Fréttablaðið - 07.01.2012, Blaðsíða 22

7. janúar 2012 LAUGARDAGUR22
E
kki hef ég nú gert á
því neina hávísinda-
lega könnun, en þarna
eru að minnsta kosti
nokkur lög sem náð
hafa eyrum fólks-
ins í landinu. Það er alltaf frá-
bær tilfinning þegar það gerist,
en á móti jafn leiðinlegt þegar
lög sem manni finnst að ættu að
ná til fólks gera það ekki. Þetta
hefði hæglega getað orðið fimm
diska safn með rúmlega hundrað
lögum,“ segir Valgeir Guðjóns-
son, inntur eftir því hvort viðlíka
safn risapoppsmella liggi eftir
nokkurn annan Íslending. Hann
fagnar sextugsafmæli sínu síðar
í mánuðinum með útgáfu þriggja
platna safnplötu með vinsælustu
lögum tónlistarmannsins og stór-
tónleikum í Hörpu.
Í öllu falli er ljóst að síðan Val-
geir lét fyrst að sér kveða á tón-
listarsviðinu með frumútgáfu
Stuðmanna fyrir rúmum fjór-
um áratugum hafa lög hans og
textar átt greiðari leið að hugum
og hjörtum Íslendinga en flestra
annarra. Sjálfur segist hann alla
tíð hafa verið drifinn áfram af
því að semja, fremur en syngja og
spila. „Ég hef alltaf haft mikla trú
á þeim hugmyndum sem ég hef
fengið og þær koma gjarnan fljótt
til mín, svo mörg laga minna hafa
orðið til á mjög skömmum tíma.
Sá sem er með gítarinn getur líka
oft frekjast meira en aðrir. En ég
hef aldrei sóst eftir því að syngja
þegar ég hef verið með mér betri
söngvurum, og þannig hefur
það oftast verið nema þegar ég
hef verið einn. Söngurinn hefur
löngum verið hliðarbúgrein hjá
mér, oft óhjákvæmileg.“
Tónlistargyðjan hörð húsfreyja
Safnplata Valgeirs ber titilinn
Spilaðu lag fyrir mig eftir einu
téðra laga Valgeirs sem varð til
á örskömmum tíma, um þrem-
ur mínútum, í Atlavík forðum
daga. Lagið, sem merkilegt nokk
kom fyrst út sem aukalag þegar
platan Á gæsaveiðum með Stuð-
mönnum kom út á geisladiski
árið 1987, var fyrsta uppástunga
að titli á safnplötuna og sam-
þykkt samstundis enda einkar
viðeigandi.
„Stefnan var strax tekin á að
þetta yrði fyrst og fremst höfun-
daplata. Ég er ekki skrifaður einn
fyrir öllum lögunum, en þetta eru
þau lög þar sem ég keyrði hjól-
börurnar“ útskýrir Valgeir, en
auk fjölda Stuðmanna-, Spilverks
þjóðanna- og sólólaga Valgeirs er
að finna á plötunni útgáfur nokk-
urra helstu tónlistarmanna þjóð-
arinnar á lögum hans, eins og
Helga Björnssonar, Valgerðar
Guðnadóttur, reggísveitarinnar
Hjálma og Todmobile. Fágætið
og forvarnalagið Vopn og verjur
með Varnöglunum, Stella í Orlofi
sem Diddú syngur og Gerum
okkar besta, hið lífseiga stuðn-
ingslag handknattleikslandsliðs-
ins, eru á sínum stað svo dæmi
séu tekin, en líka glænýtt lag sem
Valgeir flytur ásamt ungstirninu
Jóni Jónssyni, Spánný djúsí
vinátta.
„Ég og Jón vorum fengnir til að
taka þátt í glæsilegri tónlistar-
veislu sem grunnskólar og tón-
listarskóli Akraness standa fyrir
árlega undir yfirskriftinni Ungir/
Gamlir. Ég var auðvitað þessi
gamli og Jón sá ungi, fyrir utan
auðvitað alla glæsilegu Skaga-
krakkana. Við Jón vorum þarna
saman í einn og hálfan dag og
með okkur tókust góð kynni, sem
ég samdi þetta lag um. Ég vona
að það fari að hljóma í útvarpinu
fljótlega, sem merki um það að
ég er ennþá að og ætli mér ekk-
ert að breyta því. Tónlistargyðj-
an er ansi kröfuhörð húsfreyja
sem heimtar sitt,“ segir Valgeir
og bætir við að upptökur á fleiri
nýjum lögum séu á döfinni. Í
þeim hyggst hann nýta sér nýj-
ustu tækni eins og í samvinnunni
við Jón Jónsson, enda sé himna-
sending að geta verið sjálfum sér
nógur upp að ákveðnu marki með
gítar, hljómborð, hljóðnema og
tölvu að vopni.
