SunnudagsMogginn - 24.10.2010, Qupperneq 51

24. október 2010 51
Þegar ég loksins sagði Birgi hvað ég var að
hugsa um verkin hans, hvaða stefnu ég
ætlaði að taka í bókarskrifunum, hvaða leið
ég ætlaði að fara að myndlist hans, svaraði
hann:
– Svona koma verkin alltaf aftan að mér.
En um leið og ég nefni íslenska menn-
ingu og goðsagnirnar um hana, sem mér
finnst Birgir hafa verið að rannsaka og af-
byggja, rifjast upp saga:
– Ég lenti einhvern tímann í því að fara
með Helga frá Grund, sem bjó á Blindra-
heimilinu, til systur hans, Beggu. Hún átti
heima rétt hjá Blindró. Hann var svo stirður
að ég var örugglega kortér að draga hann
leið sem ég gat verið þrjár mínútur að
ganga sjálfur. Síðan kom karlinn heim og
fór að segja okkur að kerlingarnar kæmu
mikið út á tröppur og töluðu um það hvað
hann væri lepur. Ég sagði við mömmu að ég
skildi ekkert í því hvers vegna Helgi væri að
tala um hvað hann væri lepur því að svo
þyrfti ég að draga hann þarna til Beggu
sestur.
Farið var í árlegar sumarferðir, þar á með-
al á Kirkjubæjarklaustur. Við tjölduðum á
túni í bænum. Þar voru einhverjir krakkar að
flækjast með strigapoka sem Helgi fékk
lánaðan. Karlinn fór ofan í strigapokann og
í pokahlaup. Hann var eins og statt naut
þegar þurfti að labba á milli húsa í bænum
en þarna hoppaði hann í strigapokanum
eins og krakki, menn voru helst hræddir um
að hann myndi hoppa ofan í skurð. Hann
var loksins frjáls þegar hann var kominn of-
an í poka.
Íslensk menning er kannski strigapoki,
þegar maður fer ofan í hann þá hoppar
maður og djöflast.
Kafli úr bók Þrastar
Helgasonar, Birgir Andr-
ésson - Í íslenskum litum
Íslensk
menning
listasögu í verkinu eða hvort ég er búinn að skrifa Birgi
inn í bókmenntasöguna,“ segir hann og brosir.
Heil og óslitin lína rennur gegnum feril Birgis
Þröstur segir að iðulega megi finna frásögn í verkum
Birgis. Og hann hafi verið fundvís á miðla við hæfi;
teikningu, ljósmyndir, skúlptúr, prjónaverk, mál-
verk … „Birgir var alltaf að segja sögur. Hann er að
hugsa um íslenska sögu, samtíma okkar og fortíðar, og
segir sögur innan verkanna. Oft eru þetta seríur sem
verða til á löngum tíma. Mér fannst afskaplega merki-
legt að átta mig á því að heil og óslitin lína rennur
gegnum feril hans, allt frá einu verkanna á fyrstu sýn-
ingu hans, Náttúruspjall heitir það, og alveg aftur til
verksins Final Totality, sem hann kom með í galleríið
sitt rétt áður en hann dó. Þessi þráður er íslensk menn-
ing og hvarfið; hið menningarlega landrof, uppgufun
merkingarinnar sem birtist með írónískum hætti í
endanleikanum.
Birgir var alltaf að tala um að myndlistarmenn ættu
ekki að reyna að vera gáfaðir, hann þóttist vera úti á
þekju og lét myndlistarumræðuna fara í taugarnar á
sér. En þegar ferill hans er skoðaður frá upphafi kemur
í ljós að þessi maður var allan tímann að vinna sig inn í
stórmerkilegt hugmyndalegt samhengi. Hann var í
samræðu við það sem var að gerast í myndlist-
arfræðum og samtímaheimspeki allan sinn feril.“
Eins og fram hefur komið er nú unnið að heildarskrá
um öll myndverk Birgis Andréssonar. Í henni verður
ensk þýðing þessarar nýju bókar Þrastar, auk skrifa
listfræðings um verkin. Þá hefur Þröstur ekki sagt
skilið við myndheim Birgis, því hann mun kenna
námskeið um list hans í listfræði við Háskóla Íslands í
vor.
Morgunblaðið/Einar Falur
Þröstur Helgason við verk sem
Birgir vann úr frá íslenskum frí-
merkjum. Verkin eru í eigu Lista-
safns Háskóla Íslands.
Birgir Andrésson við uppsetningu yfirlitssýningar á verkum hans í Safni árið 2004.
Morgunblaðið/Einar Falur