Vera - 01.06.2003, Blaðsíða 59

/ FEMÍNÍSKT UPPELDI
Rétturinn til að segja nei!
»Að vera móðir 13 ára unglingsstelpu á tímum klámvæðingar hefur reynt
talsvert á femínískar taugar mínar, þolinmæði og umburðarlyndi og er þessi
óeftirsóknarverða staða umfjöllunarefni þessa pistils. Klámvæðing í mínum
huga er sú nýbreytni að í afþreyingarefni, s.s. í tónlistarmyndböndum, bíó-
myndum og tímaritum og einnig í auglýsingum, þykir það sjálfsagt að lík-
ami kvenna sé hlutgerður. Honum er stillt upp í annarlegum og undirgefn-
um stellingum og er þannig niðurlægður.
í sjálfu sér er það engin nýbreytni að
líkami kvenna sé settur fram á þenn-
an hátt. Það sem mér sýnist þó vera
nýtt er annars vegar hversu útbreitt
klámið er orðið - það er notað í aug-
lýsingaskyni fyrir allskyns vörur, í 80%
tónlistarmyndbanda, í bíómyndum
og samkvæmt einum útgefanda for-
senda þess að tímarit seljist, og hins
vegar að það skuli beinast að litlum
stelpum.
Daglega rigna yfir dóttur mína
þúsundir skilaboða um það hvernig
hún eigi að líta út, klæða sig, haga sér
og hugsa. Ég ímynda mér að sterk-
ustu skilaboðin berist henni í gegn-
um fjölmiðla sem færa henni innsýn í
heim tísku, tónlistar og leiklistar þar
sem glamor og glys ræður ríkjum.
Þeir láta hana vita hvað það eftir-
sóttasta í veröldinni er hverju sinni.
Auglýsingar sjá svo um að upplýsa
hana um hvernig hún sjálf geti orðið
þátttakandi. Undirliggjandi öllu sam-
an leynast kröfur um að hún skuli ofar
öllu vera sexí, þrátt fyrir að hún komi
líklega ekki til með að byrja að sofa
hjá í bráð.
Ég læt það ógert hér að velta fyrir
mér hvers vegna svo margar konur
og karlar í skilaboðabransanum virð-
ast leggja sig í líma við að sannfæra
litlar stelpur um hlutskipti sitt sem
kyntákn og ætla heldur að fjalla þær
uppeldisaðferðir sem ég tel vænlegar
til árangurs til að sporna við því að
stelpan mín fái að hlýða áreynslulaust
og ógagnrýnið kalli hinnar „ósýnilegu
handar perragangs".
Að vera femínísk móðir
Það kallar vissulega á mikla jafnvæg-
islist að vera femínísk móðir sem
bæði hvetur stelpuna sína til að
hugsa sjálfstætt og setur henni jafn-
framt mörk. Það var léttir fyrir mig að
fatta að ég gæti sagt nei við kvenfyr-
irlitningu þó það sé á skjön við aðra
foreldra. G-strengsnærbuxur er
nefnilega eitt af því sem ég legg blátt
bann við að hún klæðist þó að sam-
kvæmt henni megi allar stelpurnar í
bekknum klæðast þeim. í mínum
huga tákna þær ekkert annað en
samþykki á barnaklámi sem ég kýs að
taka ekki þátt í. Ég fæ regiulega að
heyra af öðrum frjálslyndari og skiln-
ingsríkari foreldrum og svara ég þá á
móti að nema að hún hyggist leggja
fyrir sig vændi eða súludansmeyjar-
starf í framtíðinni og telji sig þurfa á
þjálfun að halda komi ég ekki til með
að bifast í afstöðu minni, a.m.k. ekki
eins lengi og ég fæ einhverju um það
ráðið.
Það eru þó ýmsir aðrir þættir sem
eru hluti af tilveru hennar sem 13 ára
unglingsstelpu sem við semjum um,
þó að mér finnist það stundum soldið
erfitt. Ég leyfi henni til dæmis að mála
sig við viss tækifæri, s.s. í afmælum,
partýjum og á stórhátíðum, þó mér
finnist alltaf jafn hvimleitt að horfa á
hana f slíku ástandi. Ég leyfi henni
dómgreind hennar sjálfrar. Til dæmis
með málefni reykinga. í því tilfelli segi
ég henni að það sé eitthvað sem hún
sjálf verði að ákveða. Að hún þurfi
sjálf að ákveða hvort hún kjósi að
vera kona sem reykir í framtíðinni eða
ekki. Þó ég óski þess auðvitað heitast
að hún velji síðari kostinn. Ég vænti
að sumum kunni að þykja þetta mót-
sagnakennd afstaða í uppeldinu (þ.e.
bann við g-streng en traust á dóm-
greind í reykingamálum) en fyrir mér
eru þetta tvö gjörólík mál.
Fyrir mér er g-strengurinn aug-
Ijóst tákn fyrir undirgefni kvenna og
enn meira þegar krafan beinist að litl-
um stelpum. Vandamálið er að það
telst ekki alvarlegt að stelpur séu ald-
ar upp sem kyntákn fyrir karikynið og
augnayndi, sem væntanlega útskýrir
meðvirkni foreldranna í kringum okk-
ur mæðgurnar, á meðan samfélagið
leggst á eitt við að fræða börn um
skaðsemi reykinga. Þar af leiðandi
hlýtur ábyrgðin að vera mín sem
femínista að hafna kvenfyrirlitningu
sem samfélagið samþykkir.
Ég vona að með þessum uppeldis-
ÉG LEYFI HENNI TIL DÆMIS AÐ MÁLA SIG VIÐ VISS TÆKIFÆRI, S.S. í AFMÆL-
UM, PARTÝJUM og á stórhátíðum, þó mér finnist ALLTAF jafn hvim-
LEITT AÐ HORFA Á HANA í SLÍKU ÁSTANDI. ÉG LEYFI HENNIJAFNFRAMT AÐ
HORFA Á POPPTÍVÍ EN ALDREI ÞÓ MEIRA EN KLUKKUSTUND Á DAG 0G MEÐ
ÞVÍ SKILYRÐI AÐ HÚN HAFI FEMÍNISTAGLERAUGUN SÍN Á NEFINU
jafnframt að horfa á Popptíví en
aldrei þó meira en klukkustund á dag
og með því skilyrði að hún hafi
femínístagleraugun sín á nefinu.
Um önnur uppeldismál sem tengj-
ast ekki femínisma hef ég allt aðrar
áherslur og kýs að treysta frekar á
aðferðum með hæfilegri blöndu af
höftum, samningsumleitunum og
frelsi innræti ég dóttur minni tæki-
færi að ganga ekki hugsunarlaust í
gegnum lífið heldur staldra við og
skoða samfélagið gagnrýnið, koma
auga á ranglæti og þora að hafna því.
vera / 3. tbl. / 2003 / 59
Guðrún M. Guðmundsdóttir