Freyr - 01.07.1947, Side 52

234
FREYR
vegna fjárhagslegrar velgengni. MeS öðr-
um orðum: Hjálpfýsi og raungæði fólksins
á svo djúpar rætur í eðli þess, að froða
hversdags-naggsins hjaðnar, og eiturskeyti
deyfast, þegar sá verður hjálpar þurfi, sem
áður var að skotspæni hafður. Það þarf
ekki alltaf mikilvæg atvik til þess að breyta
afstöðu og áliti manna.
Á samkomu í Þrándheimi í fyrra sumar,
þar sem þúsundir manna úr sveit og kaup-
stað voru saman komnir, heyrði ég borg-
arstjóra Þrándheims geta þess í ræðu,
að fyrir stríð hafi flest getað orðið að
sundrungarefni milli borgara Þrándheims
og bænda í grannsveitunum, en þegar
stríðið geysaði og þrengingar surfu að, þá
þvarr kriturinn og hjálpfýsi og samvinna
skipuðu öndvegi. Fyrir stríð hefði það
aldrei getað skeð, að sveitamenn legðu á
sig sérstakt erfiði og því síður lífið í hættu,
til þess að koma vistum til svangra bæjar-
búa. Á hernámsárunum voru ekki til þeir
leynivegir sem eigi voru troðnir og engin
brögð voru óprófuð, þegar því var að skipta
að vistir skorti og þeim þurfti að koma á
áíangastað í borginni.
Þetta voru ummæli manns, sem sjálfur
var þátttakandi í leynistörfum, samtímis
og hann starfaði sem opinber embættis-
maður, og varð að gegna skyldu sinni
hversdagslega á þeim vettvangi. „Sá er
vinur, sem í raun reynist“ segir gamli
málshátturinn. Sannleiksgildi hans verð-
ur að teljast óyggjandi.
★
Hvernig á að fara að því að efla skilning
og velvílja milli þeirra stétta, sem búa í
sveitum og bæjum, við svo ólík skilyrði,
sem eru á þessum stöðum? Þessari spurn-
ingu hefir verið varpað fram víða um lönd
og mörgum sinnum. Og ýms ráð hafa ver-
ið prófuð, ráð, sem hafa reynst misjafn-
lega. Tvær leiðir eru taldar öðrum líklegri
til þess að efla samúð, skilning og velvilja,
á milli bæjarbúans og sveitamannsins.
Sú, sem talin er áhrifamest er dvöl kaup-
staðarbarna í sveitum á sumrum og heim-
sókn sveitabarna í kaupstaðina til stuttrar
dvalar á heimilum nokkra daga á ári.
Hin aðferðin er gagnkvæmar heimsóknir
og stuttar dvalir húsmæðranna í sveit og
kaupstað og einnig dvalir heimilisfeðr-
anna, ef ástæður eru til. Þar sem slíkar
heimsóknir hafa verið skipulagðar og
framkvæmdar, hefir lostið upp mörgu
undrunarópi af munnum gestanna vegna
ókunnugleika á skilyrðum og kjörum gest-
gjafanna. Konur sveitanna hafa heimsótt
húsmæðurnar í borginni, fylgzt með þegar
farið var í búðirnar til þess að kaupa í
matinn, og tekið þátt í athöfnum þeim,
sem tilheyra daglega lífinu þar.
Hafa þá augu sveitakonunnar opnast
fyrir því, að verðið á hlutunum, sem hún
sjálf framleiðir heima á eigin búi, er svo
hátt í kaupstaðnum, að stórar fjárfúlgur
þarf til þess að afla þar lífsnauðsynja, sem
heima í sveitinni kosta sáralítið. Enginn
garður er gegn suðri, sem í verði sóttur
gróandi til manneldis. Sækja verður hann
í sölubúðina.
Og svona er það eitt og annað, sem
sveitakonunni finnst til um, það, er stall-
systir hennar í bænum verður að sæta.
Svo kemur húsmóðirin í borginni í heim-
sókn upp í sVeit og sér með eigin augum
hvernig lífið og starfið þar fer fram, og
bezt verður það skilið þegar tækifæri gefst
til að taka þátt í starfinu. Margt sér bæj-
arkonan það, sem hún áður áleit að aðeins
þyrfti hendi út að rétta til að afla. Mjólk-
in kemur ekki sjálfkrafa í könnuna og
lambið kemur ekki sjálft upp á borðið svo
að af megi skera kjötbita. Erfiði verður á