Vera - 01.06.2003, Blaðsíða 25

/ BLOGG BLOGG BLOGG...
N ræðurá blogginu
»Hinar nýju leiðir til sjálfstjáningar eiga eftir að hafa
gríðarlega rnikil áhrif á samtímann og möguleika fólks
til að hafa áhrif. Það eru allir að segja sögu sína og
Woggið veitir hverjum og einum tækifæri til að stíga
fram án þess að biðjast afsökunar á skoðunum sínum.
Bloggið er svæði þar sem þú ræður, enginn getur sett
þig á bás. Þú stjórnar því sem þú vilt segja. Hin fræga
þöggun, þessi tilraun ráðandi stétta til að segja fólki til
og ráða umræðunni, á í vök að verjast. Úr skúmaskot-
um Netsins ryðjast fram einstaklingar sem skýra frá á-
hugamálum sínum og skoðunum, einstaklingar sem
móta sig sjálfir án hefðbundinna þvingana annarra rit-
miðla. Nú getur hver og einn gefið sitt álit á málefnum
líðandi stundar án þess að fá til þess formlegt leyfi karl-
anna sem öllu stjórna.
Það sem er merkilegt í þessu sambandi er að hinir
hefðbundnu miðlar virðast vera að missa flugið. Það er
engu líkara en að margir þeirra hafi ekki áttað sig á hvað
fer fram á Netinu. Það er til dæmis eftirtektarvert að
Morgunblaðið sem margir töldu að væri að þróast í átt
til meira frjálsræðis á síðari árum, snéri algjörlega við
blaðinu í aðdraganda síðustu kosninga. Skyndilega
dundu á landsmönnum öfgakenndar skoðanir ættaðar
úr Kalda stríðinu - vinstri villan var varnaðarorð rit-
stjóranna - skoðun sem flestir áttuðu sig á að var úr takt
við almenna umræðu í landinu. Á sama tíma fór fram
fjörug og spennandi umræða um stjórnmál og þjóðfé-
lagsmál á blogginu og heimasíðum landsmanna. Hinar
stífu karllægu skoðanir sem sífellt er haldið á lofti, eins
°g í leiðurum Morgunblaðsins, hafa þar engin áhrif.
Úmræðugrundvöllurinn er persónulegur og í tengslum
við grasrótina; oft öfgakenndur en oftar tilfinninga-
þrunginn. Nú er svo komið að Morgunblaðið virðist
vera á hröðu undanhaldi og sífellt fleiri sem ég þekki
kjósa að segja upp blaðinu og fylgjast með hinni lifandi
ntiðlun á Netinu. Þessi þróun er afdrifarík og hér opn-
ast til dæmis möguleiki fyrir konur til að hafa áhrif á
umræðuna án þess að þurfa að fá leyfi Morgunblaðsrit-
stjóranna eða annarra til að opna hug sinn og segja álit
sitt á því sem er að gerast í þjóðfélaginu.“
Dagbækur
Sigurður Gylfi var formaður Sagnfræðingafélags íslands
þegar Dagur dagbókarinnar var haldinn 15. október
1998 og í kjölfarið bárust þúsundir dagbókarfærslna til
Landsbókasafns og Þjóðminjasafns. Hann bendir á að
framkvæmdanefnd átaksins hafi lagt áherslu á að safna
dagbókum kvenna því aðeins þrjár slíkar höfðu varð-
veist fram að því. „Það sérkennilega er að margir halda
að öll handritasöfn séu yfirfull af dagbókum kvenna en
svo er því miður ekki. Dagbókaiðjan á tuttugustu öld
hefur oft verið tengd við ungar stúlkur eða konur og
trúlega hafa þessir hópar ritað dagbækur einhvern hluta
ævi sinnar. Þær hafa hins vegar ekki komið inn á söfnin.
