Bændablaðið - 07.02.2013, Blaðsíða 31

31Bændablaðið | Fimmtudagur 7. febrúar 2013
Þeir sem framleiða og dreifa
eggjum skulu hafa starfsleyfi frá
Matvælastofnun. Heimilt er skv.
matvælalögum að veita aðilum
með takmarkaða framleiðslu und-
anþágu frá starfsleyfi. Mikilvægt
er að egg séu meðhöndluð á
réttan hátt og hér eru nokkrar
leiðbeinandi reglur sem ber að
hafa í huga við meðhöndlun eggja.
Meginreglur eru eftirfarandi:
Eggjaframleiðandi skal hafa starfs-
leyfi Matvælastofnunar til fram-
leiðslu á eggjum (frumframleiðsla
á matvælum).
Aðili sem rekur eggjapökkunar-
stöð skal hafa starfsleyfi
frá Matvælastofnun sem
eggjapökkunarstöð.
Aðili sem býr til fljótandi eggja-
massa eða vinnur egg á annan hátt
til matvælaframleiðslu skal hafa
starfsleyfi til slíkrar starfsemi.
Meðhöndlun
Egg sem seld eru neytendum skulu
vera með heila og ósprungna skurn.
Mjög óhrein egg skulu tekin frá. Sá
sem þvær egg skal hafa starfsleyfi
frá Matvælastofnun til þvottar og
pökkunar á eggjum. Það er vegna
þess að það er mikilvægt að þvottur á
eggjum sé rétt framkvæmdur. Annars
getur hann eyðilagt náttúrulega vörn
þeirra gegn sýklum og aukið hættu á
að smit komist inn í eggin.
Eggin skal geyma í geymslu sem
er hrein, þurr og laus við framandi
lykt. Þau skulu varin gegn höggum
og sólarljósi. Hitastig við geymslu
eggja hjá framleiðanda skal vera
að hámarki 12 °C. Kjörhitastig
eggja er 8-12 °C í flutningi og við
geymslu í verslun og æskilegt er að
egg séu ekki geymd í kæli undir 8
°C fyrr en þau eru komin í ísskáp
neytandans. Ástæða þessa er að
raki getur myndast á yfirborði eggja
við hitasveiflur og aukið hættu á
örverumengun eggja. Eggjum skal
pakkað í hreinar umbúðir.
Merkingar
Ef egg eru seld í neytendaumbúðum á
almennan markað skulu eftir farandi
upplýsingar vera á umbúðum:
Vöruheiti
Nettóþyngd, stykkjatal
Geymsluskilyrði: hámark 12 °C.
Varpdagur og / eða „best fyrir“
dagsetning sem skal vera 21 dagur
frá varpi
Leiðbeiningar um geymsluþol
skv. ákvörðun framleiðandans
(valkostur)
Heiti og heimilisfang framleiðanda
/ pökkunaraðila / seljanda
Auðkennismerki pökkunarstöðvar
Ef egg eru seld á sveitamarkaði
eða í eigin verslun (framleiðsla
undir smáræðismörkum) skulu
eftirfarandi upplýsingar vera á
umbúðum:
Upplýsingar um nafn og heimilis-
fang framleiðanda
Varpdagur og / eða „best fyrir“
dagsetning sem skal vera 21 dagur
frá varpi
Geymsluskilyrði: hámark 12 °C
Ávallt skal þvo hendur eftir með-
höndlun eggja við matreiðslu og
er það mjög mikilvægt við með-
höndlun eggja ekki hafa verið
þvegin.
Geymsluþol á eggjum
Ekki má afhenda egg til neytenda
sem eru eldra en 21 dags gömul og
skal gefa upp dagsetninguna sem
„best fyrir“-dagsetningu á umbúðum
eggja. Hafa skal í huga að egg geym-
ast lengri tíma og geta verið hæf til
neyslu nokkrum vikum eftir „best
fyrir“ dagsetningu, ef þau hafa verið
geymd á réttan hátt. Óþvegin egg
hafa lengra geymsluþol en egg sem
hafa verið þvegin. Við þvott getur
himnan á eggjaskurninni skemmst
en hún veitir egginu náttúrulega vörn
gegn uppgufun og örverumengun.
