hvernig dettur þér í hug að fæða barnið í einhverjum
drullupolli heima?“ eða þær voru ásakaðar um að vera
að taka áhættu. „Mér finnst umræðan hafa svolítið
breyst síðan ég átti mitt yngsta. Fólk virðist vera já-
kvæðara núna. Ég er hjúkrunarfræðingur, nokkuð vel
upplýst og skynsöm manneskja. Fólk treysti mér samt
ekki til þess að taka þessa ákvörðun,“ segir Arney um
persónulega upplifun sína.
„Þegar verið er að skoða tölfræði um heimafæðingar
eru stundum teknar með heimafæðingar þar sem engin
ljósmóðir er viðstödd þegar verið er að bera saman við
spítalafæðingar. Það er engan veginn sambærilegt,“
segir Arney en það þarf að bera saman samskonar hópa,
hrausta konu í eðlilegri meðgöngu. „Rannsóknir sýna
að heimafæðing með ljósmóður sé jafn örugg fyrir
þennan hóp og spítalafæðing.“ Á síðasta ári fóru um 2%
fæðinga á Íslandi fram í heimahúsi og hafa þær á til-
finningunni að þeim eigi frekar eftir að fjölga á næstu
árum.
„Ef þú skoðar inngrip er konan öruggari heima, hún
gengst undir færri inngrip í fæðinguna ef hún er heima
með ljósmóður sem hún þekkir og þá er ég að meina
hluti eins og að örva hríðarnar, gera gat á belginn,
verkjalyfjanotkun og deyfingar,“ segir Hrafnhildur.
„Fæðingarhormón eru þannig að stresshormón, adr-
enalín vinnur gegn þeim, allt stress hægir á fæðing-
unni,“ segir Arney.
Mikilvægt að finna öryggi á fæðingarstað
Þær eru meðvitaðar um að það henti ekki öllum að eiga
heima en vilja að konur séu upplýstar um möguleikann
á heimafæðingu. „Spítalinn þarf að vera til staðar og
stundum þarf meiri hjálp,“ segir Hrafnhildur.
Þær segja að konur fái ekki nóg af upplýsingum um
val á fæðingarstað og haldi að þær eigi að eiga á spítala.
Kona á að velja þann fæðingarstað þar sem hún finnur
öryggi. „Það eru svo margir sem tengja öryggi í fæðingu
við tæki og tól. Heimafæðingarkonur fá að heyra það að
þær séu kærulausar eða eigingjarnar að eiga huggulega
fæðingu heima á kostnað öryggis. Þær konur sjá örygg-
ið í því að vera á heimilinu og vera með ljósmóður sem
þær þekkja og treysta. Þær velja heimafæðinguna ein-
mitt út af örygginu,“ útskýrir Arney og minnir líka á að
í Reykjavík séu fjarlægðirnar litlar og það að flytja konu
á spítala ef eitthvað kemur uppá sé ekki stórmál.
Það er þó víðar en á höfuðborgarsvæðinu sem konur
sæki í heimafæðingar. Í lokaverkefni þeirra í ljósmóð-
urfræðum töluðu þær við konur sem hafa fætt börn á
Höfn í Hornafirði. Þar er ekki sjúkrahús heldur fæða
konurnar hjá ljósmóður sem þær þekkja. Þarna er hvað
lengst í hátæknisjúkrahús á landinu. „Þar kemur svo
sterkt í ljós að öryggið í þeirra huga er örugg og fær
ljósmóðir sem þær treysta,“ segir Hrafnhildur. Þær hafa
líka þetta viðhorf að fæðing sé eðlilegasti hlutur í heimi
og hún sé ekki hættuleg ef allt er í lagi, segir Arney og
Hrafnhildur útskýrir nánar: „Á Íslandi er normið að
fara inn á spítala en á Hornafirði er þetta normið, að
fæða í sinni heimabyggð fjarri hátækni.“
Heimafæðing er ódýrari fyrir ríkið
Þær benda líka á að það sé mun ódýrara fyrir ríkið að
fæðing fari fram í heimahúsi en á hátæknisjúkrahúsi.
„Það er miklu hagkvæmara að eðlileg fæðing eigi sér
stað utan sjúkrahúss, það er svo mikill kostnaður við
það að fara inn á stofnun,“ segir Arney.
