Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 7. febrúar 2013
Íslenskir ráðunautar á faraldsfæti – þriðji hluti greinar um endurmenntunar- og fræðsluferð Félags fagráðunauta:
Tékkneskir bændur sóttir heim
Þriðji hluti um endurmenntunar-
og fræðsluferð sem Fagfélag
ráðnauta stóð fyrir dagana 29.
ágúst til 7. september síðastliðinn
til Slóvakíu og Tékklands. Um er
að ræða lokagrein ferðarinnar
en hér verður gerð grein fyrir
heimsóknum hópsins í Tékklandi.
Margrét Ingjaldsdóttir og Sigríður
Bjarnadóttir unnu upp úr
dagbókarfærslum ferðalanganna.
Hauggasvinnsla skuldlaus
eftir 5 ár
Við heimsóttum fyrirtæki að nafni
ROLS Lesany, sem er hlutafélag í eigu
fjögurra aðila, stofnað 1994. Á búinu
eru 350 mjólkurkýr, 150 holdakýr
og 300 svín. Akuryrkja er stunduð á
4.400 hekturum en landið er í eigu
hátt í 4.000 aðila sem leigja landið
til fyrirtækisins. Síðastliðin fimm ár
hefur verið rekin hauggasvinnsla á
búinu og er uppistaðan í hráefninu
kúamykja, svínaskítur, maís,
hálmur, sykurrófuhrat og afgangar
úr bakaríum.
Afurðin er í formi 640 kW af
rafmagni. Kílóvattstundin er seld á
3,75 tékkneskar krónur, CZK (24
ISK), og þar af eru 2,50 CZK (16
ISK) styrkur frá tékkneska ríkinu.
Stöðin er að sögn staðarhaldara
mjög arðsöm og orðin skuldlaus
eftir aðeins fimm ára notkun. Megnið
af rafmagnsframleiðslu Tékklands
er frá kjarnorkuverum, á bilinu
60-70%. Önnur framleiðsla kemur frá
vindmyllum, kolum, sólarrafhlöðum
og vatnsafli. Rafmagnið er selt inn
á dreifikerfi og tékkneska ríkið er
stærsti dreifingar- og söluaðili á
rafmagni. Við gasvinnsluna myndast
hiti sem meðal annars nýtist til að
þurrka korn. Fyrirtækið hefur því
möguleika á að hefja kornskurð
fyrr en aðrir og nær gjarnan að selja
afurðina fyrr og fá betra verð fyrir
vikið.
Svínum fækkar líka í Tékklandi
HD Urcice-búið var heimsótt, en það
var upphaflega stofnað 1948 sem
samyrkjubú. Árið 1994 var því breytt
í samvinnuhlutafélag í eigu 240 aðila.
Landstærð er um 2.000 hektarar, þar
af á fyrirtækið 200. Annað land er
leigt af 1.500 aðilum. Fyrirtækið
hefur áhuga á að kaupa meira land,
en landverð er hátt, um 150.000
tékkneskar krónur á hektarann, sem
samsvarar um einni milljón íslenskra
króna.
Fyrir utan hefðbundna kornrækt
er stunduð ávaxtarækt, s.s. epla-
og perurækt. Í kornræktinni eru
stunduð sáðskipti þar sem plæging
hefur nánast verið aflögð þó svo
starfsmaður búsins teldi æskilegt að
plægja um 20% landsins á ári til að
halda illgresinu í skefjum. Á búinu
eru um 600 mjólkurkýr, tékkneskar
rauðskjöldóttar (Czech Fleckvieh).
Kýrnar eru mjólkaðar í hringekju
þar sem 28 kýr komast fyrir í einu.
Undirburður í básum er blanda af
þurrkuðum jarðvegi og sandi.
Kýrnar mjólka um 8.000 lítra á
ári og heildarinnleggið nemur 4,5-5
milljónum lítra á ári. Mjólkurverðið
er 8 CZK/lítra (52 ISK/l) og fyrir
kjötið af mjólkurkúnum fást
um 35 CZK/kg (228 ISK/kg).