Körlunum sern halda dagbækur fmnst þessi skrif sín svo
aftur á móti svo merkileg að það sé lífsspursmál að
heimurinn fái notið þeirra! Mikið afdagbókum, bréfum
eða annarri persónulegri tjáningu kvenna er örugglega
enn til í geymslum landsmanna. Fólki hefur til skamms
ÉG HELD AÐ VIÐ SÉUM AÐ GANGA INN í ALVEG NÝJA
TÍMA ÞAR SEM VEGUR HINNAR SJÁLFSÆVISÖGULEGU
TJÁNINGAR EIGI EFTIR AÐ VAXA MJÖG. BLOGGIÐ
VIRÐIST NÚ VERA MIÐILINN SEM GILDIR
tíma ekki fundist að þessi skrif kvenna gætu verið mik-
ils virði. Nú eru þó sem betur fer breyttir tímar, margir
hafa einmitt áttað sig á hvers virði þessi persónulegi
vitnisburður kvenna um fortíðina er og að handrita-
söfnunum streymir efni eftir konur.“
Sigurður Gylfi bendir á að við lifum á breyttum tím-
um: „Á nítjándu öld, þegar dagbókarskrif urðu algeng,
réðu vinnuhjú ekki yfir neinu persónulegu rými og því
var mjög erfitt fyrir þau að vernda dagbækur sínar.
Þetta bitnaði sérstaklega á konum því bændur eða jafn-
vel prestar óðu í persónulegar dagbækur þeirra til þess
að kanna hvað þær hefðu verið að pára. Þetta varð til
þess að þær hættu þessari iðju og förguðu skrifum sín-
um. Konur voru líka alltaf að vinna og það var einfald-
lega ekki búist við því að þær væru að rita niður hugsan-
ir sínar í tíma og ótíma. En konur náðu að móta sjálfið.
Þær tóku þátt í þessari samræðu um þeirra innri mann.
Helga Kress bókmenntafræðingur hefur sýnt fram á að
ljóð kvenna frá síðari hluta nítjándu aldar og fram á þá
tuttugustu hafi að stórum hluta verði sjálfsævisöguleg.
Ljóðformið hafi hentað þeim vel til þess að takast á við
sitt eigið líf og sjálf. Á tuttugustu öld varð mikil breyting
á stöðu kvenna og kjörum og tækifæri til sjálfstjáningar
jókst til mikilla muna. Bloggið er nýjasta birtingarmynd
þessarar tjáningar; frjálsari, óheftari og persónulegri en
flest annað sem varðveist hefur frá tuttugustu öld. Það
forvitnilega við bloggið er að þar fær fólk tækifæri til að
reyna sjálfsmynd sína, kanna hvers konar vitundarvera
það sé og hvernig það geti hnikað til sjálfsmynd sinni. Oft
bregst fólk við því senr sagt er á blogginu og lætur í ljósi
álit sitt á viðkomandi bloggara. Ef niðurstaðan er fólki
ekki að skapi hættir það ef til vill að blogga. Einhverjir
taka síðan upp þráðinn á ný og þá undir öðrum for-
merkjum; í nýju „sjálfi“ ef svo má að orði komast. Hér
flýtur sjálfið svo sannarlegiT í nýju og áður óþekktu tómi.“
Kjörefni einsögunnar
„Dagbækur kvenna, bréf og blogg eru forvitnileg rann-
sóknarefni. Tími kynjafræðanna er runninn upp og til
þess að hægt sé að vinna skipulega að slíkum rannsókn-
um þá verða fræðimenn að hafa aðgang að ríkulegu efni
sem konur hafa ritað um reynslu sína og hugsun. Ein-
saga getur nýst ákaflega vel við femínískar kynjarann-
sóknir. Viðfangsefni sem kreíjast útsjónarsemi við
greiningu vegna þess að heimildir eru takmarkaðar er
kjörefni einsögunnar." Þess vegna segist Sigurður Gylfi
hafa hvatt kynjafræðinga til að nýta sér hugmynda-
fræðilega kosti einsögunnar og möguleika hennar til að
draga fram á sjónarsviðið þaggaðar raddir úr fortíðinni.
„Hina sjálfsævisögulegu tjáningu er nú allstaðar að
finna og bloggið er einn af mikilvægustu farvegum
hennar í samtímanum."
vera / 3. tbl. / 2003 / 25