Þær halda úti vefsíðunni Bjorkin.is en á henni er að
finna mikið af upplýsingum um fæðingar, ekki síst
heimafæðingar. „Við opnuðum þessa síðu því okkur
fannst stórlega vanta aðgengilegar upplýsingar á ís-
lensku um heimafæðingar,“ segir Arney. Hrafnhildur
segir að konur segi stundum þegar heimafæðingu ber á
góma: „Nú, má það? Sumar halda jafnvel að þær þurfi
að greiða fyrir þetta sjálfar.“
Þær hafa báðar unnið með reynslumiklum ljós-
mæðrum. „Við byrjuðum á því að aðstoða Áslaugu
Hauksdóttur, sem er mikill frumkvöðull í heimafæð-
ingum og aðra góða heimafæðingarljósmóður, Krist-
björgu Magnúsdóttur. Þær hafa verið miklar fyr-
irmyndir og veitt okkur stuðning,“ segir Hrafnhildur.
„Við vitum alveg hvernig við viljum vinna og vitum
hvernig það er að vera kona sem fæðir heima og við
þekkjum muninn á því og spítalafæðingu,“ segir Hrafn-
hildur.
„Flestar konur vilja hafa laug. Það er svo ótrúlega góð
verkjastilling að fara í vatnið og hjálpar svo mikið. Ein-
staka kona er ekki spennt fyrir því fyrirfram en við
mælum samt með því að þær fái laugina og hafi hana til
staðar og langoftast vilja þær nota hana,“ segir Arney.
„Svo er það stundum þannig að þegar konan er í sínu
umhverfi, líður vel og finnst hún örugg verður upplif-
unin svo góð og fæðingin gengur svo hratt og vel fyrir
sig að þær ná ekki að fara í laugina,“ segir Hrafnhildur.
Viðhorfið skiptir máli. „Heimafæðingarkonur eru oft
svo vel undirbúnar og með jákvætt hugarfar. Ef það er
einhvern tímann hægt að segja að hugurinn beri þig
hálfa leið þá er það í fæðingu. Þú ferð mjög langt á já-
kvæðu hugarfari. Þess vegna leggjum við mikla áherslu
á þetta á námskeiðunum okkar,“ segir Arney en röð
undirbúningsnámskeiða fyrir fæðingu, sem Björkin
stendur fyrir, hefst á mánudaginn.
Traust á eigin getu og líkama mikilvægt
„Það er svo mikilvægt að hafa traust á eigin getu og lík-
ama. Ef kona er róleg og yfirveguð og treystir líkama
sínum og er vel undirbúin, þá upplifir hún sig sem sig-
urvegara, þrátt fyrir að fæðingin verði erfið því hún er
samt við stjórnvölinn,“ segir Hrafnhildur.
Þær útskýra að það skipti máli fyrir konur að hafa já-
kvæða fæðingarreynslu. Slík reynsla er styrkjandi en
neikvæð fæðingarreynsla getur fylgt konum alla ævi og
mikilvægt er að vinna úr slíkri reynslu.
Arney segir að langoftast líði pöbbunum betur í
heimafæðingu en á sjúkrahúsi. „Þeir eru oft óöruggir í
spítalaumhverfinu og vita ekki alveg hvað þeir eiga að
gera og hvað þeir mega. Heima eru þeir á heimavelli og
eru að fylla í laugina og sinna ýmsum verkum. Þeir
verða öruggari með sig,“ segir Arney.
Hún segir að það sé oft þannig að pabbinn sé ekki
eins spenntur fyrir heimafæðingu í upphafi. „Þegar þeir
eru búnir að fá góðar upplýsingar og fræðslu og hitta
ljósmóðurina þá skipta þeir um skoðun.“
Heimafæðing verður oft mikill fjölskylduviðburður.
„Stundum eru systkini viðstödd,“ segir Arney og út-
skýrir nánar: „Við leggjum alltaf áherslu á að ef fólk vill
hafa börnin sín með að það sé einhver með barnið sem
það þekkir, treystir og sinnir því algjörlega. Stundum
tekur þetta líka langan tíma og þau nenna ekkert að
hanga yfir þessu!“
Frumkvöðlasetur fyrir fyrirtæki í heilbrigðistækni
Björkin er til húsa í Kím-húsinu við Vatnagarða 18 en
Nýsköpunarmiðstöð Íslands á húsnæðið. „Við erum
með önnur fyrirtæki á heilbrigðissviði í kringum okkur.
