Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 1

3. tölublað 2013 Fimmtudagur 7. febrúar Blað nr. 388 19. árg. Upplag 28.000
Niðurstöður skýrsluhalds:
Mestu meðalafurðir
sem mælst hafa
Alls skiluðu 587 mjólkur framleið-
endur afurða upplýsingum fyrir
árið 2012, en það eru um 88%
framleiðend anna. Árskýr á
skýrslu árið 2012 voru tæplega
22.900 og er það fjölgun frá fyrra
ári. Meðal afurðir ársins voru
5.606 kg/árskú, sem eru mestu
meðalafurðir sem mælst hafa.
Mestar afurðir voru í Skagafirði
þetta árið, eða 6.095 kg/árskú.
Snæfellingar fara einnig yfir 6.000
kg markið.
Miðdalur í Kjós er afurðahæsta
bú ársins 2012 með 8.086 kg/
árskú, en þar búa þau Guðmundur
H. Davíðsson og Svanborg Anna
Magnúsdóttir. Jón Grétarsson og
Hrefna Hafsteinsdóttir á Hóli í
Sæmundarhlíð fylgja fast á eftir
með 8.058 kg/árskú. Afurðahæsta
kýr ársins 2012 var síðan Urður
1229, Laskadóttir á Hvanneyri í
Andakíl. Urður mjólkaði 13.031
kg síðastliðið ár.
– Sjá nánar í Fjóstíru á bls. 36.
Í vetur hefur verið töluvert um
bilanir á raflínum vegna brotinna
staura og slitinna lína í kjölfar
ísingar og óveðurs. Vaxandi kröfur
hafa því verið um að leggja raf-
línur í jörð þar sem hætta er á
snjóflóðum eða miklum veðrum
vegna staðhátta. Þetta á við um
marga staði á landsbyggðinni,
til að mynda á Vest fjörðum,
þar sem mikið hefur verið um
tjón á loftlínum á síðustu tveim
mánuðum. Háværar kröfur hafa
verið um úrbætur, meðal annars
á Alþingi, en athygli vekur að
opinber innflutningsgjöld á
jarðstrengjum skuli í raun gera þá
mun óhagstæðari kost en loftlínur
og torvelda úrlausn þessara mála.
Jarðstrengir bera 15% vörugjald
en loftlínur ekkert
Jón Bjarnason alþingismaður
gerði fyrirspurn til fjármála- og
efnahagsráðherra hinn 5. nóvember
2012 um verð og álagningu á efni til
raforkuflutnings. Í svari ráðherra hinn
23. janúar 2013 kom fram að allt efni í
loftlínur er undanþegið vörugjöldum.
Vír sem er án rafmagnseinangrunar
fellur undir tollskrárnúmer
7312.1000 og ber auk úrvinnslugjalds
25,5% virðisaukaskatt. Aftur á
móti bera háspenntir jarðstrengir
(á tollskrárnúmeri 8544.6000)
15% vörugjald og að auki leggst
á þá 0,15% eftirlitsgjald og 25,5%
virðisaukaskattur.
Samkvæmt innflutningsskýrslum
nam innflutningur á háspenntum
jarðstrengjum 778 milljónum króna
á árinu 2011. Álagt vörugjald hefur
samkvæmt því numið tæplega 117
milljónum króna og eftirlitsgjald
liðlega 1 milljón króna. Þá má ætla að
virðisaukaskattur af endanlegri sölu
á umræddri vöru hafi numið nálægt
300 milljónum króna að því er segir
í svari ráðherra.
Hækkar raforkuverð og seinkar
endurbótum á dreifikerfi
Það liggur því fyrir að álögur ríkisins
hækka verð jarðstrengja umfram
loftlínur. Það leiðir síðan til hækkunar
á raforkuverði og seinkar endurbótum
á 11 KV dreifikerfi til bænda. Það
seinkar einnig þrífösun á einstökum
býlum og hægir á uppbyggingu
stofnlína. Ljóst er að þetta vörugjald
leggst þyngst á notendur í dreifbýli,
þar sem flutningsleiðir til hvers
notanda eru lengri en í þéttbýli.
Einnig mismunar þessi gjaldtaka
stórnotendum og almennum
raforkukaupendum.
Á komandi árum mun öll
styrking og viðbætur á dreifikerfi til
almannanota verða á formi jarðstrengja
og loftlínur eingöngu verða byggðar
til að tengja stórvirkjanir og stóriðju.
Jón Bjarnason spurði því ráðherra
einnig hvort til stæði að lagfæra
þennan mismun á gjöldtöku á
mismunandi rafflutningsefni eða
lækka gjöldin. Svar ráðherra var skýrt
og einfalt:
„Ekki eru uppi áform um breytingar
á gjaldtöku af rafflutningsefnum sem
stendur.“
Fyrst og fremst pólitísk spurning
Árni Steinar Jóhannsson,
stjórnarformaður RARIK, segir að það
sé fyrst og fremst pólitísk spurning
hvort vilji sé til að taka á þessu eða
ekki. Ef jarðstrengir væruódýrari
gæfi auga leið að hægt væri að flýta
úrbótum á dreifikerfinu.