Hins vegar má benda á að
eggjaframleiðendur án starfsleyfis
þurfa ekki að taka sýni úr hænunum
til vöktunar á salmonellu. Egg með
óþekkta salmonellu stöðu ætti ekki
geyma lengi fram yfir „best fyrir“
dagsetningu þar sem salmonella, ef
hún er til staðar, getur fjölgað sér
með tímanum.
Undanþága vegna
eggjaframleiðslu í litlu magni
Skv. 2. grein matvælaga nr. 93/1995
er heimilt að veita undanþágu frá
starfsleyfi og með reglugerð nr.
580/2012 með síðari breytingum (nr.
41/2013) eru settar fram reglur um
afhendingu eggja í litlu magni. Skv.
þeim má aðili afhenda egg frá allt að
100 alifuglum, eða allt að 1.600 kg af
eggjum á ári og dreifa þeim heilum
og óunnum beint til neytenda. Allir
þeir sem dreifa matvælum bera
ábyrgð á að þau matvæli sem þeir
dreifa séu örugg og ekki heilsuspill-
andi eða óhæf til neyslu. Einnig ber
þeim að tryggja rekjanleika.
Þetta þýðir að aðili sem heldur
innan við 100 hænur má selja egg
beint til neytenda án starfsleyfis.
Hann má einnig selja egg án starfs-
leyfis, ef hann heldur yfir 100
alifugla, en dreifir einungis innan
við 1.600 kg af eggjum árlega beint
til neytenda. Eggin má ekki þvo
og skurnin verður að vera heil og
ósprungin.
Salan getur farið fram á þeim stað
þar sem hænurnar eru aldar. Einnig
er aðilanum heimilt að fara með
eggin á markað og selja þau sjálfur
neytendum.
Ef sami aðili rekur leyfisskylda
verslun með matvæli má salan
fara fram í versluninni. Séu eggin
seld á markaði eða í eigin verslun
skal merkja umbúðir með nafni og
heimilisfangi framleiðanda. Aðilinn
skal ávallt upplýsa neytendur um
aldur eggjanna þ.e. varpdag.
Framleiðandinn skal sjá til þess
að egg séu meðhöndluð og geymd
við þau skilyrði að öryggi þeirra sé
tryggt sbr. leiðbeiningar hér fyrir
neðan. Þar sem framleiðandinn er
án starfsleyfis eru hænurnar ekki
vaktaðar m.t.t. salmonellu og er það
ákvörðun kaupandans hvort hann
kýs að kaupa egg frá slíkum fram-
leiðanda.
Af hverju undanþága?
Af hverju er aðilum með færri en
100 alifugla heimilt að dreifa eggjum
ef aðilinn er ekki með starfsleyfi?
Þessi undanþága er veitt á grundvelli
þess að um lítið magn er að ræða,
eggin fara ekki í almenna dreifingu
og kaupandinn er meðvitaður um að
seljandinn er ekki með starfsleyfi.
Sama gildir einnig fyrir egg aðila
með yfir 100 alifugla sem nota egg
til útungunar. Þeir hafa heimild til að
dreifa innan við 1.600 kg af eggjum
árlega beint til neytenda án þess að
hafa starfsleyfi til frumframleiðslu
matvæla en það samsvarar u.þ.b. árs-
framleiðslu 100 varphæna.
Brigitte Brugger,
dýralæknir alifuglasjúkdóma
hjá Matvælastofnun
Leiðbeiningar um
eggjaframleiðslu
fótabað með koparsúlfati þegar þær
fara í mjaltir og tvisvar í mánuði er
sett formaldehýð í baðið til að draga
úr fótameinum.
Allar kvígur eru aldar upp en
nautkálfarnir seldir 6 vikna til Spánar
og Hollands fyrir 71 CZK á hvert kg
lífþunga (38.000 ISK fyrir kálfinn).
Kvígurnar eru sæddar við 400 kg
þunga, þó aldrei yngri en 13 mánaða.
Verðið sem fæst fyrir mjólkina er 7,34
CZK/lítra (47,7 ISK/lítra) og hefur
lækkað um 1 CZK/lítra (6,5 ISK/
lítra) en forsvarsmenn búsins telja
sig tapa á mjólkurframleiðslunni.
Þess vegna er ætlunin að byggja 1
MW orkuver sem nýtir lífrænt gas
fyrir 500 milljónir ISK.
Aukin nyt með maski úr ölgerð
Fóðrið á Bonagro-búinu er
maísvothey og refasmára (alfalfa)
heymeti að viðbættu maski (ölhrati),
sykurrófu- og maíshrati, sojamjöli,
byggi, hveiti og steinefnum.
