SunnudagsMogginn - 24.10.2010, Qupperneq 55

24. október 2010 55
É
g var að koma úr hræðilega uppskrúfuðum
kvöldverði,“ segir rithöfundurinn Bret Easton
Ellis, sem líklega er kunnastur fyrir American
Psycho, í óspurðum fréttum þegar blaðamaður
hittir hann að morgni dags í hálfgerðum kústaskáp á
bókastefnunni í Frankfurt.
„Þetta var kvöldverður mér til heiðurs með ameríska
útgefandanum mínum, sem var fyrstur til að gefa mig út,
og er núna 54 ára, og hópi af gamlingjum á fínum veit-
ingastað, tólf manns í einkaherbergi, trúfflur á boðstólum
eins og hrunið hefði aldrei orðið, og ég drapst næstum því
úr leiðindum. Þeir sögðu gamlar sögur úr útgáfubrans-
anum og ég gat ekki drukkið mig fullan, því ég vissi að ég
hefði verk að vinna í dag.“
Ekkert lát er á orðræðu Ellis.
„Ég hef verið á ferðalagi í fimm mánuði að kynna skáld-
söguna Imperial Bedrooms, allt frá því bókin kom út í
Ameríku. Það er þó ekkert, því ég var tíu mánuði að kynna
Glamorama og Lunar Park á sínum tíma. Ég hef alltaf sagt
á þessum ferðalögum, ekki sýna mér dagskrána, segið mér
bara hvenær ég á að fara á fætur og hvar ég á að vera. Ef ég
lít á dagskrána, þá drep ég mig – ég brýt þessa flösku og
sker mig á háls! Það vita allir þetta um mig, en samt hefur
verið sagt við mig á hverjum degi þessa vikuna, að ég eigi
að vera í viðtali í Bláa sófanum á fimmtudag. Ég hef þrá-
beðið um að vera látinn í friði: Ég vil ekki heyra það!“
Hann hrópar síðustu orðin.
„Í dag er fimmtudagur og ég byrjaði að fá símaskilaboð í
morgun: „Verðurðu tilbúinn? Við komum á hótelið og
sækjum þig … Við komum … Við komum … Svo er ég allt í
einu staddur í bláum sófa með einhverjum virtum gagn-
rýnanda.“
Hann þagnar. Blaðamaður þegir líka. Og Ellis stenst ekki
mátið.
„Ég hef lært það á þessum ferðalögum að ég get ekki
verið þunnur þegar ég hef svona mörgum hnöppum að
hneppa. Annars hefði ég orðið blindfullur í kvöldverð-
inum í gær, mér leiddist svo mikið. Skrítið, ég hef þekkt
þessa menn í öll þessi ár, þeir eru mínar föðurímyndir,
mínir mentorar, uppgötvuðu mig þegar ég var átján, ný-
skriðinn úr menntaskóla, þá voru þeir á þrítugsaldri og
vildu gleypa heiminn, núna reka þeir útgáfu og liggja á
meltunni, það er áhugavert hvernig fólk eldist. En ég veit
að þetta hefur svo sem ekkert með neitt að gera.“
Hann horfir íbygginn á blaðamann.
„Það er eitthvað við þetta, að tala og tala um hvers-
dagslega hluti, ekki bara metsölulista og tilvitnanir, held-
ur um gærkvöldið. Krakkinn sem tók viðtal við mig í gær,
hann hafði ekki áhuga á slíku. Hann hefði ekki hlegið að
þessum sögum. Við gætum auðvitað talað um bókina, en
þú getur líka gúglað það sem ég hef sagt. Eins og ég muni
gera eitthvað í því – skrifa þér bréf?! Þú
getur gert hvað sem þú vilt. Ég veit um
fimm vefsíður, þar sem svör mín við bók-
menntalegum spurningum eru skráð – þú
getur sótt þau á Google!“
Þetta er vandinn við Ellis. Um hvað á að
spyrja höfund, sem hefur verið spurður
um allt? Blaðamaður horfir yfir listann af
bókmenntaspurningum, en ákveður að
spyrja um allt annað:
– Þegar Bateman talaði um „aftökur“ í
American Psycho heyrðu bankamennirnir
aðeins „yfirtökur“. Það er ófögur mynd
sem þú dregur upp af fjármálaheiminum.