„Við viljum allt gera til að hraða
þessari jarðstrengjavæðingu. Þetta
er rekstarlegt hagkvæmnisspursmál
fyrir okkur og það er ekkert smá tjón
sem orðið hefur bara í vetur. Það
hefði samt orðið hryllilegt ef staðan
hefði verið eins og fyrir tíu árum, því
þrátt fyrir allt er búið að strengvæða
gríðarlega mikið. Við erum alltaf að
taka verstu kaflana hverju sinni og
notum á hverju ári alla þá peninga sem
við getum til að koma kerfinu í jörð.“
Ekki staðið við niðurgreiðslur
Árni segir það líka umhugsunar efni
hvernig þessu sé stillt upp í framhaldi
af breytingum á raforkulögum 2003.
Það sé einnig pólitískt spursmál
hvernig farið sé með niðurgreiðslur til
almennra notenda í þessu stóra landi.
„Þá ætlaði ríkið sér alltaf að
koma með meiri niðurgreiðslur en
þeir peningar hafa aldrei skilað sér
að fullu. Við höfum margbent á það
að RARIK og Orkubú Vestfjarða sitja
uppi með allt dreifbýlið inni á sínu
kerfi, sem er langdýrasti þátturinn.
Í sjálfu sér borgar sig illa að leggja
rafmagn upp í efstu dalabyggðir.
Þetta er þó samveita og þessi hluti
samveitunnar er tekinn út fyrir sviga.
Orkuveita Reykjavíkur, HS Orka og
Norðurorka Akureyri greiða lítið sem
ekkert til þessara mála í krafti þess
að þau þjóna mesta þéttbýli landsins.
Það var því alltaf ásetningurinn með
breytingum á raforkulögunum 2003
sem tóku gildi af fullum þunga 2004
að vegna þessarar stöðu fengju OV
og RARIK framlög til að greiða niður
dreifingu til almennra nota í þessu
mikla dreifbýli. Í stuttu máli sagt hafa
þeir peningar aldrei skilað sér að fullu
og þar vantar núna um 800 milljónir
króna.“
– Fyrst þetta er ekki að skila sér,
eru þá ekki líkur á að það sama verði
uppi á teningnum varðandi fögur
fyrirheit um niðurgreiðslur vegna
stórhækkaðs orkuverðs ef farið yrði
út í að selja rafmagn um sæstreng til
útlanda?
„Hugsi nú hver fyrir sig,“ sagði
Árni Steinar Jóhannsson.
/HKr.
Truflanir á raforkuflutningum á landsbyggðinni ýta undir kröfur um lagningu rafstrengja í jörð:
Ríkið torveldar sjálft lagningu jarðstrengja
með mismunun á innflutningsgjöldum
– vörugjöld valda hækkun raforkuverðs og seinka þrífösun til bænda – engin áform uppi um breytingar
Vakning er meðal sauðfjárbænda um aukna nýtingu á fjárhundum við búskapinn. Hér sýnir tíkin Röskva fénu á bænum Giljum í Mýrdal hver það er sem
ræður og það eigi að halda sig auðmjúkt við fætur Jón Geirs Ólafssonar húsbónda hennar. Hann er bóndi og hundaþjálfari og býr í Gröf í Skaftártungu.
– Sjá nánar á bls. 12. Myndi / Jónas Erlendsson
14
Líkjörar og snafsar
úr íslensku hráefni
18
Þúsundþjalasmiður
í háloftunum
Dýravelferð á Íslandi
verði á stalli með svissneskum úrum
24-25
Íslenskir minkabændur:
Ævintýrið
heldur áfram
Í upphafi fjórða uppboðsdags hjá
Kopenhagen fur í Kaupmannahöfn
er ljóst að meðalverð á íslenskum
minkaskinnum mun enn
hækka. Björn Halldórsson,
formaður Sambands íslenskra
loðdýrabænda, er staddur í
Kaupmannahöfn og segir hann
að von sé til þess að um 400
milljónir fáist fyrir íslensk skinn
á uppboðinu sem lýkur í dag. Ef
fer fram sem horfir stefnir í að
útflutningstekjur af íslenskum
minkaskinnum verði um eða yfir
tveir milljarðar króna á árinu.
Það eru ríflega 800 kaupendur á
uppboðinu og hafa þeir aldrei verið
fleiri. Þar af eru um 500 kaupendur
frá Kína, sem er langstærsti markaður
skinna í heiminum. Uppboðið nú
er stærsta uppboð sögunnar með
tilliti til fjölda skinna en tæpar 5,6
milljónir skinna verða boðnar upp
á uppboðinu.
Um 30.000 íslensk skinn verða
boðin upp og eru þau af flestum
tegundum og litum. Þó er mest um
dökk skinn nú en á síðasta uppboði
voru ljósari skinn í meira mæli. Ljós
skinn eru almennt dýrari en dökk
og því er hækkunin sem virðist ætla
að verða frá síðasta uppboði enn
merkilegri. Uppboði á högnaskinnum
er lokið og er meðalverðið nú þegar
nálægt 12.000 krónum á skinnið. Það
er um 4-6 prósenta meðalhækkun frá
síðasta uppboði, sem var í desember
síðastliðnum. Byrjað var að bjóða
upp skinn af læðum í gærmorgun og
að sögn Björns fór uppboðið mjög
vel af stað. Líkur eru því til að verðið
muni enn hækka. /fr