Birtingur - 01.06.1959, Blaðsíða 26

Akvarellan .... hún á alltaf að vera titrandi og gagnsæ eins og þegar
blaðið liggur í vatni til hreinsunar, af því að hún er málverk tónanna
fremur en olíumyndin. Síðustu litaflekkirnir, þeir, sem ráða úrslitum,
eiga að falla ofan á blaðið eins og af hendingu, svo að hinn hreini
blær beinnar snertingar glatist ekki. Samt verður heildarmyndin að
bera svip veraldlegrar lausnar. Þessum mjúka hlut má ekki ofbjóða
með mörgum sterkum litum. Það má ekki þrengja að honum eða loka
hringnum of harkalega. Hann verður að fá að anda létt og þreifa fyrir
sér í allar áttir: upp, niður, út til hliðanna............
Hljóðláta starfið í vinnustofunni ......... enginn gefur gaum að því.
Og ég spyr: Hvað getur leikmaðurinn til að mynda vitað um afstöðu
málverksins, sem kviknaði í dag, til allra myndanna frá síðustu vetrum?
Eða hinna, sem byrjaðar eru að brenna í hægum eldi innra með mál-
aranum en geta ekki bent á eitt einasta pensilfar til sönnunar um
tilveru sína? f þessu andrúmslofti býr líka eirðarleysið, sem grípur
listamanninn þegar hann verður þess áskynja, að jörðin molnar undir
fótum hans og heimurinn er ekki annað en safn af lituðum glerjum.
Og þar blossar upp líf, ef gamlar flækjur rakna allt í einu „af sjálfum
sér“.
Ég skal reyna að nálgast veruleikann ofurlítið.
Málarinn situr við borðið. Pensillinn liggur skorðaður milli vísifingurs
og þumalfingurs og flytur hráefni af kappi úr leirskálunum yfir á
pappírsörkina. Stundum er það þykkur jarðlitur, stundum kóbalblátt
blandað með ríflegum skerf af vatnsdropum. Nú rís myndin upp nær
i einu vetfangi, eins og þú hefur hugsað þér hana. Takmarkinu virðist
náð. En hvað gerist? Þú uppgötvar, að um leið og þú leggur blessun
þína yfir verkið, hrynur það til grunna fyrir augunum á þér. Fern-
ingurinn í efra horninu hægra megin, þessi sleipi rauði, tengist ekki
línunni, sem hlykkjast eins og slanga niður á við til vinstri. Guli
púnkturinn, er átti að skína gegnum myrkrið, er steindauður. Og græni
flöturinn, sem smeygir sér allsstaðar inn á milli hinna formanna, gegnir
ekki sómasamlega hlutverki undirstöðunnar í myndinni. Maður horfir
inn í hann eins og tómt. óhugnanlegt gap. Aðeins einn vegur er út úr
ógöngunum og illfær: að umturna öllu, breyta, takmarka, skera fyrir
meinsemd ýkjanna. Fyrir stuttri stundu lá blaðið milli handa þinna
í móki. Nú bregður það sér skyndilega í villidýrsham, sparkar, klórar
og tekur undir sig stökk út í.........Þér finnst það fallega lifandi og
þig langar óskaplega til að eignast það. En þegar höndin gælir við loðfeld-
inn í síðasta sinn brýzt spurning fram á varirnar: Er þetta mitt
andlit? Þá ránkarðu við þér, grípur í hnakkann á dýrinu og skellir
22
Birtingur