Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2004, Blaðsíða 81

breytingar sem gerðar voru í kjarasamningum við flest stéttarfélög ríkisstarfsmanna á
árunum 1997-1998.
Almennt hækkuðu laun kennara meira en laun annarra ríkisstarfsmanna. Heildarlaun
kennara hækkuðu að meðaltali um 49%, mest hjá framhaldsskólakennurum innan
Kennarasambands íslands, eða um 54%. Hjá starfsmönnum innan heilbrigðisgeirans
hækkuðu heildarlaun að meðaltali um 48%.
Ekki liggja fyrir tölur um launagreiðslur sveitarfélaganna á fyrsta ársfjórðungi 2003. Ef
horft er til breytinga frá fjórða ársfjórðungi 1999 til fjórða ársfjórðungs 2002 má sjá að
hækkun dagvinnulauna hjá Reykjavíkurborg nemur 39% á þessu tímabili og hækkun
heildarlauna nemur 23%. Til samanburðar má nefna að á sama tíma hækkuðu dagvinnu-
laun ríkisstarfsmanna um 36% og heildarlaun um 31%.
Launavísitala Hagstofunnar
Hækkun launa samkvæmt launavísitölu Hagstofunnar mælist nokkru minni en
fyrrnefnd gögn sýna. Frá fyrsta ársfjórðungi 1999 til fyrsta ársfjórðungs 2003 hækkaði
launavísitalan um 31%. Þar af hækkuðu laun á almennum markaði um rúmlega 27% en
laun opinberra starfsmanna og bankamanna um tæplega 38%. Þegar launavísitölur
Hagstofunnar eru bornar saman við niðurstöður Kjararannsóknarnefndar er eðlilegt að
skoða þróun heildarlauna frekar en reglulegra launa þrátt fyrir vinnutímaáhrif. Þetta
kemur til af því að ýmsar breytingar hafa verið gerðar á launakerfinu sem felast meðal
annars í því að yfirvinnugreiðslur hafa verið færðar inn í regluleg laun.
Launamunur kynjanna
Samkvæmt upplýsingum Kjararannsóknarnefndar hefur launamunur kynjanna á al-
menna markaðnum ekki breyst að ráði síðustu árin. Á mælikvarða reglulegra launa nema
laun kvenna um 76-78% af launum karla og um 75% af launum karla á mælikvarða
heildarlauna. Munur á reglulegum launum er almennt minni en á mælikvarða heildar-
launa sem stafar meðal annars af lengri vinnutíma karla.
Samkvæmt Kjararaimsóknarnefnd opinberra starfsmanna var engin breyting á hlutfalli
heildarlauna kvenna af launum karla á tímabilinu frá fyrsta ársfjórðungi 1999 til fyrsta
ársfjórðungs 2003. Heildarlaun kvenna námu 72% af launum karla bæði í upphafi og við
lok tímabilsins. Dagvinnulaun kvenna voru 80% af launum karla í upphafi tímabilsins og
79% við lok þess. Á hinn bóginn voru dagvinnulaun kvenna í BSRB, BHM og KÍ 93% af
launum karla í upphafi tímabilsins en 90% í lok þess. Heildarlaun kvenna í þessum
félögum voru 80% af launum karla bæði í upphafi tímabilsins og við lok þess.
Niðurstöður launakönnunar Verzlunarmannafélags Reykjavíkur sýna hins vegar að
launamunur kynjanna í VR hefur minnkað jafnt og þétt síðustu árin. Samkvæmt könn-
uninni er munurinn á heildarlaunum karla og kvenna í fullu starfi nú 22% en var 29%
árið 1999.
Einfaldur samanburður á launamun kynjanna er misvísandi ef ekki er tekið tillit til
þeirra þátta sem ákvarða laun svo sem menntunar, stöðu, starfsaldurs og vinnutíma.
Menntunarstig karla er almennt hærra en kvenna og menntunarval kynjanna mis-
munandi sem leiðir jafnframt til mismunandi starfsvals og stöðu auk vinnutíma. Starfs-
reynsla karla er almennt meiri en kvenna og eykst munurinn með aldri. Þetta er meðal
annars vegna þess að fleiri konur en karlar eru í hlutastörfum og vinnudagur þeirra er
almennt styttri en karla. Ýmsar rannsóknir á launamun kynjanna hafa sýnt að stóran
hluta launamunarins megi skýra með þessum þáttum en þó ekki allan. Samkvæmt könn-
un VR er kynbundinn launamunur, þ.e. munur á heildarlaunum eftir að tekið hefur verið
tillit til starfs, menntunar, aldurs, starfsaldurs og umiinnar yfirvinnu, 14% en hann var
18% árið 1999.
Tækniannáll