Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 38

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 7. febrúar 2013
Lesendabás
Eins og vænta mátti kom
formaður LV fram með
viðbrögð við grein okkar í
Bændablaðinu 10. janúar og er
málflutningurinn kunnuglegur.
Hér er nauðsynlegt að vitna
enn einu sinni í 4. málsgr. 39.
gr. núgildandi laga, sem hljóðar
svo: „Í samþykktum má ákveða
að félag skuli starfa í deildum,
enda taki hver deild yfir tiltekið
veiðivatn eða hluta vatns. Hver
deild ráðstafar þá veiði í sínu
umdæmi með þeim skilyrðum
sem aðalfundur félagsins setur.“
Nú verður að árétta hér
setninguna „Hver deild ráðstafar
þá veiði í sínu umdæmi með
þeimn skilyrðum sem aðal-
fundur félagsins setur“. Þetta
er ekki flókinn texti og undarlegt
að málsmetandi menn skuli ekki
skilja hann. Starf veiðifélaga
gengur út á að ráðstafa veiði og
þarna segir raunverulega að deildin
starfi í umboði og undir eftirliti
móðurfélagsins. Það er bara allt í
lagi með þetta og deildin fer sínu
fram, svo lengi sem félagið leyfir.
Allt félagssvæðið er undir forræði
félagsins, samkv. núgildandi
lögum, hvort sem um er að ræða
deildir eða ekki deildir, því að
deildirnar eru hluti af félaginu.
Sambærilegt ákvæði í
frumvarpinu er á þá leið að 39. gr.
4. mgr. 1. töluliður hljóðar svo:
„Deild ráðstafar veiði og arði í
sínu umdæmi.“ Hvorki þarna, né
heldur annars staðar, er minnst á
forræði móðurfélags, nema hvað
varðar gerð fiskræktaráætlunar. Að
öðru leyti verða deildirnar alveg
óháðar félaginu um ráðstöfun
veiði.
Í 6. tölulið sömu gr. er gert ráð
fyrir svohljóðandi ákvæði, vegna
niðurlagningar deildaskiptingar:
„…getur þá félagsfundur í deild
óskað eftir að stofna veiðifélag á
starfssvæði deildarinnar, sbr. 2.
mgr. 38. gr.“ Þessi tilvísaða 2. mgr.
38. gr. vísar til forræðis Fiskistofu,
en einskis móðurfélags.
Veiðifélag Árnesinga hefur
lengi gefið út fyrirmæli um upphaf
veiðitíma á félagssvæði sínu, sem
hefur verið rokkandi frá 20.-
28. júní, undanfarin ár. Þá hefur
lengi verið í gildi raunverulegt
netaveiðibann frá 10.-20. ágúst,
fyrir tilverknað félagsins. Það
hefur sýnt sig að laxgengd hefur
verið treg á efri hluta svæðisins
fram að þessum banntíma.
Ef af þessari lagabreytingu
verður og öllu félagssvæðinu
verður skipt í sjálfstæðar deildir
verður hverri deild aðeins skylt
að fara að landslögum um
veiðitíma, en þar segir frá 20.
maí til 30. september, að hámarki
105 dagar, innan þeirra marka.
Helgarstoppin á netaveiði halda
sér en þetta veiðisvæði er það
langt að lax gengur tæplega alla þá
leið á 84 klst. svo þegar veiðitími
netaveiðimanna yrði frá 20. maí
til 5. sept. að báðum dögum
meðtöldum mundi mjög lítið af
laxi sleppa framhjá.
Verði nú ákveðið á félagsfundi
að fara ekki út í þetta og leggja
niður deildaskiptingu geta,
samkv. 39. gr 4. mgr. 6. tölulið
frumvarps, þær deildir sem fyrir
eru stofnað sjálfstæð félög. Þau
félög yrðu alveg óháð Veiðifélagi
Árnesinga og þyrftu aðeins að
hlíta landslögum um veiðitíma
og aðra ráðstöfun veiði. Þá mundi
koma upp sú staða að aðrir hlutar
svæðisins ættu heimtingu á sömu
réttindum og þar með stofnun
veiðifélaga. Þetta kæmi því í sama
stað, nema Veiðifélag Árnesinga
hefði ekki einu sinni íhlutunarrétt
um gerð fiskræktaráætlana þessara
félaga, eins og hjá deildunum.
