Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1960, Blaðsíða 71

TlMARIT VFl 1960
101
4. Afköst vinnueiningar:
Vinnustundir iðnverkafólks alls árið 1958 voru:
66000, og munu að jafnaði hafa starfað 26 menn, sem
gerir 2540 vinnust. á mann á ári.
Afköst vinnueiningar er því:
6900 — 3.750 — 200
26
= 113 þús. kr.
Um helmingur starfsmanna eru smiðir, en hinir ó-
faglærðir.
Tölur frá annari trésmiðju með 70 manna starfsliði
sýndu svipaða útkomu:
Stofnfjárstuðull 2,4
Afköst vinnueiningar 114 þús. kr.
5. Samanburður við erlendar tölur er ekki tiltækur.
6. Tæknilegar umbætur eru frekar litlar í iðninni og
eiga fyrst við, ef um mikla fjöldaframleiðslu er að ræða,
sem eigi er hér.
Endurnýjun vélakostsins hér er fremur hæg og hefur
þar fyrst og fremst valdið erfiðleikar með innflutnings-
leyfi og að eðlileg fjármyndun fyrirtækja hefur eigi get-
að átt sér stað vegna óhóflegra skatta.
Afköst sumra véla ættu að geta aukizt töluvert, eink-
um ef meiri samræmingar einstakra véla væri gætt.
Haraldur Ásgeirsson:
BVGGIIMGAFRÆÐIRANNSÓKNIR
Allt fram til þessa dags hafa engar byggingafræði-
rannsóknir verið reknar hér á landi. Vísir að bygginga-
efnarannsóknum myndaðist snemma við Atvinnudeild
Háskólans, og hafa þar jafnan verið framkvæmdar fjöl-
þættar prófanir á byggingaefnum —■ nú síðustu 15 árin
í sérstakri rannsóknastofu. Byggingaefnarannsóknir At-
vinnudeildar Háskólans hafa þó aldrei haft nein tengsl
við iðnaðinn, heldur hafa þær verið reknar sem sérstök
þjónustugrein við Iðnaðardeild. Verkefni þessara rann-
sókna hafa því verið veigalítil og áhrif úrlausna þeirra
valdið óverulegum breytingum á byggingaiðnaðinum.
Byggingaefnarannsóknum Iðnaðardeildar er skyldað
með lögum og reglugerð að taka að sér rannsóknir gegn
föstu gjaldi. Hins vegar hefur rannsóknastofan mjög
slæmar aðstæður, engar skyldur og engar fjárveitingar
til sjálfstæðra rannsókna í þágu byggingaiðnaðarins.
Skattakerfi það, fjárfestingarmála- og byggingalána-
kerfi, sem herjað hafa þetta land síðan í stríðslok, hafa
haft þau áhrif, að hér á landi eru ekki til stærri verk-
takar, verktakafyrirtæki, eða verktakasambönd, sem er
að finna í öðrum löndum. Hér eru því engir aðilar, sem
búa yfir starfslegri hvöt og getu til þess að kosta bygg-
ingafræðirannsóknir, — rannsóknir, sem væru reknar í
því framleitna augnamiði að ryðja til rúms umbótum,
nýjungum, hagræði, eða á annan hátt að standa að eðli-
legri þróun iðnaðarins, alþjóð til hagsbóta.
Á síðari árum hafa rannsóknir hvarvetna orðið sú for-
sjá, er kapp iðnaðar byggist á. 1 fámennu byggðalagi
er e. t. v. eðlilegt, að stjórnarvöld hlutist til um það, að
þessar rannsóknir séu gerðar, en þá er sá vandinn mest-
ur, að stjórnarvöldin hafi innsýni í gildi rannsóknanna.
Á þetta hefur mikið skort hér á landi, og er ómetinn
skaðinn af þvi.
Tillaga um aukningu, eða breytta tilhögun, rann-
sókna á byggingaefnarannsóknastofunni þarf, til þess
að ná framgangi, að ná samþykki deildarstjóra Iðnaðar-
deildar, sem þarf að fá fyrir henni samþykki fram-
kvæmdastjóra Rannsóknaráðs og ráðsins sjálfs. Fram-
kvæmdastjóri þarf svo að fá fyrir henni samþykki At-
vinnumálaráðuneytisins, er þarf samþykki Fjármála-
ráðuneytisins, áður en hún er lögð fyrir fjárveitinga-
nefnd Alþingis. Þessi leið er löng og oft mjög ströng,
og af þeim sökum er það e. t. v. eðlilegt, að slíkar til-
lögur séu ekki gerðar.
Byggingafræðirannsóknir eru nauðsyn, sem ekki verð-
ur lengur fram hjá litið. Byggingaiðnaðurinn er landi og
lýð svo dýrmætur, að algjörlega ósæmandi er að láta
hann reka á reiðanum, —- eins og hingað til hefur við-
gengizt. Leitin að forsjánni er rannsóknirnar, og nauð-
synlegt er, að iðnaðurinn sjálfur standi að þeim og kosti
þær að verulegu leyti af eigin rammleik.
Því er oft brugðið við, að kostnaður við bygginga-
fræðilega rannsóknastofnun yrði íslenzkum byggingaiðn-
aði ofviða, Hitt mun þó sönnu nær, að það mundi verða
örðugt að eyða svo miklu fé í rannsóknir, að það yrði
iðnaðinum tilfinnanlegt. Möguleikarnir til að eyða ein-
um hundraðshluta af framleiðsluverðmæti byggingaiðn-
aðarins i viturlegar byggingafræðirannsóknir eru, að
dómi greinarhöfundar, mjög litlar, eins og nú er komið
málum. Auðveldara er að sjá það, hvernig slíkar rann-
sóknir gætu sparað 20% af kostnaði iðnaðarins sjálfs.
Rannsóknastarfsemi verður ekki metin í framleiðni-
eða afkastastuðlum. Ef tekið væri hins vegar tillit til
hvataáhrifa, sem rannsóknirnar geta haft, og eiga að
hafa á iðnaðinn, væri augljóst, að engin iðngrein hér
á landi bæri arð að hálfu við þann afrakstur, sem af
rannsóknunum fengist.