Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 10

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. febrúar 201310
Fréttir
Loksins hafa stríðinu í kringum
Laxárdeiluna verið gerð góð
skil og er hún komin á hvíta
tjaldið. Herforinginn í því máli,
Hermóður Guðmundsson í Nesi,
sagði í útvarpsviðtali á þeim tíma
að Þingeyingar settu Laxár- og
Mývatnssvæðið á sama stað
í náttúruvernd og Þingvelli.
Ég hygg að í dag taki flestir
Íslendingar undir orð þessa
friðsæla og vígdjarfa bónda
sem reis gegn offari og áformum
um eyðileggingu á náttúru þar
sem einstökum perlum átti að
fórna svo og lífsstarfi kynslóða
í friðsælli sveit.
Laxárdalnum og Mývatni átti
að fórna, heilu bújörðunum átti
að sökkva án þess svo mikið að
ræða það við fjölskyldurnar sem
þær áttu og byggðu þar sitt lífsstarf
á búskap og tekjum sem Laxá og
Mývatn gáfu og gefa enn. Í þessari
einstöku kvikmynd eru viðtöl við
karla og konur sem tóku þátt í
þessum atburðum og mennina sem
sprengdu dýnamítið með hvelli,
fólkinu sem söng þjóðsöngva
þegar áin þess varð frjáls á ný.
Það er enginn svikinn af að heyra
sögu þessa fólks, hún er sögð af
hógværð um þau hatrömmu átök
sem geisuðu en fólkið segir þó
söguna alla.
Blóðið við suðumark
Þegar íslenskir bændur gerast
„skæruliðar“ og grípa til að
eyðileggja mannvirki er blóð komið
að suðumarki, þannig var það
þarna. Náttúruvernd steig í nýjar
hæðir þennan dag, hinn 26. ágúst
1970. Og jafnframt aukin virðing
fyrir eignarétti og spurningunni um
rannsóknir og afleiðingar röskunar
í náttúrunni. Sigríður Tómasdóttir í
Brattholti er persóna sem enn mun
uppi eftir þúsund ár í minningunni,
hún er jafnan talin fyrsti
náttúruverndarsinninn á Íslandi.
Það er ævintýraljómi yfir minningu
Sigríðar og baráttu hennar fyrir
verndun Gullfoss. Hún hótaði
að fórna lífi sínu fyrir fossinn.
Gullfoss var samt á ný kominn
í umræðu og rannsakaður sem
virkjunarkostur þegar Laxárdeilan
geisaði á sjöunda áratugnum.
Barátta Þingeyinganna sýnir hversu
mikilvægt er að virða náttúruna og
horfa á heildarmyndina að öll rök
séu höfð að leiðarljósi.
Í kringum virkjanir verða alltaf
átök og í mínum huga höfum við
og verðum að færa fórnir og nýta
náttúruna okkur til hagsbóta og
að sem minnstur skaði hljótist af.
Stjórnvöld á hverjum tíma, hver
sem þau eru, verða að ganga þannig
um dyr að varúðin sé leiðarljós og
öll rök séu tekin með í reikninginn.
Samtíðinni bjargað frá stórslysi
Kvikmynd Gríms Hákonarsonar
er mikilvæg heimild og enn betri
fyrir það að hann nær að ræða við
fólkið sem í stríðinu stóð, þar á
meðal lögfræðing bændanna Sigurð
Gizurarson og sprengimennina
Arngrím Geirsson í Álftagerði og
Guðmund Jónsson á Hofsstöðum
sem er nýlátinn, en sá þriðji var
Eysteinn Sigurðsson á Arnarvatni,
sem einnig er fallinn frá. Myndin
flytur vel samhug og baráttuvilja
sveitafólksins þar sem allir voru sem
einn maður, sextíu og þrír ákærðir,
jafnmargir og alþingismennirnir
eru í dag, en stjórnvöld sömdu fyrir
rest frið og bændurnir unnu fullan
sigur. Samstaðan og sigurviljinn,
ást bóndans á lífríki landsins
bjargaði samtíðinni frá stórslysi.
Sigurður Gísli Pálmason á heiður
skilinn fyrir að fjármagna þessa
baráttusögu og jafnframt þakka ég
honum um margt einstakt viðtal
í Silfri Egils um náttúruvernd og
framtíðarhugsun í sátt við landið
þar sem græðgin víkur fyrir
hófstilltari hugsun.
Guðni Ágústsson framkvæmdastjóri SAM skrifar:
Samstaðan og sigurviljinn
Holdanautaræktun ekki sjálfbær nema
innflutningur erfðaefnis komi til
Ónýttir möguleikar eru í fram-
leiðslu á nautakjöti hér á
landi, þar sem eftirspurn eftir
íslensku nautakjöti er mun
meiri en framleiðendur anna.