„Mennirnir sem eru ábyrgir fyrir þessari fjármála-
kreppu voru á aldur við persónurnar í American Psycho í
lok níunda áratugarins og eru nú á fimmtugsaldri – nú er
þetta þeim að kenna. Þetta var afar persónuleg skáldsaga,
að baki henni býr mikil reiði og einmanakennd. Mér leið
eins og ég hefði orðið viðskila við jafnaldra mína; ég
glímdi við þetta grundvallarvandamál, að komast á full-
orðinsár, en falla ekki félagslegi sáttmálinn sem því fylgir.
Less Than Zero fjallar um það öðrum þræði, þar sem
krakkar reyna að fylla upp í tómarúmið, sem fylgir því að
fullorðnast.
Vandinn felst í því, að komast til manns í þjóðfélagi sem
manni líkar ekki. Amerískum gildum er haldið á lofti,
sem við áttum að líta upp til, og Gordon Gekko var fyrir-
myndin. Ég reyndi! Ég fór á sömu veitingastaði og valdi
vel hnyttiyrðin, en sá heimur er takmarkaður. Það eru
skil á milli raunveruleikans og ímyndaða heimsins, sem
fólki er sagt að sé veruleiki. Og dæmigert, að þegar raun-
veruleikinn bankar á dyrnar, sársauki, dauði, þjáningar,
þá er því neitað að það sé veruleikinn. Allt miðast við yf-
irborðið, fötin, kærastan, bíllinn, og það var það sem fólk
vildi. Þetta var það sem fólk stefndi að í viðskiptum – og
hvert hefur það skilað okkur?“
– Hvernig líður þér núna, eftir hrun bankakerfisins?
„Mér líður eins og ég hafi fengið uppreisn æru. Ég vissi
að það myndi gerast, þó að ég sé ekkert sérstaklega klár.
Þessir kóngar á þrítugsaldri á Wall
Street, ég gerði þá að fjöldamorðingjum.
Og þegar þeir uxu úr grasi, þá urðu þeir
ábyrgir fyrir miklum sársauka.“
– Það er mikil tómhyggja sem fylgir
þessari sýn á veruleikann. Hefurðu
fundið raunveruleg gildi í einhverjum
kima heimsins?
„Já, í Hollywood!“ segir hann og hlær.
„Ég flutti til Hollywood og það sló mig að
þar hafa flestir metnað til að gera góðar
kvikmyndir, þó að kvikmyndaverin vilji
auðvitað helst fjölskyldumyndir í þrí-
vídd. Við lifum á tímum breytinga, þar
sem verið er að endurskilgreina hvernig kvikmyndir eru
gerðar og hvernig þeim er dreift. Sem stendur hef ég
mestan áhuga á samstarfi í kringum það og vinn með fá-
mennum hópi að sjónvarpsþáttum. Mér finnst það
áhugaverðara en bókmenntalífið í New York. Ég keypti
íbúð á Manhattan á hápunkti fasteignabólunnar, ætlaði
að búa þar í ár á meðan ég leitaði að húsi, en það gekk
ekki eftir, því þá hrundi markaðurinn, svo ég leigi hana
út. Einu vinir mínir sem hafa efni á að búa í New York eru
ríkir og fluttir til Williamsburg eða lengra inn í Brooklyn.
Fólk er með meira jarðsamband í Los Angeles, veðrið er
frábært og fjölskyldan mín býr þar og flestir vina
minna.“
Texti Pétur Blöndal pebl@mbl.is
Ljósmynd: Kristinn Ingvarsson kring@mbl.is
Síðasta orðið …
Bret Easton Ellis
Gordon Gekko var fyrirmyndin
’
Við gætum
auðvitað tal-
að um bók-
ina, en þú getur
líka gúglað það
sem ég hef sagt.
Eins og ég muni
gera eitthvað í því
– skrifa þér bréf?!