Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 26

26 Bændablaðið | Fimmtudagur 7. febrúar 2013
Enn beðið eftir aðkallandi samgöngubótum í Reykhólahreppi í Austur-Barðastrandarsýslu:
Framkvæmdir á þjóðvegi 60 í Gufudalssveit
hugsanlega í gang haustið 2015
– deilur við landeigendur og náttúruverndarsamtök hafa tafið málið árum saman og kosningar í vor gætu enn breytt stöðu mála
Staðið hefur verið í stappi um
áratuga skeið vegna hugmynda um
lausnir við vegagerð á þjóðvegi 60
um Reykhólasveit og Gufudalssveit
á sunnanverðum Vestfjörðum.
Vegurinn er inni á vegaáætlun
2011 til 2014. Nú er hins vegar
ljóst að ekki verðurhægt að hefja
framkvæmdir fyrr en 2015 og þá
aðeins að samkomulag náist um
aðra leið en um Teigsskóg, sem ráð-
herra sló út af borðinu í fyrra. Var
það í kjölfar úr skurðar Hæstaréttar
haustið 2009. Þar var fallist á kröfur
land eigenda á Hallsteinsnesi,
Náttúruverndarsamtaka Íslands
og Fuglaverndarfélags Íslands
um að fella úr gildi úrskurð
umhverfis ráðherra frá því í janúar
2007, um vegagerð um Teigsskóg
frá Bjarkarlundi til Eyrar í
Reykhólahreppi. Þá hafði Vega-
gerðin ráðgert að setja verkið í
útboð haustið 2008.
Á leiðinni úr Þorskafirði og í
vestur eru fjölmargir farartálmar og
þá einkum Hjallaháls, Ódrjúgsháls og
síðan Klettháls. Þessir hálsar verða
iðulega ófærir þegar eitthvað snjóar
og er Hjallaháls milli Þorskafjarðar
og Djúpafjarðar þar erfiðastur og
beinlínis hættulegur í hálku eins og
nýlegt dæmi sannar.
Ljóst varð að vegagerð um Teig-
sskóg út vestanverðan Þorskafjörð
gæti ekki orðið að veruleika í kjölfar
dómsmáls sem tapaðist við land-
eigendur og höfnunar í umhverfismati.
Áður höfðu Fuglavernd, Landvernd,
Náttúruverndarsamtök Íslands og
Náttúruvaktin hvatt Alþingi til þess
að hafna niðurstöðu Vegagerðar
og þáverandi umhverfisráðherra
árið 2007 um að leggja veginn um
Teigsskóg og yfir Djúpafjörð og
Gufufjörð.
Á síðasta ári ákvað Vegagerðin í
samræmi við ákvörðun Ögmundar
Jónassonar innanríkisráherra að hefja
matsferli varðandi aðrar leiðir en um
Teigsskóg. Vegagerðin auglýsti því
í byrjun júlí 2012 drög að tillögu
að matsáætlun vegna fyrirhugaðra
framkvæmda á Vestfjarðavegi (60)
milli Bjarkalundar og Melaness í
Reykhólahreppi. Núverandi vegur
er 41,6 km langur en nýr vegur
verður 19,7-21,7 km langur, háð
leiðarvali. Áætlanir eru um að meta
umhverfisáhrif þriggja leiða, þ.e. D1,
H og I.
Hugsanlegt framkvæmdir geti
hafist haustið 2015
Magnús Valur Jóhannsson,
svæðisstjóri Vegagerðarinnar, segir að
nú sé áætlað að verkið geti ekki hafist
fyrr en 2015, þegar umhverfismat og
ákvörðun um leiðarval liggi fyrir. Það
geti reyndar hentað vel að fara í þá
framkvæmd haustið 2015 um leið og
lokið verði við framkvæmdir sem nú
eru á áætlun vestar á Barðaströndinni.