Ástæður þess eru einkum að
nautakjötsframleiðslan er að
stærstum hluta stunduð sem
hliðarbúgrein með mjólkur-
framleiðslu og flestir sláturgripir
eru af íslenska kúakyninu,
sem fyrst og fremst er ræktað
til mjólkurframleiðslu en ekki
til kjöt framleiðslu. Ef stunda
á kjötframleiðslu í einhverju
mæli með holdanautakynjum er
nauðsynlegt að flytja inn erfðaefni
úr slíkum kynjum.
Þetta er meginniðurstaða
starfshóps um nautakjötsframleiðslu
og stöðu holdanautastofnsins á
Íslandi sem þáverandi sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra skipaði árið
2011. Skýrsla starfshópsins var birt
á vef atvinnuvegaráðuneytisins í
dag. Starfshópinn skipaði fólk með
mikla þekkingu í nautgriparæktinni,
en í honum sátu Gunnfríður Elín
Hreiðarsdóttir, Magnús B. Jónsson,
Snorri Hilmarsson, Auður Lilja
Arnþórsdóttir og Þorsteinn Ólafsson,
sem tók sæti Auðar síðar.
Sökum meiri eftirspurnar eftir
nautakjöti en framleiðendur ná að
anna er nokkuð magn nautakjöts
flutt inn árlega. Auka mætti
innanlandsframleiðslu með auknum
ásetningi nautkálfa og bættri nýtingu
á vaxtargetu þeirra gripa sem nú eru
nýttir til kjötframleiðslu. Gripir af
þremur holdakynjum eru ræktaðir á
landinu, Galloway, Aberdeen Angus
og Limousin. Lítill fjöldi gripa er
hér á landi eða rétt tæplega 1.500
blendingskýr. Mikill skyldleiki er
orðinn milli þeirra og af þeirri ástæðu
og litlum fjölda þeirra er sjálfbær
ræktun til lengri tíma ómöguleg. Ef
stunda á kjötframleiðslu í einhverjum
mæli með holdagripum þarf að
koma til innflutningur á erfðaefni
úr holdakynjum.
Innflutningur erfðaefnis og gripa
er bannaður en hægt er að sækja um
undanþágur frá slíku banni. Fordæmi
eru fyrir því að slíkar undanþágur
hafi verið veittar. Þó er tekið fram
að innflutningur á erfðaefni einn og
sér myndi ekki nýtast sem skyldi
nema gerðar yrðu ráðstafanir til að
byggja upp innviði greinarinnar, m.a.
með ráðgjöf, skýrsluhaldi og bættu
kjötmati. /fr
ESB-aðild mun leiða til breytinga á innflutningsgjöldum á bílum:
Myndi hækka verð umtalsvert á mörgum
vinsælum bíltegundum á Íslandi
Ef Ísland gerist aðili að Evrópu-
sambandinu mun verð á bílum
líklega hækka um nálægt
5% að meðaltali, að því er
fram kemur á Evrópuvef
Alþingis, upplýsingaveitu um
Evrópusambandið og Evrópumál.
Í svari við fyrirspurn Haraldar
Ólafssonar um hvernig verð á
nýjum bílum muni breytast ef Ísland
verður hluti af Evrópusambandinu
segir meðal annars:
„Stórir bílar, jeppar og pallbílar,
sem notið hafa vinsælda á Íslandi,
eru einkum fluttir inn frá Asíu og
Bandaríkjunum og mundu því bera
10% toll eftir aðild. Flestir litlir
bílar eru hins vegar fluttir inn frá
aðildarríkjum Evrópusambandsins
en á viðskipti þeirra á milli eru
ekki lagðir neinir tollar. Ekki
er óhugsandi að evrópskir bílar
gætu hækkað í verði á Íslandi frá
því sem nú er í skjóli tollverndar
Evrópusambandsins. Á móti því
mælir hins vegar gott umhverfi til
verðsamkeppni meðal evrópskra
bílaframleiðenda og möguleiki
neytenda til að flytja sjálfir inn bíla
þaðan sem þeir eru ódýrastir.
Engir innflutningstollar eru á
bílum sem fluttir eru hingað til
lands. Há vörugjöld eru lögð á
bíla á Íslandi, óháð því hvaðan
þeir eru fluttir inn og hvar þeir eru
framleiddir, en Evrópusambands-
aðild breytir engu um þau.
Evrópusambandið leggur hins vegar
10% innflutningsgjald á bifreiðir
sem framleiddar eru utan þess. Á
þessu eru undan tekningar, til dæmis
hefur sambandið gert samning við
Suður-Kóreu um niðurfellingu tolla
á árunum 2014-2016. Ef Ísland
gengur í Evrópusambandið mundu
bílar frá Japan og Bandaríkjunum
hins vegar væntanlega hækka
í verði um 10% hér á landi eða
um sem nemur innflutningsgjaldi
á bifreiðir samkvæmt tollskrá
Evrópusambandsins.
