Læknablaðið - 15.11.1995, Page 49

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
805
Mynd 1. Segulsjármynd blönduð segulómunarmynd sem sýn-
ir staðsetningu krampaupptaka í heila. (Scientific Am, Aug.
94)
Mynd 2. Opið segulómunartæki gefur möguleika á að fylgjast
með framvindu mála á meðan á inngripi stendur. (Gen El-
ectric, medical systems)
færri og stærri deildir sem eiga þá hægar um vik
að búast nýjustu tækni.
Rannsóknarinngrip
Læknisfræðin er og verður í hraðri þróun og
á komandi árum verður mikil áhersla á inngrip
með hjálp myndgreiningar. Þessa grein innan
myndgreiningar má kalla rannsóknarinngrip
(interventional radiology) (2). Hér skarast
verkefni röntgenlækna, skurðlækna og ann-
arra sérfræðinga. Togstreita þessara sérgreina
er ekki sjúklingum eða heilbrigðisþjónustunni
til góðs, heldur er nauðsynlegt að nýta sér-
þekkingu manna og dýran tækjakost sem best
með samvinnu. Margar aðferðir krefjast langr-
ar reynslu og það þurfa að vera til læknar sem
hafa þjálfun og tækni til að geta beitt þeim á
óvænt og óhefðbundin viðfangsefni innan fleiri
en eins líffærakerfis.
Af aðgerðum, sem þegar eru framkvæmdar
með hjálp myndgreiningar, má nefna aðgerðir
með þrívíddarmiðun þar sem sýnatöku eða að-
gerð er stýrt með tölvusneiðmyndum eða seg-
ulómun til dæmis á æxli í miðtaugakerfi (3).
Eins innanæðaaðgerðir þar sem að aðferðum
æðarannsókna er meðal annars beitt við ósæð-
argúla (4). Samfara fleiri möguleikum í með-
ferð og aukinni sérhæfingu er þörf á auknum
klínískum áhuga hjá myndgreiningarlæknum,
ekki til að taka yfir meðferðarval eða um-
mönnun sjúklinga heldur til að geta betur unn-
ið með öðrum starfssystkinum sínum. Klínísk
vinna myndgreiningarlækna getur aðeins verið
takmörkuð þar sem hún stangast á við sérhæf-
ingu þeirra.
Segulómun
Ef við lítum á ólíkar gerðir myndgreiningar
má fyrst skoða hvers vænta megi innan segul-
ómunar. Það er ekki ólíklegt að hér sé mesta
vaxtarbroddinn að finna innan myndgreining-
ar. Tækin munu verða fljótvirkari og má vera
að gegnumlýsing með röntgengeislum muni
víkja fyrir lifandi myndgerð (real time) með
segulómun í mörgum tilfellum. Segulómun er
einnig líkleg til að fækka verulega æðarann-
sóknum eins og við þekkjum þær í dag, að
minnsta kosti þegar inngripa er ekki þörf (5).
Einnig er aðferðin þegar farin að ryðja sér til
rúms sem hjálpartæki við aðgerðir þar sem
eldri tæki með þröngum göngum fyrir sjúkling
víkja fyrir opnari tækjum. Þar með fæst að-
gangur að sjúklingnum sem gerir mögulegt að
framkvæma inngrip og fylgjast samtímis með
framvindu mála, jafnvel með lifandi myndgerð
(mynd 2). í miðtaugakerfi hafa myndgreining-
araðferðir fyrst og fremst nýst til að skoða
vefjabyggingu en segulómun getur orðið öflugt
tæki til að skoða starfsemi heilans. Tæknin er
þá notuð til að skoða gegnumflæði eða súrefn-
ismettun blóðs í heilavefi og greina þannig
staðbundnar breytingar sem verða við örvun
ákveðinna heilasvæða (mynd 3) (6).
Stafræn myndgerð
Stafræn myndgerð (computed radiography)
í „hefðbundnum“ röntgenrannsóknum er nýj-
ung sem á eftir að hafa hvað mest áhrif á dag-
lega vinnu og skipulag myndgreiningardeilda
framtíðarinnar. Útbreiðsla þessarar tækni tak-
markast nú nær eingöngu af fjárfestingargetu
sjúkrahúsa. Tæknin felur í sér möguleika til að
breyta verulega allri meðferð mynda eftir
rannsókn. Úrlestur og sýning mynda fer fram á