Birtingur - 01.06.1959, Blaðsíða 25

ingu, sem liggur í leyni bak við hvert horn og sannri útrás tilfinn-
inga.
Nú fer ég út í aðra sálma.
Ég hef verið að sýsla með akvarellur og ef ég á að vera hreinskilinn
við sjálfan mig, verð ég að játa, að þær eru einhver erfiðasti efni-
dður, sem maður tekur höndum á en jafnframt sá elskulegasti, sá,
sem lifir með hverri taug og má ekki verða fyrir hnjaski. Að öðrum
kosti snýst mildi hans upp í andstæðu sína. Þetta eru ekki fyrstu
akvarellurnar, sem málaðar hafa verið á jörðunni, ekki einu sinni þær
fyrstu, sem ég glími við, en samt tek ég andköf eins og ég sé að
setjast niður að hundrað metra spretti loknum. Ég sé fljótt, að sléttir
fletir, þótt þeir séu samviskusamlega þaktir með lit, fundnum eftir
ihugun og leit, geta ekki allskostar samrýmzt þessum mjúka hlut.
Ef maður nálgast hann eins og olíumynd verður hann harður og lit-
urinn molnar á blaðinu í stað þess að gróa við það, eða réttara sagt:
smita það og titra með kornunum undir yfirborði vatnsins.
En, ef það er rétt, að akvarellan veiti mikla mótstöðu og stirðni fljótt
undir hendi málarans, má ekki gleyma kostum hennar. Henni má stínga
niður í vatnsbala og baða hana nær endalaust, til þess að festa litina
en hreinsa burt hitt, sem ekki hefur tengzt myndinni á náttúrlegan
hátt. Þerra síðan blaðið með klút eða láta það þorna að því marki,
sem vinnan krefst. Er ekki einnig ómetanlegt að losna við þá ónota-
tilfinningu, að maður sé að sálga nokkrum hundrað króna seðlum, ef
tilraunirnar leiða ekki til jákvæðrar lausnar, eins og þegar verið er
að mála með olíulitum á léreft? Pappírsörkina má hins vegar rífa úr
bókinni með vissu um að næsta skref sé þetta: að draga myndina um-
svifalaust upp á nýjan grunn með tærum litum ásamt breytingunum,
sem virtust óhjákvæmilegar.
Þegar ég var að prédika óhófseyðslu á akvarellupappír til að sýna
fram á nauðsyn þess, að málarinn hefði ekki alltof miklar áhyggjur
veraldlegs efnis meðan hann er að vinna, þá datt mér í hug, að Cézanne
hefði oft talað um málverkin sín einungis sem undirbúning myndanna,
sem hann ætlaði sér að mála þegar honum hefði tekizt að skyggnast
nógu djúpt undir yfirborð hlutanna. Þessi nauðvörn vandfýsins mál-
ara gegn stöðugri ásókn efasemda af versta tagi, skapar honum grið,
sem aldrei eru haldin nægilega vel né lengi. Fyrr en varir hafa þau
verið rofin og málarinn er orðinn jafn ósáttur við sjálfan sig og um-
heimurinn við list hans að jafnaði. Ég hef stundum verið að velta
því fyrir mér í alvöru, hvort ekki mætti takast að lengja þetta „vopna-
hlé“ með einhverjum hætti, svo að starfsorkan nýttist raunverulega
á hverjum degi, jafnvel hverri klukkustund sólarhringsins.
Birtingur 21