Fréttatíminn - 16.03.2012, Síða 60

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jón Kaldal kaldal@frettatiminn.is Framkvæmdastjóri: Teitur
Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is Ritstjórnarfulltrúi: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is. Auglýsinga-
stjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Í
Í þeirri kraftmiklu umræðu sem komin er af
stað um framtíðarskipulag gjaldmiðlamála,
flagga fylgismenn krónunnar óspart meintri
ást sinni á sjálfstæði landsins. Krónan er tal-
in einn helsti hornsteinn í fullveldi Íslands;
án hennar yrðum við ósjálfstæð þjóð.
Það er ekkert nýtt að gjaldmiðlar fléttist
inn í baráttuna fyrir sjálfstæði og full-
veldi landa. Það er hins vegar ekki gefið
að áherslan sé að halda þeirri
mynt sem lengst hefur verið
notuð í viðkomandi landi. Þegar
Svartfellingar voru til dæmis að
brjótast undan áhrifum Serbíu
og til sjálfstæðis var það stór
áfangi á þeirri leið þegar þeir
köstuðu dínarnum, sem notaður
hafði verið í Júgóslavíu, og tóku
einhliða upp þýskt mark árið
1998. Evran varð síðar gjald-
miðill Svartafjallalands þegar
markið var lagt af. Þannig varð þessi stóri
alþjóðlegi gjaldmiðill að tákni sjálfstæðis
Svartfjallalands í samfélagi þjóðanna.
Og hver er lærdómurinn af þessum sam-
anburði? Sjálfsagt fyrst og fremst sá að sjálf-
stæðisrök eru afstæð þegar þau eru brúkuð
í rökræðum um hvaða gjaldmiðill hentar
best. Þar vegur þyngra æskilegt frelsi til at-
hafna og viðskipta – að minnsta kosti ef ætl-
unin er að auka sem mest hagsæld þeirra
sem nota viðkomandi gjaldmiðil.
Saga krónunnar er um leið svo til sam-
felld saga hafta. Í spánýju hefti Þjóðmála
rifjar ritstjórinn Jakob F. Ásgeirsson upp
þessa umgjörð íslensks efnahagslífs sem
víti til varnaðar. Í grein sinni vitnar Jakob
meðal annars í John Maynard Keynes:
„Allar verslunarhömlur eru tæki sem
þjóðirnar hafa fundið upp til þess að gera
sig og aðra fátækari,“ sagði þessi mikilsvirti
enski hagfræðingur sem féll frá fyrir miðja
síðustu öld.
Í maí í fyrra birtist á þessum stað pistill
undir fyrirsögninni „Haftakrónan“ en hann
var skrifaður í kjölfar þess að stjórn-
völd töldu sig nauðbeygð til að herða á
gjaldeyrishöftunum. Aftur var hert á höft-
unum í þessari viku og fyrirséð er að það
verður ekki í síðasta sinn. Þessi öndunarvél
krónunnar þarfnast stöðugs viðhalds og í
hvert skipti eykst efnahagsleg einangrun
landsins.
Rökrétta leiðin út úr þessum vanda er að
ganga í Evrópusambandið – að því gefnu
að viðunandi samningur fáist – og taka upp
evru í kjölfarið. Hún er ekki töfralausn út
af fyrir sig en ákvæðin sem fylgja notkun
hennar varða veg sem þarf einbeittan vilja
til að víkja frá. Þau ákvæði eiga í raun að
vera trygging almennings gagnvart því að
stjórnmálastéttin leyfi sér til dæmis ekki
að samþykkja fjárlög með miklum halla,
heldur neyðist til að leita jafnvægis milli
tekna og útgjalda. Krónan kallar ekki á
slíkan aga.
Helgi Magnússon, fráfarandi formaður
Samtaka iðnaðarins, orðaði stöðuna skor-
inort í opnunarerindi á Iðnþingi í gær. „Það
er sjálfsblekking að halda því fram að við
getum nýtt okkur möguleika til að lifa góðu
lífi á Íslandi við óbreytt gjaldmiðlafyrir-
komulag – íslenska krónu og gjaldeyrishöft.
Við verðum að komast út úr þeirri sjálf-
heldu,“ sagði Helgi og benti á að atvinnulífið
hefur kvatt íslensku krónuna, að flest ís-
lensk stórfyrirtæki geri orðið upp í erlendri
mynt.
Það gera þau ekki af því að þau skortir
ást á sjálfstæði Íslands heldur vegna þess að
það er hagkvæmara og styrkir þau. Íslensk
heimili þurfa að komast í sama umhverfi.
Króna, evra, dínar
Gjaldmiðlar og þjóðernisást
Jón Kaldal
kaldal@frettatiminn.is
Fegurð og hreysti
World Class
Modus hársnyrtistofa
Snyrtistofan Cover
Snyrtistofan Morgunfrú
Krisma snyrtistofa
Spönginni 37
Spönginni 41
Rjúpnasölum 1
Spönginni 23
Hátúni 6b 3 ummæli
3 ummæli
3 ummæli
3 ummæli
5 ummæli
1
2
3
4
5
Efstu 5 - Vika 11
Topplistinn
Hvati til betri starfshátta
Samfélagsábyrgð fyrirtækja
Þ að eru margvíslegar skilgreining-ar á hugtakinu samfélagsábyrgð fyrirtækja, en í sinni einföldustu
mynd má segja að fyrirtæki sýni sam-
félagslega ábyrgð þegar það ákveður
að bæta starfshætti og leggja meira til
samfélagsins en því er skylt samkvæmt
lögum. Löng hefð er fyrir því að fyrir-
tæki styrki ýmiskonar starfsemi á sviði
menningar, íþrótta og góðgerðarmála.
