Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 6

Sigurður Narfi Rúnarsson
Mynd 1.
Oddur Björnsson
prentmeistari og
bókaútgefandi
á Akureyri iærði
hnefaleika í Dan-
mörku í byrjun
aidarinnar.
Hnefaleikar á Islandi
Ágrip afsögu íþróttarinnar og aðdragandi hnefaleikabanns
ANN 13. MAÍ SÍÐASTLIÐINN var fellt á
Aljringi frumvarp lil laga um lögleið-
ingu ólympískra hnefaleika. Var það
gert þrátt fyrir áskorun íþróttasambands ís-
lands um að frumvarpið næði lram að ganga.
Þessi togstreita milli Alþingis og íþrótta-
hreyfingarinnar minnir mjög á átök sömu afla
fyrir 44 árum er íþróttin var bönnuð. Fylgj-
endur frumvarpsins á Alþingi héldu fram að
sú íþrótl sem nú skyldi leyfa væri ekki sú
sama og var bönnuð á sínum tíma þar sem
hertar reglur íþróttarinnar hefðu aukið öryggi
þátttakenda til muna. Andmælendur fruin-
varpsins héldu hins vegar fram niðurstöðum
nýrra og viðamikilla rannsókna á skaðlegum
áhrifum hnefaleika. Að öðru leyti má í raun
segja að umræðan um frumvarpið á Alþingi
hafi um margt verið á sömu nótum og á 6.
áratugnum, líkt og tíminn hefði allt að því
staðið í stað. Flér verður greinl nokkuð frá
þróun íþróttarinnar hér á landi og rakin sú
umræða sem leiddi til þess að hnefaleikar
voru bannaðir í lok árs 1956.
Upphaf hnefaleikaiðkunar á íslandi
Rekja má heimildir um hnefaleika á fslandi
til fyrsta áratugar aldarinnar. í endurminn-
ingum Jóhannesar Jósefssonar, sem kenndur
var við Borg, kemur fram að hann lærði
hnefaleika norðan heiða í nokkur misseri um
eða upp úr miðjum fyrsta áratug aldarinnar.
Leiðbeinandi hans var Oddur Björnsson
prentari, en hann lærði hnelaleika í Kaup-
mannahöfn á námsárum sínum, væntanlega
upp úr aldamótum.1
Ekki fór frekari sögum af hnefaleikaiðkun
norðan heiða því árið 1916 hóf Vilhelm
Jakobsson að kenna hnefaleika í Reykjavík
og var hann á fimmta áratugnum talinn hafa
verið fyrstur Islendinga til að leggja stund á
íþróttina. Veturinn eftir tók Eiríkur Bech við
kennslunni en hún varð ekki samfelld. Eftir
veru erlendis hélt hann áfram kennslu áriö
1919 en áhuginn á hnefaleikum fór minnk-
andi og lögðust æfingar af.2 Flins vegar var
vel fylgst með lréttum af hnefaleikum erlend-
is frá og hægt var að kaupa nauðsynleg tæki lil
hnefaleikaiðkunar svo sem hanska og æfinga-
sekki.3
Þegar Glímufélagið Ármann og K.R. hófu
kennslu í hnefaleikum haustið 1926 urðu
tímamót í íþróttinni sem mörkuðu upphaf
vakningartímabils. Undir lok áralugarins
hölðu farið fram bæði hnefaleikasýningar og
mót. Kennari K.R.-inga var Eiríkur Bech en
hjá Ármanni kenndi Færeyingurinn Peter
Wigelund.4 Af frétt lrá einni af fyrstu hnefa-
leikasýningunum í Reykjavík árið 1927 má
draga þá ályktun að nýmælið hafi komið
spánskt fyrir sjónir:
Sumir, sem þarna voru viðstaddir, munu
liafa skemt sjer vel við hnefaleikinn. En
það er ljót íþrótt og luraleg, og væri sísl
áslæða til þess, að íþróttamenn hjer færu
að leggja stund á hana.5
Þótt skoðanir hafi verið skiptar á þessari
nýslárlegu íþrótt má greina eltivæntingu og
jákvæð viðhorf til hnefaleika í grein í íþrótta-
blaðinu árið 1928, þótt undirtónninn sé sá að
ekki hafi allir skilning á hinum nýja sið. Þar
segir að eins og flestar aðrar íþróttir hafi
hnefaleikar borist hingað til lands og náð
miklum vinsældum hjá sumum, enda séu þeir
ein algengasta íþróttin erlendis, þótt einnig
þar séu skoðanir skiptar um ágæti hennar.
Þar séu haldin mót áhugamanna, sem séu
nauðsynleg eflingu íþróttarinnar, „enda góð
skemtun lyrir almenning, og auk þess þurla
að vera mót í öllum íþróttum lil þess að