D og H-leiðirnar nú efstar á blaði
Vegagerðarinnar
„Það verða fyrst og fremst skoðaðar
tvær leiðir. Í fyrsta lagi er það gamla
leið D sem er yfir Ódrjúgsháls að
vestan og síðan í gegnum jarðgöng
undir Hjallaháls. Þá verður einnig
skoðuð I-leið, sem er ný leið út
Þorskafjörðinn að austanverðu með
þverun rétt hjá Laugalandi og yfir í
Hallsteinsnes og síðan með þverun
yfir Djúpafjörð og Gufufjörð yfir í
Melanes.
Þverun Djúpafjarðar og
Gufufjarðar var reyndar inni í
B-leiðinni um Teigskóg og þar var
líka inni þverun Þorskafjarðar fyrir
ofan Gröf í Þorskafirði. Fengu þessar
þveranir grænt ljós í umhverfismati
og gæti mat varðandi þverun
Djúpafjarðar og Gufufjarðar trúlega
gilt áfram ef ákveðið yrði að fara
í veg úr austanverðan Þorskafjörð
og með brú yfir í Hallsteinsnes.
Landeigendur og bændur í
austanverðum Þorskafirði hafa þegar
gert athugasemdir við vegagerð um
þeirra land, svo jarðgangalausnin
virðist líklegasti kosturinn eins og
málin standa í dag.
Þriðja leiðin, H-leið, er svo að
fara með jarðgöng undir Hjallaháls
og síðan út Djúpafjörðinn að
austanverðu og áfram með þverun
yfir mynni Djúpafjarðar og
Gufufjarðar í Melanes. Þetta eru þær
leiðir sem helst eru til skoðunar.“
Magnús Valur segir að einhverjar
breytingar á Teigsskógarleiðinni með
vegi í fjöruborðinu komi ekki lengur
til greina. Ráðherra hafi tekið um það
pólitíska ákvörðun að hafna alfarið
Teigsskógarleiðinni og því verði
Vegagerðin að hlýta þrátt fyrir að sú
leið sé inni í samþykktu aðalskipulagi.
Segir Magnús Valur reyndar að allir
kostir í stöðunni séu þó mun dýrari
en Teigsskógarleiðin og muni þar
nokkrum milljörðum króna. Þetta
gæti þó enn breyst eftir kosningar
í vor ef Ögmundur verður þá ekki
áfram í sæti innanríkisráðherra.
Þverun Þorskafjarðar og virkjun
Enn ein leiðin er svokölluð A-leið. Það
er þverun yfir mynni Þorskafjarðar
frá Reykjanesi yfir í Skálanes, sem
er um 2,5 kílómetra og með tengingu
í Kollafjörð. Bjarni Maríus Jónsson,
sérfræðingur í auðlindastjórnun,
benti m.a. á að nýta mætti slíka
þverun fyrir sjávarfallavirkjun og
skapa þannig um leið tekjur á móti
kostnaði við framkvæmdina. Varði
hann ritsmíðar sínar um þessi mál
á sumardaginn fyrsta 2010 í fyrstu
meistaraprófsvörninni í haf- og
strandsvæðastjórnun sem fram hefur
farið við Háskólasetur Vestfjarða.
Þá var stofnað sprotafyrirtæki um
hugmyndina sem heitir Vestur-
orka – WesTide ehf. Auk Bjarna
stóðu Orkubú Vestfjarða, Atvinnu-
þróunarfélag Vestfjarða og
Nýsköpunarmiðstöð Íslands að
stofnun þess.
Á íbúafundi í héraðinu á sínum
tíma kom fram að 85% aðspurðra
voru fylgjandi því að fara Leið A og
töldu að verkefnið hefði hagsæld í
för með sér fyrir svæðið. Þá sendi
sveitarstjórn Reykhólahrepps
viðkomandi ráðuneytum bókun
sumarið 2012 þar sem kemur fram
vilji sveitastjórnarinnar að Leið A
yrði skoðuð. Björn Samúelsson á
Reykhólum, sem hefur siglt með
ferðamenn um Breiðafjörð í áraraðir,
taldi þessa leið borðleggjandi og
að aðrar tillögur væru ekki til þess
fallnar að auka hag Vestfirðinga.
