Birtingur - 01.06.1959, Blaðsíða 35

Gjörningabók.
I sumum mönnum er svo stirð og þung
alvara að þeir kunna helzt ekkert að meta
nema það sem þeir geta með þeffærum
blindingjans einhvernveginn tengt við ein-
strengingslega ofsatrú í sjálfum sér. Fram-
andi viðhorf sem hver maður ætti að hneigja
sig þrisvar sinnum fyrir ef rekur á hans
sálarfjöru og lofa Allah eða einhvern annan,
kannski hafstraumana eða vinda loftsins,
þakklátur að neyðast til að endurskoða af-
stöðu sína, verða nýr, — margir vanþakka
slíkt héðra.
Hér er margur miður sín ef hann finnur
einhvern bilbug á þeirn viðhorfum sem hann
hefur erft frá forverjum, ef einhver verður
til að spilla þeirri sannfæringu sem hann
hafði í gær og trufla hann þannig að hon-
um er óhægra að trúa því í dag sem gilti í
gær. Þetta kemur fram í afstöðu sumra sem
hafa gert sér að æviverkefni að dást að
stjórnmálamönnum sem fara með völdin í
það og það sinnið í Sovétríkjunum án þess
að þurfa að endurskoða nokkuð þó að nú-
verandi valdhafar diskredíteri fyrrverandi
valdhafa sem nutu sömu aðdáunar hjá þessu
fólki, njóta kannski enn, þó að þeir sem nú
stjórna hafi klippt æruna frá látnunr alvalda
þaðan þá hefur kannski ekki komið svo nrik-
ill slinkur eins og ætla nrætti á hjartataug-
arnar og sálarprósessana hjá hinum sauð-
tryggu sellistunr flokksins sem lrafa orðið
viðskila við staðreyndir lífsins, nöldra út í
framhald þess í sinn hóp. Fyrir þeinr er end-
urskoðunin höfuðglæpur, tvöfalt bókhald
drottinssvik.
í Gjörningabók Kiljans er sitthvað senr ergir
þessar tjóðruðu sálir. Mótnræli Laxness gegn
ofbeldi sem er framið undir yfirskini sósíal-
ismans hefur orkað iha á þetta fólk sem
óskar einskis fremur en njóta hinnar fyrir-
hafnarlausu kyrrðar í skjóli ofstækisfuhra
kennisetninga, dogmatisma.
Ynrsir ritdómarar hafa kvartað undan því að
fá tækifæri til að lesa orðsendingar og
skeyti senr sýna okkur hvernig Laxness hef-
ur reynt að beita áhrifavaldi sínu senr bók-
nrenntasnillingur til að biðja ofsóttum rit-
höfundunr griða eða jafnvel þjóðum og hefur
ekki hlaupizt undan kröfum samvizkunnar.
Þessi bók felur í nafni sínu tilganginn. Hún
er gjörningabók, acta, hún er einskorrar hvít-
bók Kiljans, skýrsla eða greinargerð að nrikl-
unr hluta. Að vera að fárast út af því að
þar kenni margra grasa og tala um að flest
sé nú tínt til, það þykir nrér furðulegur
sljóleiki, tónrlæti.
Listamaður í þjóðgarðinum.
Jón Leifs átti sannarlega skilið að þetta
tímarit nrinntist á hann þegar hann varð
sextugur á baráttudegi verkanranna síðast-
liðinn fyrsta nraí. En Birtingur hefur aldrei
verið miðaður við tyllidaga almananaksins
og ekki gripið afnrælistækifærin. Senr tón-
skáld hefur Jón mátt gjalda þess hve harður
baráttunraður og snarpur hann hefur verið
að reyna að losa listanrenn úr Sölva Helga-
sonar hlutverkinu nreð þessari þjóð og fá
rétt þeirra viðurkenndan til ráðstöfunar á
sínum eigin verkum, skapa þeinr nröguleika
til að afla sér brauðs nreð vinnu sinni eins
og aðrar stéttir þjóðfélagsins. Um aðferðir
hans hefur verið deilt en lrann hefur orðið
að stríða við hina nriklu fordóma sem lrafa
verið eins og háir múrar í vegi allrar list-
rænnar sköpunar hérlendis. Mikið var það
geðugt af honunr þegar hann sparkaði í út-
varpstæki í áætlunarbílnunr um árið til þess
að fá það prófað fyrir rétti hvort það væri
Birtingur 31