Dýralæknakostnaður búsins nemur
um 0,30 CZK á innlagðan lítra (2
ISK á innlagðan lítra). Kýrnar bera
25 mánaða og meðalending þeirra er
2,7 mjaltaskeið.
Að sögn bændanna er rekstur
kúabúsins ekki að skila hagnaði, það
var rekið nálægt núlli. Smákálfarnir
eru í litlum einstaklingsstíum með
skýlum og fá mjólk tvisvar á dag og
þess utan hafa þeir aðgang að vatni
sem blandað er í vítamín og steinefni.
Fjöldi starfsmanna er um 100, um
helmingur þeirra starfar einungis
hluta úr ári við korn- og ávaxtarækt.
Í byggingu er hauggasvinnslustöð
sem mun framleiða um 750 kW
og er stofnkostnaður áætlaður 60
milljónir CZK (390 milljónir ISK).
Búið var áður í svínarækt en eins og
flest búin sem við heimsóttum var
svínaræktinni hætt fyrir nokkrum
árum vegna viðvarandi taprekstrar.
Í Tékklandi hefur svínum fækkað
úr 800.000 í 80.000 á tuttugu ára
tímabili.
Bonagro eftir Napoleon
Bonaparte
Hópurinn heimsótti búgarðinn
Vinicne Sumice í eigu fyrirtækis
sem heitir Bonagro eftir Napoleon
Bonaparte.
Búið er byggt upp úr grunni 13
búa. Eftir fall kommúnismans voru
2.200 eigendur en í dag eru 20
eigendur sem eiga 50% hlutanna.
Landið er leigt af 3.500 landeigendum
og jörðin er alls 4.150 ha. Á henni eru
2.100 ha nýttir í kornrækt, 900 ha
fyrir maís þar sem þriðjungur hans
er notaður sem fóður, þriðjungur til
gasframleiðslu og þriðjungur seldur
til framleiðslu á sterkju í Slóvakíu.
Hratið úr þeirri framleiðslu er tekið
til baka og nýtt til fóðurs. Þá fara 460
ha búsins í sykurrófnarækt, 60 ha í
eplarækt, 20 ha undir vínekrur og 74
ha fyrir grasrækt. Starfsmenn eru 150
og starfa við ýmis störf, m.a. er rekið
mötuneyti fyrir 300 manns á svæðinu.
Tap á mjólkurframleiðslunni
Mjólkað er á tveimur stöðum,
mjólkurkýrnar eru 1.050 en
heildarfjöldi nautgripa 2.200. Búið
tók þá ákvörðun að breyta stofninum
frá Fleckvieh yfir í Holstein með
sæðingum, fósturvísum og kaupum
á 100 kvígum. Stofninn er nú 60-80%
Holstein.
Meðalnytin er 9.000 kg hjá
Fleckvieh og 9.600 kg hjá Holstein,
fituinnhald mjólkurinnar er 3,78% og
próteininnihaldið 3.36%. Frumutalan
er 130.000 og gerlatalan 8-12.000.
Fjósið var byggt 2005 með mjaltabás
fyrir 20 kýr. Þetta var eina fjósið
sem við sáum sem var með mottur
í básunum.
ESB styrkti bygginguna um 30%
af heildarkostnaði. Það tekur tvo
menn 5 klst. að mjólka 320 kýr. Á
búinu er 8,5 milljón lítra kvóti en
heimild er fyrir því að framleiða að
vild vegna þess að Tékkland fyllir
ekki upp í kvóta ESB.
Kýrnar mjólka 2,3 mjaltaskeið að
meðaltali og aðalástæður þessarar
stuttu endingar eru fótamein og
ófrjósemi. Kýrnar fara í gegnum
Hauggasgeymslan hjá ROLS Lesany.
Hópurinn við Kaldárfossa í Slóvakíu.
Kýr á HD Urciece-búinu, 28 kýr mjólkaðar í einu í hringekju.