Vegagerðin hefur lengst af ekki
ljáð máls á að skoða A-leiðina og
talið hana allt of kostnaðarsama.
Aðspurður segist Magnús Valur ekki
reikna með að Vegagerðin leggi til
að þessi leið verði farin frekar nú en
áður, vegna kostnaðar.
„Það verður samt fjallað um
þessa leið í matsáætluninni og ljóst
að sveitarfélagið vill fara þá leið,“
segir Magnús. „Við höfum þó ekkert
í höndunum sem hægt er að byggja á
varðandi svona virkjun og það gætu
orðið ár eða áratugir í slíkt.“
Kannað hvort D-leiðin sé
matsskyld
Segir Magnús að vinna við mats-
áætlunina sé mjög langt komin.
Næsta skrefið verði að kanna hvort
svokölluð D-leið með jarðgöngum sé
matsskyld. Ef ekki, þá þurfi menn að
leggja það niður fyrir sér hvort það sé
fullnægjandi lausn. Ef það verði talið
ásættanlegt ætti að verða óþarfi að
fara í umhverfismat varðandi aðrar
mögulegar leiðir. Ef þessi leið reynist
hins vegar vera matsskyld verði farið
í umhverfismat með alla kostina sem
fyrirliggjandi eru.
Magnús telur að jarðgangaleiðin
kosti svipað og vegagerð út
austanverðan Þorskafjörð með
þverun yfir í Hallsteinsnes.
/HKr.
Firðirnir við norðanverðan
Breiðafjörð voru um aldir not-
aðir til samgangna. Að sumrinu
á bátum en á hestum og gangandi
á vetrum yfir ísilagða firðina.
Vélaöld hófst með litlum dráttar-
vélum upp úr 1950.
Veturinn 1971 fór Reynir í
Fremri-Gufudal ferð á ís á dráttarvél
að sækja börn okkar í Reykhólaskóla.
Skólastjóri keyrði börnin inn undir
Skútunaust og þar tók Reynir dótið
á vélina en börnin gengu.
Einhverju sinni skruppum við
bræður á gömlum Plymouth-bíl
frá Gufudal út Gufufjörð og inn
Þorskafjörð að Kinnarstöðum, á
traustum ís og í góðu færi. Varðandi
þá ferð situr í minni að við vorum
fljótir í för.
Tíu ár eru síðan deilur um vegi
í Gufudalssveit hófust, þ.e. um
svonefnda B-leið. Tuttugu ár er síðan
svæðisskipulag var samþykkt á þeirri
leið. Ástæða er til að rifja upp þann
feril þótt ófagur sé.
Horfum aðeins til baka. Ekki
mátti opna vegi vestur fyrir fyrr en
klaki fór úr jörð og snjór var að mestu
leystur. Það var ekki fyrr en upp úr
aldamótum að reglulegur mokstur
hófst á leiðinni Bjarkalundur-
Flókalundur. Innan þriggja ára
verður búið að endurbyggja vegi á
allri leiðinni, nema þann kafla sem
deilur standa um.
Ástæða er til að rifja upp aðdrag-
anda mestu samgöngubótar á þjóð-
vegi 60, veginn yfir Gilsfjörð.
Þegar vegur yfir Gilsfjörð var
í undirbúningi heyrðust háværar
raddir um að lífríkinu væri hætta
búin. Örninn, rauðbrystingur og
fleiri tegundir voru taldar í hættu.
Háværastir voru menn úr Fugla-
verndarfélagi Íslands. Rannsóknir
og vöktun fyrir og eftir staðfestu
að framkvæmdin hafði engin áhrif
á þessar fuglategundir né heldur
æðarvarpið í hólmunum. Tafðist það
um þrjú ár að verkið hæfist.
Gilsfjarðarnefnd starfaði árin
þegar verkið var í undirbúningi.
