Læknablaðið - 15.10.1995, Page 40

732
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
vísbendingu um breytingar á tíðni sýkinga en
það er engan veginn einhlítt. Breytingar á
starfsvenjum lækna, svo sem aukin notkun
nýrra tegunda skyndigreininga á læknastofum
geta haft veruleg áhrif (17). Ósennilegt er þó
að slíkar breytingar séu örar og líklegt verður
að teljast að sveiflur á tíðni, eins og lesa má úr
töflu II, endurspegli sveiflur í samfélaginu.
Ekki er líklegt að breytingar á starfsvenjum
lækna hafi áhrif á innbyrðis hlutföll á tíðni
einstakra stofngerða.
Á íslandi hefur tíðni blóðsýkinga S. pyogenes
aukist til muna síðastliðinn áratug (3). Þekkt er
að stofngerðir M1 og M3 voru talsvert algengar á
Vesturlöndum fyrir 1980 en eftir þann tíma virð-
ist sem þær hafi farið að valda alvarlegum sýk-
ingum í auknum mæli. Sýnt hefur verið fram á að
einstakir klónar þessara stofngerða komu fram
um þetta leyti og orsökuðu sýkingamar. Þeir
virðast síðan hafa náð heimsútbreiðslu og borist
þar á meðal til íslands (3,18,19). Fróðlegt væri að
kanna slíkt nánar hér á landi.
Lýst hefur verið alvarlegum streptókokka-
sýkningum á fslandi á síðustu árum (20). Allt
bendir til þess að aukning hafi orðið á heildar-
tíðni á rannsóknartímabilinu og þrívegis orðið
„faraldrar“ (tafla II). Breytingar á fjölda já-
kvæðra S. pyogenes ræktana milli ára virtust
tengjast sveiflum á algengi einstakra stofn-
gerða og er það í samræmi við niðurstöður í
öðrum löndum (9). Árið 1993 greindust nær
þrefalt fleiri stofnar á sýklafræðideild Land-
spítalans en að meðaltali á árunum 1982-1985
(16). Faraldurinn sem náði hámarki veturinn
1988-1989 orsakaðist af stofngerð MlTl, far-
aldurinn 1991 af M4T4 og faraldurinn sem náði
hámarki í byrjun árs 1993 virðist hafa orsakast
af stofngerð MlTl og M3T3.
Ætla má í ljósi þessara niðurstaðna að gagn-
legt væri að kanna breytingar á algengi einstakra
stofngerða árlega. Með því móti mætti segja fyrir
um faraldur í uppsiglingu. Jafnframt má ljóst
vera að ræktanir úr hálsi eru nauðsynlegar sam-
hliða nýrri skyndigreiningaraðferðum.
Þakkir
Rannsókn þessi var styrkt af Nýsköpunar-
sjóði námsmanna við Háskóla íslands. Höf-
undar vilja þakka meinatæknum á sýkladeild
margháttaða aðstoð og dr. Androulla Efstra-
tiou á Streptococcal Reference Laboratory,
Central Public Health Laboratory í Lundúnum
fyrir að kanna M-prótíngerðirnar.
HEIMILDIR
1. Bisno AL. Streptococcuspyogenes. I: Mandell, Bennett,
Dolin, eds. Principles and Practice of Infectious Dis-
eases, 2nd ed. New York: Churchill Livingstone 1985:
1124-32.
2. Bisno AL. Group A Sreptococcal infections and acute
rheumatic fever. N Eng J Med 1991; 325: 783-93.
3. Kristinsson KG. Vaxandi tíðni Streptococcus pyogenes
sýkinga. Læknablaðið/Fréttabréf Lækna 1990; 8(4): 2.
4. Gaworzewska E, Colman G. Changes in the pattern of
infection caused by Streptococcus pyogenes. Epidem Inf
1988; 100: 257-69.
5. Johnson DR, Kaplan EL. A review of the correlation of
T-agglutination patterns and M-protein typing and opac-
ity factor production in the identification of group A
streptococci. J Med Microbiol 1993; 38: 311-5.
6. Gunnlaugsson S, Kristinsson KG, Steingrímsson Ó. Far-
aldsfræði og stofngerðir Streptococcus pyogenes á Is-
landi. Ágrip frá IX. þingi Félags íslenskra lyflækna á
Egilsstöðum, í júní 1992. Læknablaðið 1992; 78/Fylgirit
21: 35.
7. Gunnlaugsson S. Faraldsfræði og stofngerðir Streptococ-
cus pyogenes á Islandi. Fjórða árs verkefni við lækna-
deild Háskóla fslands 1992.
8. Efstratiou A. Preparation of Streptococcus pyogenes
suspensions for typing by the agglutination method.
Med Lab Sci 1980; 37: 361-3.
9. Schwartz B, Facklam RR, Breiman RF. Changing epi-
demiology of group A streptococcal infection in the
U.S.A. Lancet 1990; 336: 1167-71.
10. Martin PM, Hpiby EA. Streptococcal serogroup A epi-
demic in Norway 1987-1988. Scand J Infect Dis 1990; 22:
421-9.
11. Strömberg A, Romanus V, Burman LG. Outbreak of
group A streptococcal bacteremia in Sweden: An epide-
miologic and clinical study. J Infect Dis 1991; 164: 595-8.
12. Stevens DL, Tanner MH, Winship J, Swarts R, Ries
KM, Schlievert PM, et al. Severe group A streptococcal
infections associated with a toxic shock-like syndrome
and scarlet fever toxin A. N Engl J Med 1989; 321:1-7.
13. Seppala H, Nissinen A, Jarvinen H. Huovinen S, Hen-
riksson T, Herva E, et al. Resistance to erythromycin in
group A Streptococci. N Engl J Med 1992; 326: 292-7.
14. Stollerman GH. Changing group A streptococci: the
reappearance of streptococcal „toxic shock“. Arch In-
tern Med 1988; 148: 1268-70.
15. Demmers B, Simor AE, Vellend H, Schlievert PM,
Byrne S, Jamieson F, et al. Severe invasive group A
streptococcal infection in Ontario, Canada: 1987-1991.
Clin Infect Dis 1993; 16: 792-800.
16. Hilmarsdóttir I, Steingrímsson Ó. Streptococcus pyo-
genes og Streptococcus pneumoniae: Algengi og næmi
fyrir eryþrómýsíni og penisillíni. Læknablaðið 1986; 72;
313-8.
17. Kristinsson KG, Ólafsson ÞG. Greining keðjukokka-
hálsbólgu á heilsugæslustöð. Mótefnavakapróf eða rækt-
un? Læknablaðið 1990; 76: 411-4.
18. Cleary PP, Kaplan EL, Handley JP, Wlazlo A, Kim
MH, Hauser AR, et al. Clonal basis for resurgence of
serious Streptococcuspyogenes disease in the 1980s. Lan-
cet 1992; 339: 518-21.
19. Martin DR, Single AL. Molecular epidemiology of
group A Streptococcus M Type 1 infections. J Infect Dis
1993; 167: 1112-7.
20. Gunnarsson GÞ, Sverrisson JÞ. Breytingar á keðju-
kokkasýkingum af flokki A. Sjúkratilfelli: Undirhúðar-
og vöðvafellisbólga með drepi og „streptococcal toxic
schock syndrome". Læknablaðið 1995; 81: 457-68.