Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1902, Síða 85

Heymœði er mjög algengur kvilli í hestum hér á landi,
einkum reið- og eldishestnm. Oftast liggur til grundvallar
fyrir mæðinni sjúkdómur, sem talinn er ólæknandi og fólg-
inn er i þvi, að lungnn eru of stir, hafa mist mikið af
samdráttarafli sínu, og geta því ekki skift eins fljótt og vel
nm loftið eins og með þarf. Heymóðir hestar eiga því
einkum bágt með að anda frá sér; til þess að drífa loftið
úr lungunum verða þeir að taka kvið-vöðvana tii hjálpar
og við það koma hinir einkennilegu drættir i nárana. Ef
mikil brögð eru að sýkinni, er hestnrinn mæðinn bæði vet-
nr og sumar. Islenzka heymæðin er þó oftast verst á vetr-
in, er hestar eru á gjöf, en hverfur oft alveg á sumrin og
þegar hestar ganga úti. Grundvallarsýkin, ókeknandi, hlýt-
ur þó að vera hin sama hæði sumar og vetur; að eins ber
ekki á benni á sumrin, eða þegar hestarnir ganga úti á
vetrum; til þess að mæðin komi fram, þarf einhvern sýkis-
áhæti, og þennan ábæti fá þeir, þegar þeir standa við hey-
stallinn. En hvað er það þá, sem veldur mæðinni? —
Undarlegt er það, að hestar með lungnasjúkdómi skuli hafa
hetra af því að gánga á gaddinum en að vera inni við
gjöf. Mæðin hlýtur að standa i sambandi við húsvistina
eða heygjöfina. — Sjálf húsvistin getur þó ekki verið skað-
leg, þótt sizt sé þvi neitandi, að ill húsakynni hafi slæm
áhrif á skepnurnar. Heygjöfin er hestinum heldur ekki
skaðleg í sjálfu sér; þó getur honum orðið ómótt, ef hann
er troðinn út með léttu, rúmfangsmiklu fóðri. Aðal-sýkis-
ábætirinn liggur í þvi, að hesturinn andar ofan í lungun
ryki og myglu úr heyinu. I öllu heyi er nokkuð ryk, en
mjög er það misjafnt. Þegar hesturinn étur, dregur hann
oft að sér nær alt loft í gegnum heyið, og sýgur þá ofan
i sig ógrynni af ryki, ef heyið er slæmt; það þola ekki
hestar, sem veikir eru fyrir í lungunum og heilbrigðum er
það sömuleiðis skaðlegt, enda geta þeir f'engið af því kvef
og lungnabólgu.
Eins og áður var nefnt, er grundvallarsýkin ólæknandi;
en með hagkvæmri meðferð má koma í veg fyrir, að sýkin
ágjörist að mun. Gramla ráðið, að láta heymóða hesta
(75)