Hér verður að vísu að athuga að
framleiðendur bíla frá Asíu hafa sett
upp verksmiðjur í Austur-Evrópu
og framleiða þar smábíla, sem eru
vinsælir þar. Þannig spara þeir bæði
flutningskostnað og tolla. Þessa bíla
yrði hægt að flytja tollfrjálst til
Íslands. Japanskir jeppar, pallbílar
og aðrir stórir bílar, sem notið hafa
hvað mestra vinsælda hér á landi,
eru hins vegar ekki framleiddir í
þessum verksmiðjum. Verð þeirra
mundi því hækka um 10%. Það
sama gildir um bíla frá Ameríku.“
Við aðild að ESB þyrftu Íslendingar
áfram enga tolla að greiða af bílum
framleiddum innan sambandsins en
10% tollur yrði lagður á bíla fram-
leidda utan þess.
Munnur hestsins – námskeið
hjá Endurmenntun LbhÍ
Endurmenntun LbhÍ mun í
samstarfi við Matvælastofnun
standa fyrir námskeiði á Hvanneyri
laugardaginn 23. febrúar er ber
nafnið Munnur hestsins.
Mikil umræða hefur verið
um undan farna mánuði um áhrif
beislabúnaðar, áverka í munnvikum
hrossa og fleira í þeim dúr. Auðvitað
er það svo að tamning hesta og notkun
til reiðar felur í sér umtalsverðar
breytingar á líkamsstarfsemi þeirra.
Meðal annars fær munnurinn nýtt
hlutverk sem er gjörólíkt því sem
honum er ætlað frá náttúrunnar hendi.
Dr. Sigríður Björnsdóttir, dýralæknir
hrossasjúkdóma hjá Matvælastofnun,
hefur mikla þekkingu á þessu sviði
og hefur tekið út stöðuna, m.a. í
tengslum við hross í keppni. Þekking
á byggingu og virkni munnsins er
mikilvæg fyrir samspil manns og
hests og til að fyrirbyggja særindi
í munni reiðhesta. Á námskeiðinu
mun Sigríður, eða Systa eins og
hún er kölluð, fara ítarlega í líffræði
munnsins í máli og myndum en auk
þess sýnikennslu á lifandi hestum. Að
lokum verða eiginleikar mismunandi
méla skoðaðir og hvernig er hægt
að draga úr hættunni á að þau og
annar beislisbúnaður skaði hestinn.
Hámarksfjöldi á námskeiðinu er 12
þátttakendur. Skráningar fara fram um
heimasíðuna www.lbhi.is/namskeid
eða í síma 433 5000 (Ásdís Helga).
Áfram dregst saman sá úrgangur
sem Akureyringar og Eyfirðingar
fara með til urðunar, en á liðnu ári
voru urðuð tæp 6.719 tonn. Árið á
undan voru þau tæplega 7.100 tonn
og árið 2010 fóru um 9.600 tonn til
urðunar.
Skýringar á þessum mikla sam-
drætti má finna í breyttri meðhöndlun
úrgangs á öllu Eyjafjarðarsvæðinu.
Urðunarstað á Glerárdal var
lokað og þarf nú að fara um langan
veg með sorp til urðunar, sem kostar
umtalsverða fjármuni. Það er því
allra hagur að sem minnst sé urðað
af sorpi. Öll sveitarfélög á svæðinu
hafa tekið upp meiri flokkun og því fer
mun stærra hlutfall til endurvinnslu
en áður.
Mikil flokkun heima við
Mikil flokkun fer fram á heimilum og
eins hafa mörg fyrirtækið tekið upp
betri flokkun sorps en áður.
Hlutfall heimilisúrgangs í því sem
fer í urðun er um 27% og rekstrar-
úrgangur um 73%, en þær tölur eru
ekki alveg nákvæmar þar sem erfitt er
að halda nákvæma skráningu yfir sumt
af úrgangi, eins og t.d. opna óvaktaða
gáma og þar sem fyrirtæki og heimili
eru með sameiginlega úrgangssöfnun.
432 tonn í brennslu
Í brennslu á Húsavík fóru um 432 tonn.
Þar eru dýraleifar stærstur hluti en
einnig er þar sóttmengaður úrgangur,
spilliefni, trúnaðarskjöl, ýmiss konar
plast o.fl. Ætla má að nokkuð meira af
úrgangi hafi farið til brennslu annars
staðar á landinu, en ekki hefur verið
hægt að greina það magn nákvæmlega.
/MÞÞ
Enn minnkar úrgangur sem fer til urðunar