Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. febrúar 20134
Fréttir
Garnaveiki staðfest í Mývatnssveit eftir 60 ára hlé:
Óhjákvæmilegt að hefja bólusetn-
ingu og takmarka útbreiðslu
– segir Ólafur Jónsson héraðsdýralæknir
„Ég hvet bændur eindregið til að
hafa samband verði þeir varir
við grunsamlegar kindur eða ef
þeir hafa búið við óeðlileg afföll
vegna sjúkdóma í fé undangengin
ár,“ segir Ólafur Jónsson,
héraðsdýralæknir Norðaustur-
umdæmis, en garnaveiki greindist
á Félagsbúinu Gautlöndum í
Mývatnssveit nýlega.
Ólafur segir að veikin hafi að
svo komnu einungis greinst á þeim
bæ, en sjúkdómurinn uppgötvaðist
þegar nokkrar kindur veiktust og
fengu torkennileg sjúkdómseinkenni.
Dýralæknir búsins sendi sýni í
samráði við héraðsdýralækni til
Tilraunastöðvarinnar á Keldum.
Eftir að sýni höfðu verið tekin, þau
greind og garnaveiki staðfest veiktust
nokkrar kindur til viðbótar og var
garnaveiki einnig staðfest í þeim.
Öllum þeim kindum sem staðfest er
að hafi fengið garnaveiki hefur verið
lógað.
Óhjákvæmilegt að hefja
bólusetningu sem fyrst
Héraðsdýralæknir og sérgreina-
dýralæknir sauðfjársjúkdóma hjá
Matvlæastofnun funduðu með
bændum í byrjun vikunnar og var
þá farið yfir stöðuna og til hvaða
nauðsynlegra aðgerða þyrfti að grípa.
Ólafur segir að enn sé ekki vitað með
hvaða hætti sjúkdómurinn barst að
Gautlöndum, en líkur séu á að hann
hafi um nokkurra ára skeið verið að
búa þar um sig án þess að bændur
hafi getað áttað sig á því.
Ólafur segir ljóst að töluvert
víðtækir fjárflutningar hafi verið á
milli bæja í varnarhólfinu á liðnum
árum og torveldi þeir mjög leit að
upptökum smitsins. „Þess vegna er
óhjákvæmilegt að hefja bólusetningu
í varnarhólfinu aftur sem fyrst og
reyna þar með að takmarka útbreiðslu
veikinnar. Við þurfum með öllum
ráðum að koma í veg fyrir hugsanleg
afföll, en þau geta orðið mikil,“ segir
Ólafur, en á næstu dögum verður
tekin ákvörðun um hve víðtæk
bólusetningin verður og hvernig að
henni verður staðið.
Sýnataka kostnaðarsöm
Þá segir hann bændur hafa mikinn
áhuga á að leita leiða til að fjármagna
blóðsýnatöku svo hægt verði að gera
sér betur grein fyrir hugsanlegri
útbreiðslu veikinnar, upptökum
hennar og eins til að finna sýktar
kindur, en þeim yrði þá í kjölfarið
lógað strax. „Gallinn er bara sá
að sýnatakan er kostnaðarsöm og
ekki nægjanlega markviss, þar sem
neikvæðar niðurstöður eru ekki alltaf
óyggjandi svar,“ segir Ólafur.
Garnaveiki hefur að því er best er
vitað ekki komið upp í Mývatnssveit
í að minnsta kosti 60 ár. Veikin
hefur aldrei verið mjög útbreidd í
Skjálfandahólfi, sem liggur milli
Skjálfandafljóts að vestan og Jökulsár
á Fjöllum að austan. Garnaveiki
greindist síðast í Aðaldal árið 1988 og
hætt var að bólusetja fé við veikinni
í hólfinu fyrir 10-15 árum.
/MÞÞ
Garnaveiki er ólæknandi
smitsjúkdómur, sem leggst á
öll jórturdýr; sauðfé, geitur,
nautgripi og hreindýr.
Orsökin er lífseig baktería af
berklaflokki (Mycobacterium
avium s.s. paratuberculosis).
