SunnudagsMogginn - 24.10.2010, Side 52

52 24. október 2010
Farundell - L.R. Fredericks bbmnn
Farundell segir frá ungum manni, Paul Asher, sem er laskaður á sál
og líkama eftir að hafa barist í fyrri heimsstyrjöldinni. Fyrir ýmsar
sakir ræður hann sig til starfa sem ritari hjá öldruðum lankönnuði
sem vinnur að æviminningum sínum. Sá býr á
sveitasetrinu sem bókin hefur nafn sitt af. Vel er
tekið á móti Asher sem áttar sig þó á því að ekki
er allt sem sýnist – íbúar Farundell fara sálförum,
framliðnir birtast óforvarandis í þessu lífi og saga
staðarins nær aftur til árdaga mannlífs á Bret-
landseyjum. Sagan er því sérkennileg blanda af
þroskasögu ungs manns, hefðarseturssögu með
ástarflækjum og glímu um mikinn arf og dul-
rænni hugljómunarsögu. Þræðirnir í bókinni eru
því margir og best að lesa hana með áhlaupi eða
með minnisbók við höndina. Að því sögðu þá er bókin ágætlega
skrifuð, þægileg aflestrar og sögupersónurnar flestar forvitnilegar.
Hugsanlega mun dulrænn þáttur hennar fara illa í einhverja og eins
er rétt að vara við því að ýmsu er ósvarað í lok bókarinnar, sem
skýrist af því að hún er fyrsti hluti þríleiks.
I Am Number Four - Pittacus Lore bbnnn
Mikill hamagangur var í kringum unglingabókina I Am Number Fo-
ur eftir Pittacus Lore (Jobie Hughes og James Frey) í vetur og vor,
enda kvikmynd í smíðum eftir henni, og því spáð að hér væri komin
bókaröð sem seljast myndi í bílförmum um allan
heim. Ekki hefur salan verið eins lífleg og menn
voru að vona, en líklegt að bíómyndin, sem Ste-
ven Spielberg framleiðir, eigi eftir að hífa hana
upp.
Illþýði ræðst á plánetuna Lorian og eyðir öllum
íbúum hennar, en það tekst að forða tíu ung-
mennum, sem öll búa yfir leyndum hæfileikum,
hvert með mismunandi krafta og hvert með til-
tekið númer frá einum upp í tíu. Þau setjast að á
jörðinni, en ekki líður á löngu þar til óþokkarnir,
geimófreskjur, leita þau uppi og hefja að drepa þau hvert af öðru í
réttri röð. Eins og nafn bókarinnar ber með sér er búið að drepa þrjá,
en söguhetjan er númer fjögur og næst í röðinni.
Grunnhugmyndin er góð, en útfærslan síðri. Víst er mikil spenna í
bókinni og hart barist en sögupersónurnar eru óspennandi. Alls
verða bækurnar í röðinni sex, en það verður að kippa höfundum
niður á jörðina ef menn eiga að nenna að lesa meira.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Erlendar bækur
10. - 17. október
1. Stóra Disney
mat-
reiðslubókin -
Ýmsir höf-
undar / Edda
2. Íslenzkir þjóð-
hættir - Jónas
Jónasson /
Opna
3. 10.10.10 - atvinnumanns-
saga Loga Geirssonar -
Henry Birgir Gunnarsson /
Vaka-Helgafell
4. Mataræði - Handbók um
hollustu - Michael Pollan /
Salka
5. Blóðnætur - Åsa Larsson /
JPV útgáfa
6. Borða, biðja, elska - Eliza-
beth Gilbert / Salka
7. Morgunengill - Árni Þór-
arinsson / JPV útgáfa
8. Arsenikturninn - Anne B.
Ragde / Mál og menning
9. Barnið í ferðatöskunni -
Lene Kaaberbøl / Mál og
menning
10. Kvöldverðurinn - Herman
Koch / JPV útgáfa
Frá áramótum
1. Rannsókn-
arskýrsla Al-
þingis - Rann-
sóknarnefnd
Alþingis / Al-
þingi
2. Borða, biðja,
elska - Elizabeth Gilbert /
Salka
3. Póstkortamorðin - Liza
Marklund/James Patter-
son / JPV útgáfa
4. Góða nótt yndið mitt - Do-
rothy Koomson / JPV út-
gáfa
5. Hafmeyjan - Camilla Läck-
berg / Undirheimar
6. Loftkastalinn sem hrundi -
Stieg Larsson / Bjartur
7. Makalaus - Þorbjörg Mar-
inósdóttir / JPV útgáfa
8. Vitavörðurinn - Camilla Lac-
berg / Undirheimar
9. Stóra Disney mat-
reiðslubókin - Ýmsir höf-
undar / Edda
10. Eyjafjallajökull - Ari Trausti
Guðmundsson & Ragnar
Th. Sigurðsson / Upp-
heimar
Listinn er byggður á upplýsingum frá Bókabúð Máls og menningar,
Bókabúðinni Eskju, Bókabúðinni Hamraborg, Bókabúðinni Iðu,
Bókabúðinni við höfnina Stykkishólmi, Bóksölu stúdenta, Bónus,
Hagkaupum, Kaupási, N1, Office 1, Pennanum, Eymundsson og
Samkaupum. Rannsóknasetur verslunarinnar annast söfnun
upplýsinga fyrir hönd Félags íslenskra bókaútgefenda.
