Fréttatíminn - 16.03.2012, Side 14

D ómur Hæstaréttar um miðjan febrúarmánuð í máli hjónanna Sigurðar Hreins Sigurðssonar og Mariu Elviru Mendez gegn Frjálsa fjár-
festingarbankanum var í fimmta sinn á kjörtímabilinu
sem ákvörðun, úrskurður eða dómur fellur ríkisstjórn-
inni eða ráðherrum hennar í óhag. Hæstiréttur taldi þá
að lög um breytingu á lögum um vexti og verðtrygg-
ingu færu gegn friðhelgi eignarréttarins sem tryggður
er í stjórnarskránni.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Hæstiréttur telur
ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur brjóta mannrétt-
indaákvæði stjórnarskrárinnar, því svo dæmdi hann
einnig í september árið 2010 þegar lög sem áttu að fría
ábyrgðarmenn undan niðurfelldum skuldum stönguð-
ust á við stjórnarskrána.
Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur brýtur ekki
blað í stjórnmálasögunni þótt hún hafi tvívegis staðið
að lagasetningu sem brjóta í bága við stjórnarskrána.
Í átta tilvikum á árunum 1920 til 1995 komst Hæsti-
réttur að því að lagaákvæði hafi efnislega brotið í bága
við eitthvert mannréttindaákvæða stjórnarskrárinnar,
fyrst 1943. Tilvikin eru jafnmörg á árunum 1995 til
2008 og því samtals sextán. Þetta kemur fram í bók-
Í aðdraganda hruns-
ins virðast lögbrot
hafa viðgengist –
eins og til dæmis
gengislánin. Hvernig
á að bregðast við
slíku eftirá? Það er
ekki til neitt þekkt
stjórn tæki til að taka
á því svona eftirá.
- Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir.
Feilsporin vart fleiri
en hjá fyrirrennurum
Ríkisstjórn og ráðherrar Jóhönnu Sigurðardóttur hafa fimm sinnum þurft að lúta í lægra haldi
fyrir dómsvaldinu. Tvisvar á líftíma hennar hefur Hæstiréttur dæmt lagasetningar ríkisstjórnar
steyta á eignarréttarákvæði stjórnarskrárinnar. Frá árinu 1943-2008 brutu lagaákvæði Alþingis
sextán sinnum í bága við eitthvert mannréttindaákvæða stjórnarskrárinnar.
2012
2011
2010
 Tímalína DæmT ríkissTjórninni í óhag
Töpuð dómsmál
ríkisstjórnarinnar
15. febrúar 2012 Hæstiréttur dæmir
að lög nr. 151/2010; fari gegn
stjórnarskrá. Lög um breytingu á
lögum um vexti og verðtryggingu,
lögum um aðgerðir í þágu einstak-
linga, heimila og fyrirtækja vegna
banka- og gjaldeyrishrunsins og
lögum um umboðsmann skuldara.
Dómur nr. 600/2011.
Afleiðing: Setur fyrri útreikninga
banka vegna ólöglegra gengis-
tryggðra lána í uppnám. Afleiðing
þess enn óljós og óvissa ríkir.
25. janúar 2011 Hæstiréttur ákvarð-
ar að stjórnlagaþingskosningin
þann 27. október 2010 sé ógild. Ró-
bert Spanó segir í Morgunblaðinu
þann dag að niðurstaða Hæsta-
réttar hafi byggst á annmörkum
á löggjöfinni um stjórnlagaþingið,
það er að ekki hafi verið fylgt þeim
efnisreglum sem gildi um kosningu
til stjórnlagaþings. Sigurður Líndal
sagði á Vísi niðurstöðuna rétta.
„Það má kannski kalla þetta bók-
stafstrú en hún á við þarna.“
Afleiðing: Alþingi skipar stjórn-
laganefnd í stað stjórnlagaþingsins.
Landskjörsstjórn með Ástráð
Haraldsson í broddi fylkingar segir
af sér 28. janúar í fyrra. Ástráður er
aftur kosinn af Alþingi í Landskjörs-
stjórn mánuði síðar.
10.02.2011 Hæstiréttur ógildir
ákvörðun Svandísar Svavarsdóttur
umhverfisráðherra í máli Flóa-
hrepps þar sem hún byggi ekki á
lögum. Svandís staðfesti ekki þann
hluta í aðalskipulagi hreppsins
fyrir árin 2006-2018 sem varðaði
Urriðafossvirkjun. Í dómnum segir
að hvergi hafi verið í lögunum að
finna heimild til þess að undanskilja
ákveðin svæði innan sveitafélags
aðalskipulagi. Dómur nr. 579/2010.
Afleiðing: Margrét Sigurðardóttir,
sveitarstjóri Flóahrepps, segir
málið í fljótu bragði ekki hafa haft
afleiðingar. Eftir sitji mikil sárindi
sveitarstjórnarmanna í tengslum
við umræðuna sem fór fram á
Alþingi um mútuþægni þeirra.
Ráðherra hefði mátt biðjast afsök-
unar, en gerði ekki.
22.3.2011 Kærunefnd jafnréttis-
mála úrskurðar jafnréttislög brotin
í forsætisráðuneytinu undir stjórn
Jóhönnu Sigurðardóttur þegar
það réði karl umfram í stað konu
sem var að minnsta kosti jafnhæf.
Kærunefndin taldi að forsætis-
ráðuneytið hefði ekki sýnt fram á
að aðrar ástæður en kynferði hefðu
legið til grundvallar því að gengið
var framhjá konunni við skipun í
embætti skrifstofustjóra. Mál nr.
3/2010.
Afleiðing: Konan, Anna Kristín
Ólafsdóttir, hefur höfðað mál sem
tekið verður fyrir 24. maí. Hún
vill fá skaðabætur greiddar og fer
fram á mismun núverandi launa og
þeirra sem hún hefði fengið.
16.09.2010 Dómur Hæstaréttar
nr. 462/2010 um að sú ákvörðun
sýslumanns að afmá veðréttindi á
ábyrgðaraðila við greiðsluaðlögun
hafi ekki verið rétt, þar sem veð-
réttur njóti verndar 72. gr. stjórnar-
skrárinnar. Ásta Sigrún Helgadóttir,
umboðsmaður skuldara, sagði
þá lagasetningu efnahags- og
viðskiptaráðherra Árna Páls
Árnasonar sýna verulega bresti í
því úrræði sem greiðsluaðlögun
eigi að vera.
Afleiðing: Sérfræðingur ráðinn
sem setur málefni þeirra sem séu í
skuldaaðlögun í ferli og vinnur í að
fá ábyrgðamenn lausa undan kröfu
fjármálastofnana á hendur þeirra
vegna þess sem fellt sé niður hjá
skuldara; árangurinn sé góður. Framhald á næstu opnu
Það er ekki séríslenskt að ríkis-
stjórnir sitji áfram við völd þótt þær
séu gerðar afturreka með lög sem
stangast á við stjórnarskrá. Davíð
Þór Björgvinsson, dómari við Mann-
réttindadómstól Evrópu, segir algengt
í Evrópu að dómstólar víki lögum til
hliðar sem „andstæðum stjórnar-
skrám, án þess að ríkisstjórnir fari frá.
Í því sambandi ber að minna á að
löggjafarvaldið er hjá þinginu,
ekki ríkisstjórn, þótt auð-
vitað hafi ríkisstjórn oft
frumkvæði að lagasetn-
ingu.“ - gag
Enn á valdastóli eftir
dóm ekki séríslenskt
fyrirbrigði
14 fréttaskýring Helgin 16.-18. mars 2012