Þá var það matsbeiðni
Tungufljótsdeildar Veiðifélags
Árnesinga. Það var naumast að
þessi tiltekni félagsmaður hafði
völd að geta stöðvað málið
með því að segja að þetta væri
ólöglegt. Það var lágmark að
fara fram á að hann gæfi upp
hvaða lagagrein hann byggði
það á. Einstakir félagsmenn geta
krafist endurskoðunar arðskrár en
hvergi er getið um það í lögum að
einstakir félagsmenn geti stöðvað
starf matsnefndar að gerð arðskrár.
I öðru lagi stendur hvergi í lögum
að óheimilt sé að veiðifélagsdeild
standi að gerð arðskrár.
Í títtnefndri 39. gr. segir m.a.
eins og margoft hefur komið fram:
„Hver deild ráðstafar þá veiði í
sínu umdæmi með þeim skilyrðum
sem félagið setur.“ Hvað halda
menn að þarna sé átt við með
ráðstöfun veiði? Ekki er átt við
hvað gert er við fiskana sem á land
koma, heldur það hvernig staðið er
að veiðunum, fyrst og fremst hvort
menn veiði hver fyrir sínu landi,
eða þá það sem algengast er þar
sem deildir starfa, að leigja svæðið
út í heild. Þar sem sá háttur er á
kemur greiðsla venjulega í einu
lagi til deildarinnar, sem sér um að
jafna niður á félagsmenn. Til þess
þarf arðskrá. Það er nauðsynlegur
hluti af svona ráðstöfun veiði.
Svo er það venjulegast þessi sama
lögskipaða nefnd sem sér um að
semja arðskrána. Það segir hvergi
í lögum að það sé neitt ólöglegt
við þetta. Það sem segir í lögunum
og greinargerð Karls Axelssonar
hrl. er að allt svona skuli gerast í
samráði við móðurfélagið.
Með fyrirhugaðri lagabreytingu,
verði hún samþykkt, verður að
mestu kippt fótum undan starfi
Veiðifélags Árnesinga. Þá mun
hlakka í Bergstaðamönnum ef
þeim tekst með þessu móti að
stöðva laxrækt í Tungufljóti.

Valur Lýðsson
Gýgjarhóli Biskupstungum.

Hreggviður Hermannsson
Langholti Flóa.
Enn um lagafrumvarp
um lax- og silungsveiði
Skógar til gagns og gamans –
eða ógn við óspjallaða fjallkonu
Undirritaður fékk góðfúslega
leyfi Line Venn, ritstjóra „Norsk
Skogbruk“, til að þýða grein
hennar úr nýlegu tölublaði þessa
ágæta norska rits. Leiðarinn er um
samskiptin milli þeirra sem tala
mest um náttúruvernd í Noregi og
skógargeirans. Þar er m.a. vitnað
í orð Trygve Slagsvold Vedum á
ráðstefnunni „Skogforum“, en
hann er ráðherra skógarmála
og annars landbúnaðar í Noregi.
Greinin er lítillega stytt og er
þýðingin skáletruð:
Meðal þess sem Trygve Slagsvold
Vedum vildi koma til skila í ávarpi
sínu á ráðstefnunni var þýðing
skógarins fyrir norskt samfélag,
þ.á m. nokkrum staðreyndum: Í
skógargeiranum vinna 25.000 manns
og heildarsala afurða skógarins
nemur árlega 44 milljörðum NK
(sem jafngildir meira en 1.000
milljörðum íslenskra króna). „Við
þurfum að fá almenning til að skilja
mikilvægi greinarinnar, þannig að
fólk sýni henni velvilja í verki.
Enginn mun gera þetta fyrir okkur.“
Við hjá Norsk Skogbruk erum
hjartanlega sammála. Almenningur
er farinn að líta skógargeirann
slíkum augum að auðsjáanlega hefur
umhverfisverndarsinnum tekist að
sverta greinina vegna aðferðar sem
viðhöfð er við endurnýjun skóganna,
sk. rjóðurfellingar. - - - Það gerist
líka ósjaldan að skógargeirinn fær
smá tilvísanir á mjög neikvæðan hátt
í náttúru- og vísindaþáttum í NRK.