Hugtakið samfélagsábyrgð hefur hins-
vegar þróast frá því að snúast aðallega
um styrkjamál yfir í að snerta alla þætti
í starfsemi fyrirtækisins. Samfélags-
ábyrgð snýst því ekki eingöngu um
hvernig fyrirtækin ráðstafa hagnaðinum
heldur einnig hvernig þau starfa. Við-
skiptasiðferði og ábyrgir stjórnarhættir,
umhverfismál, vinnuvernd, mannrétt-
indi og samfélagsmál eru lykilhugtök
þegar kemur að samfélagsábyrgð.
Stefnumótun í anda samfélagsábyrgðar er tiltölu-
lega ný af nálinni á Íslandi. Sjö íslensk fyrirtæki eru
aðilar að Global Compact, sem eru hnattræn viðmið
Sameinuðu þjóðanna um samfélagsábyrgð. Alls eru á
sjöunda þúsund fyrirtækja aðilar að Global Compact
og á annað þúsund félagasamtaka og stofnana.
Þar sem hugtakið samfélagsábyrgð er mjög vítt
er auðvelt að gengisfella það í þeim tilgangi einum
að bæta ímynd fyrirtækisins. Í markaðsfræðinni er
hugtakið gjarnan notað sem verkfæri, til að ná fram
jákvæðum hughrifum gagnvart fyrirtækinu. Enron
hafði til dæmis mjög góða stefnu um samfélags-
ábyrgð, en starfshættir fyrirtækisins voru fjarri því
að vera í lagi. Samkvæmt rannsókn Davíðs Sigurþórs-
sonar (2012) lögðu íslensku bankarnir megin áherslu
á góðgerðarmál en takmarkaða áherslu á aðra þætti
samfélagsábyrgðar fyrir efnahagshrun.
Eftir því sem kennslu og rannsóknum á samfélags-
ábyrgð vex ásmegin, þeim mun meira aðhald verður
gagnvart notkun á hugtakinu. GRI Index er alþjóð-
legur staðall sjálfbærnivísa á vegum Global Report-
ing Initiative. Staðallinn auðveldar
fyrirtækjum að miðla upplýsingum um
starf sitt á sviði samfélagsábyrgðar á
trúverðugan hátt. Skýrslugerð sam-
kvæmt GRI staðli fer vaxandi, en sam-
kvæmt þeirri aðferðafræði þarf fyrir-
tækið að gera árlega grein fyrir árangri
einstakra aðgerða og skrá mistök jafnt
sem góðan árangur. Endurskoðunar-
fyrirtækið KPMG gerir reglulega úttekt
á stöðu samfélagsábyrgðar hjá stærstu
fyrirtækjum heims. Í nýlegri skýrslu
kemur fram að 95 prósent af 250 stærstu
fyrirtækjunum skila árlegri skýrslu um
samfélagsábyrgð og 64 prósent af 100
stærstu. Þriðjungur þessara skýrslna
eru samkvæmt GRI aðferðafræði. Þá
sýna rannsóknir að þrír fjórðu af banda-
rískum fjárfestum skoða í dag stöðu
samfélagsábyrgðar hjá þeim fyrirtækj-
um sem þeir íhuga að fjárfesta í (De Tienne & Lewis,
2005). Svokallað birgjamat er eitt af þeim verkfærum
sem veitir fyrirtækjum mikið aðhald. Með því að skrá
og meta alla birgja sem koma að virðiskeðjunni, eru
hæg heimatök fyrir til dæmis rannsóknaraðila og
fjölmiðla að kanna hvernig aðstæður eru í verksmiðj-
um sem koma að framleiðslu einstakra vara. Mikil
gagnrýni og fjölmiðlaumræða um fyrirtæki, eins og
Nike og nú síðast Apple, hafa leitt til endurskoðunar
á starfsháttum og stuðlað þannig að bættum að-
stæðum verkafólks. Nike hefur til dæmis sett staðla
um aldurslágmark starfsfólks, öryggisþætti, fræðslu
til starfsmanna og aukið gegnsæi hvað varðar fram-
leiðsluferli fyrirtækisins. Apple, sem var gagnrýnt
fyrir aðbúnað starfsfólks hjá undirverktökum, hefur
nýlega sett fram skýrslu þar sem fram koma skýrar
kröfur um mannréttindi og vinnuvernd starfsfólks
hjá þeim aðilum sem þeir skipta við. Hugtakið sam-
félagsábyrgð fyrirtækja er því ekki bara upp á punt,
til að nota á tyllidögum, heldur raunverulegur hvati til
ábyrgra stjórnarhátta, aukinnar áherslu á umhverfis-
mál og bættrar stöðu verkafólks, svo fátt eitt sé nefnt.
Regína Ásvaldsdóttir
framkvæmdastjóri Festu,
miðstöðvar um samfélags-
ábyrgð fyrirtækja við Há-
skólann í Reykjavík.
www.noatun.is
Fermingar-
veislur
Veisluþjónusta Nóatúns
býður upp á úrval af hlaðborðum
fyrir fermingarveisluna!
pantaðu veisluna þína á
2100
á mann
Verð frá
40 viðhorf Helgin 16.-18. mars 2012