Miskunnarlaus tónlistarheimur
Raunar hefur Valgeir áður nýtt
sér tölvutækni í tónlistarsköpun
sinni, til að mynda þegar hann
vann að tónlist fyrir heimildar-
og sjónvarpsmyndir í Bandaríkj-
unum í kringum aldamótin, og
enn fyrr í tilfelli lagsins Það sem
enginn sér sem hlaut ekkert stig
í lokakeppni Eurovision árið 1989
eins og frægt er orðið.
„Þetta lag átti nú aldrei að
vinna forkeppnina hér heima,“
rifjar Valgeir upp. „Sex höfundar
voru handvaldir til að semja lögin,
þar á meðal Bubbi Morthens sem
sagði strax nei og ég sem ætlaði
að neita líka því ég hafði ekki
áhuga. Ég var hins vegar í erfiðri
aðstöðu sem forsvarsmaður Sam-
taka tónskálda og textahöfunda og
Hrafn Gunnlaugsson, þáverandi
dagskrárstjóri RÚV, sagði mér að
ef ég yrði ekki með yrði hreinlega
hætt við þátttöku Íslands í Euro-
vision. Svo fór lagið í keppnina
úti, fékk ekkert stig, þjóðin fór á
meiri bömmer en ég og ég var í
raun og veru gengisfelldur sem
tónlistarmaður út á þetta blessaða
núll. Íslendingar tóku þessu eins
og persónulegri móðgun á meðan
aðrar þjóðir grínuðust með slakt
gengi sinna laga. Þetta var eigin-
lega alveg stórundarlegt svona
eftir á að hyggja.“
Aðspurður segir Valgeir afdrif
lagsins í Eurovision fyrst og
fremst hafa haft þær afleiðingar
að eftirspurn eftir kröftum
hans sem tónlistarmanns hafi
snarminnkað í kjölfarið. „En
ég fyrirgaf þjóðinni og fór bara
að gera eitthvað annað. Svona
getur nú blessaður tónlistarheim-
urinn verið, miskunnarlaus og
óútreiknanlegur.“
Spilverkið bruggi launráð
Auk útgáfu safnplötunnar heldur
Valgeir stórtónleika í Hörpu þann
22. janúar, daginn fyrir stóraf-
mælið. „Ég á afmæli á mánudagi
og mánudagur er víst til mæðu
en sunnudagur til sigurs. Eða
er hann til sælu? Hvort heldur
sem er þá ætla ég mér að halda
persónulega og vonandi glað-
lynda tónleika með góðum gest-
um, meðal annarra mínum gömlu
félögum úr Spilverkinu og Stuð-
mönnum. Tónleikarnir verða
auðvitað talsvert sögulegir að
því leytinu til. Þrír fjórðu af
Spilverkinu voru í Stuðmönnum
en svo hætti Sigurður Bjóla, ég
hætti honum til samlætis og byrj-
aði aftur en hætti svo aftur, svo
ég er sá meðlimur Stuðmanna
sem hefur hætt oftast og byrj-
að oftast,“ segir Valgeir og hlær.
„Ég hlakka til þessara tónleika
eins og barn.“
Spilverkið vinsæla hafði ein-
mitt boðað til tónleika í Hörpu og
útgáfu sinnar fyrstu breiðskífu í
þrjátíu ár á síðasta ári en hvorugt
hefur litið dagsins ljós. Aðspurð-
ur segir Valgeir hvort tveggja
enn í vinnslu.
„Við höfum tekið upp heilmik-
ið af efni en platan vannst ekki
nægilega hratt. Ég var upptek-
inn á einum tíma, einhver annar
á öðru skeiði og þar fram eftir
götunum. Við höfum öll þróast í
ólíkar áttir og þurfum að finna
grundvöll þar sem okkur líður
öllum vel í músíkinni. En hóp-
urinn er sannarlega í standi til
að koma frá sér flottri afurð.
Vonandi verða þessir tónleikar
mínir til þess að við setjumst
niður saman og bruggum einhver
launráð.“
Ekki hægt að herma eftir mér
Félagi Valgeirs í Stuðmönnum,
Jakob Frímann Magnússon, gaf
fyrir jólin út ævisögu sína þar
sem Valgeir kemur, eðli málsins
samkvæmt, talsvert við sögu.