Gripunum er skipt upp í þrjá
fóðrunarhópa. Með því að gefa 5-8
kg maski úr ölgerð á grip á dag telja
forsvarsmenn búsins nytina aukast
um 3 lítra á grip á dag. Þarna er of
þurrt fyrir grasrækt svo refasmári
(alfalfa) er grunnfóðurtegundin sem
ræktuð er í stað grass. Refasmári er
með rótarkerfi sem nær fleiri metra
niður í jarðveginn og ræður betur
við þurrkatíðina í samanburði við
grastegundirnar. Hveitiuppskera var
2,1 tonn í sumar en var 7,6 tonn á
síðastliðnu ári, uppskerubresturinn
var vegna þurrka.
Þetta bú hafði hætt svínakjöts-
framleiðslu vegna lélegrar afkomu
eins og mörg bú sem hópurinn
heimsótti í ferðinni.
Varðandi fjármögnun segja
rekstraraðilar búsins auðvelt að fá
lán, í boði eru 4% vextir og lengd lána
10 ár. Hins vegar er erfitt að standa í
skilum þegar uppskerubrestur verður.
Úrvalsfóður fyrir 15 meðalstór
kúabú í gasframleiðslu!
Hópurinn hafði viðkomu við
flatgryfjur búsins en verið var
að koma maís þar fyrir vegna
gasframleiðslunnar. Sláttuvél slær 35
ha á dag, frá þessu búi og fleirum.
Tvær stæður upp á 20.000 rúmmetra
eru nýttar. Magnið samsvarar fóðri
fyrir 15 meðalstór kúabú. Ekki var
annað séð en að þarna hafi verið
úrvalsfóður fyrir mjólkurkýr og
sláandi að til stóð að blanda því
saman við mykju til gasframleiðslu.
Þurrkurinn ekki eins skæður
Síðasta heimsókn okkar í þessari
ferð var á Zeliv-búið. Eigendurnir
eru 500 talsins og um 100 þeirra
vinna við félagið. Á búinu eru 800
kýr og 2.400 nautgripir með 9.500 kg
meðalframleiðslu mjólkur eftir kúna.
Stunduð er öflug ræktun á
mjólkurkúm og 4-5 naut seld á
nautastöð árlega auk 20 annarra sem
eru seld til annarra búa til kynbóta.
Heimanaut er notað á þær kýr sem
ekki halda við 2. sæðingu.
Búið var stofnað 1996 og
byggingar endurbyggðar árið
2000, hringekja er þar sem tekur
32 kýr til mjalta í einu. Búið er
á aðalmjólkurframleiðslusvæði
Tékklands en þar er stunduð markviss
skiptiræktun; grasrækt í blöndu með
smára og svo kornrækt. Hveiti og
ertum er sáð með grasi, hveitið og
erturnar slegin fyrst og svo grasið
með í seinni slætti.
Landið á þessu svæði liggur hærra
yfir sjó heldur en Bonagro-búið og
þurrkurinn hafði ekki verið eins
skæður hér. Uppskeran af hveiti þetta
sumar var rífleg, 7 tonn af hektara
á móti 2,5 tonnum árið áður, en þá
hafði þurrkur valdið uppskerubresti.
Endurmenntun nauðsynleg
Guðmundur Jóhannesson (BSSL),
formaður Fagfélags ráðunauta, sá
um skipulag ferðarinnar og var vel
að henni staðið, engir hnökrar komu
upp. Sigríður Bjarnadóttir (BSE) og
Anna Margrét Jónsdóttir (RHS) eru
með Guðmundi í stjórn og aðstoðuðu
við undirbúning og framkvæmd eftir
þörfum. Hópurinn var ánægður með
ferð og fyrirkomulag og sammála um
nauðsyn þess sem lið endurmenntunar
að líta á landbúnaðartengdar aðstæður
í öðrum löndum. Ferðaskrifstofan
„Slovakia Agritours“ í Slóvakíu sá
um að skipuleggja heimsóknirnar,
bæði í Slóvakíu og Tékklandi.
Eitt fjósanna á Bonagro.
Hluti af fóðrunaraðstöðunni á Bonagro-búinu.
Heilt fjós, bara fyrir smákálfa!
Svar við spurningu um fjölda áa á mynd í síðustu grein. Þær eru tæplega
400 talsins.