Hún veldur bólgum í mjógörn
og oft einnig í langa, ristli
og lifur. Sýklarnir berast út
með saurnum og geta lifað
1-1½ ár í óhreinindum og
pollum umhverfis gripahús,
við afréttargirðingar, í
sláturúrgangi og í hræjum
af skepnum sem drepast úti
um haga og þannig mengað
næsta umhverfi og jafnvel
borist víðar. Sýking verður um
munn með saur menguðu fóðri
og vatni. Meðgöngutími í fé er
1-2 ár eða lengri. Góð reynsla
er af því að halda veikinni
niðri með bólusetningu
lamba á haustin og gefur ein
bólusetning ævilangt ónæmi,
að því er fram kemur á vef
Matvælastofnunar.
Daði Lange Friðriksson,
héraðsfulltrúi Landgræðslunnar
á Norðausturlandi og bóndi í
Mývatnssveit, fann tvo lambhrúta
í Gæsadal við Gæsafjöll
síðastliðinn sunnudag, en hann
hafði skroppið í smá sleðatúr í
björtu og fallegu veðri.
„Ég var að þvælast um í
Reykjahlíðarheiði, fór svo upp
með Hrafnabjörgum og norður í
Bóndhólshraun og til baka inn í
Gæsadal þar sem ég rakst á hrútana,“
segir Daði. Ekki bar mikið á þeim,
enda voru þeir mjög klakabrynjaðir.
Daði ók upp í Gæsahóla til að
komast í símasamband og hringdi
eftir aðstoð, enda voru aðstæður
erfiðar, brött brekka, hálka og
klettar ofar auk þess sem hann
hafði ekki þotu meðferðis til að
binda þá á. Sem kunnugt er gerði
óveður á norðanverðu landinu 10.
september í fyrrahaust og drapst þá
sauðfé í stórum stíl. Búið er að leita
töluvert á þessu svæði áður og þá
voru rjúpnaskyttur þar á ferð í vetur.
Fjórir menn komu til móts við
Daða úr byggð og einn á bíl frá
Hólasandi til að taka hrútana með.
„Það gekk vel að ná þeim, enda
kom Biggi með hundinn með sér
að heiman,“ segir Daði og vísar
til Birgis V. Haukssonar í Hellu.
Hrútarnir voru að sögn Daða ansi
rýrir og mjög brynjaðir. Þeir eru nú
farnir að éta og eiga vafalaust eftir
að braggast í vetur. „Það er alltaf
gaman að finna fé,“ segir hann.
Með ólíkindum harðgerð
Hann fór ásamt fleirum á föstu-
daginn var að huga að kindum á
Norðurfjöllum, kringum Eilíf og á
Hlíðarhaga, en þá var mjög blindað
og engin ummerki um líf sjáanlegt.
„Við höldum áfram að huga að fé
þegar við erum á ferðinni, það þýðir
ekkert að hanga bara heima þegar
veður og færi er gott. Alltaf virðist
vera von og íslenska sauðkindin er
með ólíkindum harðgerð,“ segir
Daði.
Annar hrúturinn sem fannst á
sunnudag er í eigu Björgvins bónda
á Kraunastöðum í Aðaldal en hinn á
Birgir V. Haukssonar bóndi á Hellu
í Mývatnssveit. Ekki er langt síðan
Birgir heimti tvo lambhrúta við
Hlíðarfjall. Þess má geta að móðir
hrútsins frá Kaunastöðum skilaði
sér lifandi af fjalli en systir hans
ekki. Móðir og bróðir hrútsins frá
Hellu skiluðu sér hins vegar bæði
lifandi af fjalli.
/MÞÞ
Fundu tvo klakabrynjaða lambhrúta
í Gæsadal eftir fimm mánaða útivist
– alltaf gaman að finna fé segir Daði Lange Friðriksson
Hundurinn Skuggi, Birgir V. Hauksson bóndi á Hellu (lengst til vinstri) með sinn hrút ásamt Guðjóni Vésteinssyni
og Antoni Birgi Haukssyni sem er með hrút frá Kraunastöðum í Aðaldal. Myndir/Daði Lange Friðriksson
Birgir kampakátur með hrút sinn, hundurinn Skuggi fór með í leiðangurinn.

Hrútarnir voru mjög klakabrynjaðir þegar þeir fundust og ansi rýrir. Þeir voru
bundnir niður í skúffu á fjórhjóli og ekið með þá í byggð.
Úr Gljúfurárrétt á síðastliðnu hausti. Mynd / MÞÞ
Ólæknandi
sjúkdómur
Bændablaðið
kemur næst úr 21. febrúar
Smáauglýsingar 56-30-300