Meðal annars kemur Jakob
Frímann inn á það í bókinni að
í lok níunda áratugarins hafi
Valgeir verið þvílíkur ástmögur
þjóðarinnar og mikið í umferð
að sjálfum hafi honum þótt sér
betur borgið á eigin vegum en
með Stuðmönnum og því sagt
skilið við sveitina.
„Útgáfa Jakobs af sögunni er
gjörólík minni. Þetta var allt
miklu flóknara og persónulegra
og ég verð þá bara að leiðrétta
það þegar þar að kemur,“ segir
Valgeir, en gefur þó upp að tón-
listarlegur ágreiningur hafi
leikið hlutverk í þeirri ákvörð-
un hans að hætta í Stuðmönnum.
„Ég á enn bágt með að hlusta
á sum lögin frá áratugi hinna
þungu högga, þeim níunda, þegar
sneriltromman varð aðalmálið í
tónlistinni. Meira og minna allt
var forritað og hljómurinn varð
jafn tilgerðarlegur og asnaleg-
ur og hártíska og herðapúðar
tímabilsins.“
Hann segist þó ekki hafa í
hyggju að rita sína eigin ævisögu,
eins og Jakob Frímann hefur
þegar gert og Egill Ólafsson
hefur á prjónunum. „Bæði er
minnið mitt gloppótt og ég man
nánast eingöngu það sem ég á
ekki að muna, og svo finnst mér
líf mitt ekki endilega vera svo
mikið í frásögur færandi. Þótt
ég hafi verið töluvert í sviðsljós-
inu hef ég alltaf verið áfram um
að vera venjulegur maður. Það
er ekki í mér að látast eða þykj-
ast vera nokkur annar en ég er.
Sumir minna gömlu félaga eru
til dæmis í miklu uppáhaldi hjá
eftirhermum, en ég held að það
sé ekki hægt að herma eftir mér
því ég er svo venjulegur. Það er
ekki af neinu að taka.“
Ekki á sjötugsaldri
Hvernig tekur svo einn ástsæl-
asti tónlistarmaður þjóðarinn-
ar sjötugsaldrinum sem nálgast
óðfluga?
„Í fyrsta lagi er þetta gjörsam-
lega fráleit reikningsaðferð hjá
íslensku þjóðinni,“ segir Valgeir
og skellir upp úr. „Ég hef alls
ekki í hyggju að tala um sjálf-
an mig sem mann á sjötugsaldri
heldur á sextugsaldri, því ég
verð sannarlega á sjötta tugnum
og allar þjóðir nema Íslendingar
hugsa málið þannig. Það er hálf-
gert þjóðarböl að bæta heilum
áratugi við, því þetta hefur sínar
huglægu skírskotanir. En í raun
hefur mér aldrei liðið eins og ég
sé á neinum ákveðnum aldri og
finnst ég hafa breyst lítið sem
ekkert svo áratugum skiptir.
Kannski er ég orðinn latari um
ýmsa hluti og nenni ekki lengur
að finna eitthvað áhugavert í öllu
eins og ég var vanur. En svo er ég
að uppgötva ýmislegt skemmti-
legt eins og hvers kyns raun-
vísindi, sem ég hataðist við sem
máladeildarnemi í menntaskóla.
Eins er með þessa gömlu
íslensku söngvara sem mér leidd-
ust ógurlega hér áður fyrr. Þegar
ég flakka á milli útvarpsstöðva í
bílnum í dag vel ég frekar Alfreð
Clausen en Rolling Stones, svo ég
nefni dæmi. En þessi aldursmæli-
kvarði skiptir mig engu máli. Ég
hef meiri áhyggjur af því hvað ég
er þungur en gamall. Ég er sem
stendur í kjörþyngd. Og líka á
kjöraldri.“
Ég á enn bágt með að hlusta á sum lögin frá áratugi
hinna þungu högga, þeim níunda, þegar sneriltromman
varð aðalmálið í tónlistinni. Meira og minna allt var for-
ritað og hljómurinn varð jafn tilgerðarlegur og asnalegur
og hártíska og herðapúðar tímabilsins.
Í kjörþyngd og líka á kjöraldri
Tónlistarmaðurinn Valgeir Guðjónsson fagnar sextugsafmæli sínu síðar í mánuðinum með útgáfu þriggja platna safnplötu og
stórtónleikum í Hörpu. Hann sagði Kjartani Guðmundssyni frá lögunum, félögunum og fráleitri reikningsaðferð á aldri.
vEnjulEgur Maður „Það er ekki í mér að látast eða þykjast vera nokkur annar en ég er,“ segir hinn bráðlega sextugi Valgeir Guðjónsson, hér með tíkinni Gerplu.
fréttablaðið/GVa