Þetta er skapandi og frjótt umhverfi sem við erum í,“
segir Hrafnhildur. „Maður fær svo mikinn stuðning,“
segir Arney. „Þetta er svo hvetjandi. Hér hittir maður
fólk sem er búið að komast yfir allskonar hindranir,“
segir hún en uppörvandi orð á kaffistofunni eru mik-
ilvæg í þeim átökum sem það er að byggja upp nýtt fyr-
irtæki.
Það er vissulega sérstakt starf að vera ljósmóðir, að fá
að fylgja nýju lífi í heiminn og deila mestu gleðistund-
um fjölskyldu. „Það er alveg stórkostlegt. Ég get ekki
ímyndað mér að það sé til skemmtilegra starf. Það er
bara skemmtilegt að fá símtal um miðja nótt og fara út í
fæðingu,“ segir Arney og Hrafnhildur tekur undir það.
„Að vera með fjölskyldu á þessum tímapunkti þegar
nýr einstaklingur fæðist er stórkostlegt. Það snertir
mann alltaf svo djúpt. Svo ég tali nú ekki um þegar
maður er búinn að kynnast fólkinu þá er það alveg
dásamlegt. Það erfiðasta er að kveðja fjölskylduna.“
Morgunblaðið/Ernir
’
Heimafæðingarkonur eru oft svo
vel undirbúnar og með jákvætt
hugarfar. Ef það er einhvern tím-
ann hægt að segja að hugurinn beri þig
hálfa leið þá er það í fæðingu.
Á mánudaginn hefst námskeiðshald fyrir verðandi foreldra hjá
Björkinni en námskeiðin eru alls þrjú. Það fyrsta er um með-
gönguna, annað um brjóstagjöf og umönnun nýburans og
þriðja er fæðingarundirbúningur. Seinna í vetur bætist svo
fjórði hlutinn við sem er foreldraspjall eftir að barnið er komið
í heiminn.
Markmiðið með fyrsta námskeiðinu er að stuðla að já-
kvæðri upplifun verðandi foreldra af meðgöngu og að þeir taki
upplýsta ákvörðun um val á fæðingarstað. Annað námskeiðið
er haldið í samvinnu við Ingibjörgu Baldursdóttur brjóstaráð-
gjafa en þar er meðal annars farið í hvernig foreldrar geti lesið
í hegðun nýburans og farið yfir helstu þætti brjóstagjafar. Á
þriðja námskeiðinu er lögð áhersla á andlegan undirbúning
fyrir fæðinguna og mikilvægi slökunar, umhverfis og stuðn-
ings í fæðingu. Fjallað er um fæðingarferlið og leiðir sem
hægt er að nota til að vinna með hríðunum. Auk þess er rætt
um líðan foreldra fyrstu dagana eftir fæðinguna.
Námskeiðin eru öll haldin í sal Bjarkarinnar, Vatnagörðum
18. Fyrstu tvö námskeiðin eru ein kvöldstund en hið þriðja er
tvö skipti og er boðið upp á heimsókn á fæðingargang, Hreiðr-
ið og sængurkvennagang á Landspítalanum eftir seinni tím-
ann. Nánari námskeiðslýsing er á Bjorkin.is.
Áður fyrr tíðkuðust ekki svona námskeið. „Konurnar voru
meira í kringum aðrar konur heima hjá sér og þær fræddu
hver aðra,“ segir Hrafnhildur. „Fæðingarnar áttu sér stað í
heimahúsum og börnin ólust upp við það að mamman fæddi
barnið heima. Það var eðlilegt og þá voru þau með það hugar-
far. Þetta var partur af lífinu,“ segir Arney.
Námskeið fyrir ömmur og afa?
Þær segja að grannar þeirra í frumkvöðlasetrinu hafi óskað
eftir því að þær héldu námskeið fyrir afa og ömmur. „Það er
aldrei að vita nema við höldum námskeið fyrir afa og ömmur
um hvernig þau geti sem best stutt við nýbökuðu foreldrana
og aðlagast nýju hlutverki. Ömmur og afar meina vel en það
hefur svo mikið breyst, til dæmis var brjóstagjöf eftir klukk-
unni og mikil áhersla lögð á að venja ungbarn við að liggja
sjálft í vöggunni. Þetta er ekki rétt, barnið þarf að vera í fangi
og þú getur aldrei haldið of mikið á því. Nýburinn grætur aldrei
nema það sé eitthvað sem truflar hann. Þetta er ekki frekja.
Við segjum: Haltu eins mikið á barninu þínu og þú vilt og það
þarf. Þú spillir því ekki,“ segir Arney.
Námskeið Bjarkarinnar