Bóksölulisti Félags bókaútgefenda
Lesbókbækur
M
isskipting auðs er helsti vandi Banda-
ríkjanna og mun hafa alvarlegar af-
leiðingar verði ekki gerðar grund-
vallarbreytingar. Þetta er
útgangspunktur Roberts Reich, prófessors við
Berklee-háskóla og ráðherra at-
vinnumála í stjórn Bills Clintons
Bandaríkjaforseta, í bókinni Af-
tershock.
Í bókinni er því lýst hvernig
auðmenn bandarísks samfélags
hafi orðið ríkari og ríkari á und-
anförnum áratugum á meðan
aðrir hafi annað hvort staðið í stað
eða dregist aftur úr. Goðsögnin
um að Bandaríkin séu land tæki-
færanna eigi sér ekki lengur stoð í veruleikanum.
Hinir ríku hafi búið svo um hnútana að þeir og
þeirra afkomendur haldi stöðu sinni og stöðugt
verði erfiðara fyrir aðra að brjótast inn í heim
þeirra. Bandarískir auðmenn hafi keypt sér aðgang
að valdamestu stjórnmálamönnunum og tryggt
börnum sínum bestu menntunina. Með þessari
þróun hafi samfélagssáttmálinn í Bandaríkjunum
verið rofinn.
Reich bendir á að í aðdraganda kreppunar
miklu fyrir 80 árum hafi misskipting auðs verið
orðin gríðarleg í Bandaríkjunum og sama þróun
hafi átt sér stað fyrir hrunið 2008.
Fyrstu þrír áratugirnir eftir síðari heimsstyrj-
öld voru eitt mesta velmegunarskeið í sögu Banda-
ríkjanna. Þá hafi jaðarskattar á þá tekjuhæstu verið
mjög háir. Á þeim tíma hafi framkvæmdastjórar
verið með um 30 sinnum hærri laun en hinn dæmi-
gerði verkamaður, en nú sé munurinn 300-faldur.
Reich segir að stjórnvöld hafi samtímis sleppt beisl-
inu af Wall Street og tryggt fjármálafyrirtækin gegn
tapi: „Með því að gera það var fjármálafyrirtækj-
unum – sem höfðu verið þjónar bandarísks iðnaðar
– breytt í húsbónda hans, sem krafðist skamm-
tímagróða frekar en langtímavaxtar og sópaði til sín
stöðugt stærri hluta af hagnaði þjóðarinnar.“
Reich leiðir rök að því að ójöfnuðurinn í
Bandaríkjunum grafi undan hagkerfinu. Þorri
Bandaríkjamanna sé kominn í þá stöðu að geta ekki
neytt vörunnar, sem hann framleiðir. Hinir ríkustu
séu svo auðugir að þótt þeir gerðu ekki annað gætu
þeir ekki eytt kaupinu sínu. Ef auðnum væri dreift
með jafnari hætti myndi heildarneyslan aukast.
Allir myndu hagnast og þegar upp yrði staðið
myndu hinir auðugustu hagnast meira en nú.
Mikil ólga hefur verið í bandarískum stjórn-
málum undanfarna mánuði. Reiði kjósenda beinist
að peningamönnum og stjórnmálamönnum. Al-
menningur hefur á tilfinningunni að það sé vitlaust
gefið. Fjármálafyrirtækin á Wall Street séu bein-
tengd ráðamönnum í Washington. Þeim sé bjargað
með háum fúlgum úr vösum skattborgaranna. Ári
síðar græði þeir á tá og fingri sem aldrei fyrr og
haldi áfram að heimta ofurlaun, en almenningur
megi éta það sem úti frýs.
Reich gagnrýnir ekki bara repúblikana, heldur
einnig frammistöðu demókrata þegar hann var
ráðherra í forsetatíð Clintons. Þá hafi Barack
Obama verið of handgenginn fjármálaheiminum.
Að sögn Reich standa Bandaríkin nú á tíma-
mótum. Hingað til hafi bandarískur almenningur
getað haldið uppi lífskjörum sínum með lántökum,
meðal annars út á hækkandi húsnæðisverð. Nú
horfi almenningur hins vegar fram á að þurfa að
draga saman seglin til frambúðar og það geti valdið
reiði, sem óvíst sé hvernig muni brjótast fram.
Ólíkt við ýmsa aðra heimshluta hafi Bandaríkja-
menn horft til auðmanna með jákvæðu viðhorfi –
þeir endurspegluðu þá möguleika, sem allir Banda-
ríkjamenn ættu í landi tækifæranna. En hvernig
bregst bandarískur almenningur við ef hann kemst
að þeirri niðurstöðu að dyrum tækifæranna hafi
verið lokað á nefið á honum? Reich langar ekki til
að komast að því og þess vegna leggur hann til að
stjórnvöld grípi til róttækra aðgerða til að auka
jöfnuð í bandarísku samfélagi og gæða það þeim
krafti, sem ríkti á árunum etir síðari heimsstyrj-
öld..
Starfsmenn í verksmiðju General Motors í Orion í Michigan mótmæla samkomulagi, sem myndi leiða til 40%
launalækkunar, fyrir utan höfuðstöðvar stéttarfélags verkamanna í bílaiðnaði í Detroit. Þótt allt sé komið á
fleygiferð á Wall Street aftur eftir hrunið eru engin merki um að bandarískt atvinnulíf ætli að taka við sér.
Reuters.
Samfélagssáttmáli
í bráðri hættu
Robert Reich sá um atvinnumál í stjórn Clintons og hvarf
þaðan fullur vonbrigða. Í nýrri bók segir hann rót hrunsins
liggja í misskiptingu auðs í bandarísku samfélagi og án að-
gerða muni bandarískt efnahagslíf ekki ná sér á strik.
Karl Blöndal kbl@mbl.is