Okkur finnst það áhyggjuefni
hversu einhliða hugmyndir fólks eru
um skógana okkar. Við erum sammála
ráðherranum um að atvinnugreinin
verði að hafa áhrif á ímynd sína.
Við erum að höndla með frábærlega
umhverfisvænt lifandi efni, sem við
nýtum svo sannarlega á sjálfbæran
hátt. Í mörgum tilvikum geta afurðir
skógarins komið í stað efna sem
hafa skaðleg áhrif á umhverfið. Við
þurfum ekki að skammast okkar fyrir
það. Mannkynið lifir af að uppskera
það sem jörðin hefur uppá að bjóða.
Skógurinn skapar fjölda starfa, sem
m.a. tryggja áframhaldandi búsetu
á landsbyggðinni. Jafnframt skapar
hann verðmæti fyrir þjóðina alla.
Þessi sannindi þurfa að verða fólki
ljós.
Skógargeirinn einhendir sér nú
í að tryggja nýliðun mannauðsins
og vinnur sameiginlega að því að
ná til unga fólksins með átakinu
„Veljum skóginn“, vegna þess að
menn sáu að allra hagur væri best
tryggður með því að allir legðust á
sömu árina. Á sama hátt þarf greinin
að sameinast um að bæta ímynd sína
með aðgerðum sem duga. Eða eins
og ráðherrann sagði: „Stundum eru
ákvarðanir teknar á grundvelli þess
að fylgja straumnum. Það er okkar að
sjá til þess að vötnum halli skóginum
í vil.“
Rjóðurfelling – sjálfbær nýting
Hvað er rjóðurfelling? Hún er
aðferð sem lengi hefur verið notuð
til að uppskera timbur úr skógunum
og er skógurinn þá gjörfelldur á
samfelldu svæði, en oftast ekki
mjög stóru. Í kjölfar rjóðurfellingar
fullþroska skógar er séð til þess að
upp vaxi nýr skógur. Í skógarlöndum
NV-Evrópu er leitast við að hafa sem
jafnasta aldursdreifingu í skógum,
svo timburframleiðsla verði jöfn ár
frá ári til lengri tíma litið. Nýtingin
miðast við að auðlindin rýrni ekki
og nýtist því komandi kynslóðum
ekki síður en þeim sem nú eru uppi.
Sjálfbær þróun er því hugtak sem á
upphaf sitt í skógfræðunum, þar sem
langtímahugsun er beinlínis knýjandi
nauðsyn. Sums staðar eru gamlir
skógarteigar sem skarta fjölbreyttum
svarðgróðri. Gnótt aðalbláberja er
t.d. einkenni um helmings stálpaðra
greniskóga í Noregi. Ungir skógar
eru hins vegar þéttir og illfærir
gangandi fólki. Þar er svarðgróður
oft lítill og sums staðar nær enginn.
Fæstir gróðursettir greniskógar á
Íslandi hafa ennþá náð þeim aldri
að skógarbotninn sé farinn að grænka
að ráði en þess eru þó dæmi, enda
hefur mikið verið unnið að grisjun í
íslenskum barrskógum undanfarin ár.
Sjálfbær þróun eða stirð
náttúrusýn
Náttúruverndarmenn á Íslandi leita
margir í smiðju skoðanabræðra í
Noregi og hið sama virðist eiga við
um stjórnendur náttúruverndarmála.
Sýn þeirra á náttúruna er stirð
(statísk) og þáttur tímans oftast alveg
gleymdur. Það er sérkennilegt að í
landi þar sem aðeins vex skógur
á liðlega 1% landsins skuli vera
fólk sem hefur áhyggjur af því að
ekkert verði eftir af „opnu landi“,
haldi menn áfram að rækta skóg
á Íslandi. Líklega birtist í þessu
viðhorfi tilfinnanlegur skortur á
stærðfræðiskilningi. Í Noregi eru
þessar áhyggjur réttmætari, þar sem
nær ekkert land neðan skógarmarka
er skóglaust í stórum hluta Noregs,
nema það sem nýtt er til gras- og
kornræktar.
Sé hlutverk tímans sniðgengið
brenglast náttúruskilningur.