Formaður hennar var Sigurbjörn
Sveinsson læknir í Búðardal. Nefndin
átti fundi með þingmönnum og mætti
á nefndarfundi í Alþingi og var starf
hennar ómetanlegt.
Þegar allt var á lokastigi stóð til
að fresta verkinu um óákveðinn tíma.
Gilsfjarðarnefnd boðaði til fundar í
Dalabúð, sem fylltist af fólki búsettu
beggja vegna fjarðar, ásamt þing-
mönnum, sem var rækilega lesinn
pistillinn af Sigurbirni og fleirum.
Árangurinn varð sá, að framkvæmdir
hófust eins og ætlað var. Samstaða
íbúanna beggja megin fjarðar réð
úrslitum.
Að verki loknu við borðaklippingu
haustið 1998 flutti Halldór Blöndal
samgönguráðherra ræðu, þar sem
fram kom að aðrir firðir vestur sveitir
yrðu brúaðir.
Svæðisskipulag um veg yfir
Þorskafjörð, Djúpafjörð og
Gufufjörð var samþykkt árið 1992.
Bjarni P. Magnússon var þá sveitar-
stjóri Reykhólahrepps. Snæbjörn
Jónasson, þáverandi vegamálastjóri,
var hafður með í ráðum.
Það var svo sumarið 2003 að
Vegagerðin boðaði til fundar í
Bjarkalundi. Fundarefnið var að
kynna áætlun um umhverfismat
á vegi vestur hálsa en B-leið yfir
firðina ekki tekin með. Fundarmenn
mótmæltu harðlega undir forystu
Þórólfs Halldórssonar sýslumanns.
Vegagerðarmenn héldu heim á
Ísafjörð til að gera aðra áætlun þar
sem B-leið yrði með. Um haustið
mætti Kristján Kristjánsson með nýja
áætlun að umhverfismati. Í henni
var lagt til að B-leið yrði skipt í þrjá
áfanga: I) Bjarkalundur-Þórisstaðir.
II) Þórisstaðir-Kraká. III) Kraká-
Eyri í Kollafirði. Þó voru vegir
vestur hálsana áfram inni á áætlun
og sættust menn á það.
Umhverfismatið kom síðan með
óteljandi athugasemdum með og
móti.
Niðurstaða úrskurðaraðila
var að áfangi I (Bjarkalundur-
Þórisstaðir) var samþykktur, áfanga
II (Þórisstaðir-Kraká) var hafnað en
áfangi III (Kraká-Eyri) samþykktur.
Upphófust nú miklar deilur
og blaðaskrif um þann víðfræga
Teigsskóg, sem andstæðingar vegar
þar margfölduðu að stærð með
blómum og reynitrjám. Ekki var litið
í matsskýrslu Arnlínar Óladóttur,
vistfræðings og skógfræðings, sem
taldi meðalhæð trjágróðursins vera
um 1,20 m. Eftir ítrekaðar kröfur var
málinu vísað til umhverfisráðherra,
Jónínu Bjartmarz, sem heimilaði
Vegagerðinni að leggja veginn.
Árin sem þetta þref stóð voru
kláraðir vegir um Bröttubrekku og
síðar Svínadal.
Sturla Böðvarsson samgöngu-
ráðherra hreykti sér af því fyrir
þingkosningarnar 2007 að veitt væri
2.160 milljónum króna í þessa leið.
Kristján Möller samgönguráðherra
og Guðbjartur Hannesson, þing-
maður kjördæmisins, gerðu sér
ferð á Patreksfjörð haustið 2007
til að funda um vegamál. Jónas
Þór lögreglumaður á Patreksfirði
fékk mig til að sitja í bílnum með
þeim vestur í Kollafjörð. Átti ég að
„Þjóðvegur 60 – saga sigra og svikinna loforða“
– samantekt Kristins Bergsveinssonar frá Gufudal um vandræðagang í vegagerð á svæðinu sem engan endi virðist ætla að taka