Læknablaðið - 15.09.1999, Blaðsíða 38

704
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Tafla V. Ahœnulilutfall og 95% vikmörk þessfyrir að Itefja aftur drykkju innan 28 mánaðafrá meðferð.
Fjöldi Áhxttuhlutfall Efri 95% vikmörk Neðri 95% vikmörk
Kyn: konur=l 0,86 1,73 0,42
Aldur: yngri en 29 ára=l 1,48 3,06 0,78
Fráskildir: ekki fráskildir= 1 2,86 6,78 1,21
Fullvinnandi: ekki fullvinnandi=l 0,58 1,12 0,30
Aldrei húsnæðislaus: húsnæðislaus einhvem tímann=l 1,13 2,70 0,48
Fjórar eða fleiri fyrri komur: færri komur en fjórar=l 2,42 5,4 1,09
Vímuefna- og aðrar geðgreinigar: aðeins vímuefnagreining=l 0,88 1,87 0.42
Vogur: 33A=1 0,52 1,17 0,23
Deild 16: 33A=1 1,10 2,70 0,45
Meðalaldur við innlögn, meðalaldur við
upphaf áfengissýkinnar og fjöldi vinnuvikna
fyrir meðferð var mismunandi á milli stofnana,
en svipaður innan hverrar stofnunar (tafla IV)
hjá þeim sem héldu bindindi og hinum. Meðal-
aldurinn er hæstur á deild 33A og þeir sem þar
leggjast inn hafa unnið skemmst. Fjöldi geð-
greininga við innlögn var svipaður á öllum
stofnunum bæði hjá þeim sem náðu bindindi og
öðrum. Drykkjuvandinn, eins og hann birtist
sem fjöldi afleiðinga drykkju, hefur verið meiri
hjá þeim sem halda ekki bindindi, svipað á öll-
um stofnunum (tafla IV).
Ef notuð er lógistísk aðhvarfsgreining og
þættir úr töflu I til að spá fyrir um hvað komi í
veg fyrir tveggja ára bindindi, kemur í ljós að
sterkustu spáþættirnir fyrir slíkt (tafla V) eru
þeir að vera fráskilinn við komu (áhættuhlutfall
(odds ratio, OR) =2,9) annars vegar og hins
vegar að eiga fjórar eða fleiri fyrri komur að
baki (áhættuhlutfall =2,4). Munur á árangri
eftir stofnunum er hins vegar ekki marktækur
ef tekið er tillit til allra þátta í töflu I.
Þrátt fyrir þann mun á sjúklingum meðferð-
arstaðanna sem hér hefur verið greint frá, var
hlutfall sjúklinga sem lögðust inn aftur á 28
mánaða tímabili svipað á öllum stöðunum,
Vogi, Vífilsstöðum og deild 33A, eða 42-46%
fyrir karla og 46-54% fyrir konur.
Umræða
Um 16% áfengis- og annarra vímuefnasjúk-
linga á íslandi, sem leituðu sér meðferðar frá
desember 1991 til september 1992 hættu alveg
neyslu, og er það sambærilegt við nokkrar er-
lendar rannsóknir (14,15,17,18). Rannsókn sú
sem hér hefur verið skýrt frá vanmetur árang-
urinn, því að hlutfall síkomusjúklinga er hærra
í henni vegna þess hvernig úrtakið er valið. í
annan stað vegna þess að rannsókn á sjúkling-
urn sem tekur yfir tiltölulega stutt tímabil eins
og þessi gerir er líkleg til þess að hafa hlut-
fallslega fleiri langveika sjúklinga en eru á
meðal allra sem einhvern tímann leita sér með-
ferðar (19). Þótt þetta skýri að einhverju leyti
að heildarárangurinn skuli ekki vera betri en
raun ber vitni, verður ekki fram hjá því litið að
besti árangur einstakra hópa var bindindi hjá
aðeins 39% meðal þeirra sem voru að koma í
fyrstu skipti og höfðu ekki slitið hjúskap og
leituðu til sjúkrahúss SAA að Vogi. Spurningin
„Hefurðu neytt áfengis eða annarra vímu- eða
fíkniefna síðan þú útskrifaðist" er frekar líkleg
til að ofmeta árangurinn en vanmeta hann, það
er gera má ráð fyrir að sjúklingar vilji gjarnan
sýna að þeir hafi náð árangri. Svör síkomusjúk-
linga og þeirra sem hafa brotið allar brýr að
baki sér eru oftar játandi (93%) borið saman
við þá sem hafa betri horfur. Ljóst er að árang-
urinn samræmist niðurstöðum Vaillants frá
1995 um náttúrulegan gang áfengissýkinnar
sem alvarlegs sjúkdóms, sem sveiflast á milli
betri og verri tímabila (13). Sjúklingarnir leita
meðferðar þegar verst gengur og fyrir þorra
þeirra er lfklegt að næst á eftir fylgi betri tími.
Þessi fullyrðing fær nokkurn stuðning þegar
tafla II er skoðuð og litið er á þá sem halda
bindindi annað árið eftir meðferð óháð hvernig
þeim vegnaði fyrsta árið. Þar sést að það eru
hlutfallslega lleiri sem eru í bindindi þá en
fyrsta árið eftir meðferð.
Rannsókn sú sem hér er skýrt frá er ekki
rannsókn á meðferðarformum sem slíkum,
heldur einvörðungu á því hver er árangur ís-
lenskra sjúklinga, sem leituðu meðferðar. Það
er líklegt, að sjúklingar sem leituðu á Vog, þar
sem meira en tveir þriðju sjúklinga eru ekki sí-
komusjúklingar, séu að einhverju leyti öðru
vísi hvað varðar getu til að ná árangri auk
þeirra þátta sem greinir þá frá sjúklingum sem
leituðu á deildir Landspítalans. Hugsanlegt er
að það hafi truflað árangur meðferðar sjúklinga
á deild 33A og Vífilsstöðum, að þorri þeirra eru
síkomusjúklingar og fráskildir sem hafa slæm-