Kuldaskeið ísaldar ollu því að
fjölmargar tegundir trjáa og runna
dóu út á Íslandi. Sumir sem kalla
sig náttúruverndarmenn vilja á
grundvelli meintrar umhyggju fyrir
fjölbreytni lífríkisins helst banna
nýbúum þegnrétt í flóru Íslands en
ýkja samtímis aðsteðjandi hættu
á að einhverjar tegundir sem hér
vaxa séu í útrýmingarhættu. Þetta
er þeim mun einkennilegri tvöfeldni
ef haft er í huga að hérlendis uxu á
tertíerskeiðinu miklir skógar, meðal
annars rauðviðarskógar (risafura),
en líka skógarfura, elritegundir og
margar fleiri trjátegundir. Flestar
þessara tegunda eru nú útdauðar
á Íslandi. Þeim var útrýmt á
náttúrulegan hátt! Í þessu ljósi er full
ástæða til að vara við gagnrýnislausri
notkun hins neikvæða hugtaks
„ágeng og framandi tegund“, eins
og vart hefur orðið hjá sumum sem
kalla sig vistfræðinga. Um þetta
efni ritaði Aðalsteinn Sigurgeirsson
skógerfðafræðingur í Skógræktarritið
2. tbl. 2005 tímamótagrein, þar sem
vitnað er til fjölmargra heimilda.
Afbragðsgrein um hina fornu
skóga Íslands má einnig lesa í
Skógræktarritinu 2. tbl. frá árinu
2008. Sú grein er byggð á miklum
rannsóknum. Höfundar hennar
eru Friðgeir Grímsson og Leifur
A. Símonarson. Niðurstaðan af
röð landfræðilegra atburða er
tilfinnanleg tegundafátækt lífríkis
Íslands. Furðulegt verður að teljast að
hópur manna hjá sumum stofnunum
Umhverfisráðuneytisins og innan
ríkisháskólanna skuli vilja frysta
fábreytni lífríkis Íslands í því fari
sem hún var í 1948 eða jafnvel
1750. Vitna þeir stundum í alls
kyns alþjóðasáttmála máli sínu til
stuðnings en því miður túlka þeir
suma þessa sáttmála með vægast
sagt umdeilanlegum hætti.
Lögmálið um stöðugar breytingar
Eitt af megineinkennum náttúrunnar er
lögmál stöðugra breytinga. Því er ekki
hægt að frysta hana í neinu ákveðnu
fari um aldur og ævi. Breytingar í
lífríkinu verða hraðar þegar loftslag
breytist ört. Það sem af er 21. öldinni,
hefur meðalhiti á vestanverðu landinu
verið um 1 °C hærri en á árunum
1961-1990. Náttúruleg skógarmörk
hækka um 170 m fyrir hverja gráðu
sem meðalhiti hækkar. Því er spáð
að meðalhiti á Íslandi eigi eftir að
hækka um 2-6 °C, það sem eftir lifir
af öldinni. Í aldarlok verður hægt að
rækta hveiti á láglendi Íslands en
skóga á miðhálendinu. Alls staðar
þar sem nú er byggð verður hægt að
rækta ávexti á borð við epli, perur,
kirsuber og plómur. Ekki síst vegna
hlýnandi loftslags, en líka vegna
lögmáls hinna stöðugu breytinga,
hlýtur harðlífisstefna svokallaðra
náttúruverndarsinna að verða hálfgerð
barátta við vindmyllur. Vonandi
hafna kjósendur harðlífisstefnunni í
komandi alþingiskosningum en bjóða
þess í stað velkomna að stjórnvölnum
þá sem vilja nýta hlýrra loftslag
íslensku þjóðinni til hagsbóta, enda
er maðurinn óaðskiljanlegur hluti af
náttúrunni.
Meintir umhverfisverndarsinnar/
náttúruverndarmenn í Noregi vilja
sumir helst banna allt skógarhögg.
Skoðanabræður þeirra á Íslandi vilja
helst banna skógrækt. Sameiginleg
þessum hópi fólks í báðum löndum
er stirð (statísk) náttúrusýn og
þar með átakanlegur skortur á
náttúruskilningi.
Sigvaldi Ásgeirsson,
skógarbóndi á Vilmundarstöðum
í Reykholtsdal.
Vetrarstemming í skóginum. Mynd / HKr.