Læknablaðið - 15.10.1999, Blaðsíða 30

794
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
kvennanna. Við höfum ekki upplýsingar um
töku getnaðarvarnartaflna í hópnum, en talið er
að inntaka þeirra dragi úr tíðni krabbameins í
eggjastokkum (36).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga
krabbameinsmynstrið í hópnum með það í
huga hvort það benti til þjóðfélagslegrar lag-
skiptingar. Rannsóknin miðaði ekki að því að
kanna hvort áreiti í vinnuumhverfinu kynnu að
hafa áhrif á krabbameinsmynstrið.
A hinn bóginn er vitað að iðnverkakonur
verða fyrir ýmiss konar áreitum í vinnuum-
hverfi sínu sem gætu tengst tilurð krabba-
meins. í könnuninni á vinnuaðstæðum fólks í
fata- og vefjaiðnaði (25) og í vinnuverndar-
átaki í verksmiðjuiðnaði sem Vinnueftirlit rík-
isins stóð fyrir (26) kom fram að meðferð vara-
samra efna var oft ábótavant og loftræsting
reyndist ófullnægjandi. Það er því ekki hægt að
útiloka að áreiti í vinnuumhverfinu geti stuðlað
að krabbameinum í hópnum, til dæmis í heila
og blóðmyndandi vef. Bent hefur verið á
mögulegt sé að þættir í vinnuumhverfinu svo
sem lífræn leysiefni gætu átt þátt í tilurð þess-
ara krabbameina (37). Fáar rannsóknir hafa
beinst sérstaklega að mengun í vinnuumhverfi
kvenna og krabbameini í heila- og taugavef, en
rannsókn frá Shanghai sýndi möguleg tengsl
við mengun á vinnustað (38).
A það var bent í inngangi að draga megi í efa
að starfstitill sé eins áreiðanleg vísbending um
þjóðfélagstöðu meðal kvenna og karla (2). Vel
má til dæmis vera að konurnar í hópnum séu
giftar mönnum í öðrum þjóðfélagshópi og það
breyti stöðu þeirra. Einn af veikleikum rann-
sóknarinnar er því að við vitum ekki um hjú-
skaparstöðu kvennanna. I öðru lagi kunna kon-
umar að hafa stundað önnur og óskyld störf
meðfram starfi sínu sem iðnverkakonur sem
hefði skipað þeim í annan þjóðfélagshóp. Barn-
eignamynstur hefur áhrif á krabbameinsmynst-
ur kvenna og miður að við þekkjum ekki til
þessa í hópnum. Til viðbótar má nefna að
mælikvarði okkar á það hversu miklar iðn-
verkakonur er hér um að ræða eru greiðslur í
lífeyrissjóð yfir tiltekið tímabil, en áreiðanleg-
ar heimildir liggja ekki fyrir um hversu lengi
konumar unnu við tiltekin störf. Þetta leiðir til
þess að við vitum ekki hvaða áreitum þær
kunna að hafa orðið fyrir í vinnuumhverfinu.
En þar eð það var ekki markmið þessarar rann-
sóknar að athuga sérstaklega áhrif áreita í
vinnuumhverfinu heldur krabbameinsmynstur
þjóðfélagshóps kemur þessi veikleiki ekki sér-
staklega að sök. Enn má nefna að þekktir gallar
eru á því að bera starfshóp saman við þjóð (39).
Sú aðferð dregur úr líkum á því að unnt sé að
sýna fram á áhættu í rannsóknarhópnum, þann-
ig að gera má ráð fyrir að áhættan í hópi iðn-
verkakvennanna sé fremur meiri en minni en
niðurstöðurnar sýna.
Styrkleikar rannsóknarinnar eru á hinn bóg-
inn þeir að upplýsingar um að konurnar hafi
starfað sem iðnverkakonur eru fengnar af skrif-
legum, óháðum heimildum en eru ekki byggðar
á svörum kvennanna sjálfra. Upplýsingar um
krabbameinin eru byggðar á upplýsingum úr
Krabbameinsskrá sem er talin áreiðanleg og
mikill meirihluti tilkynntra tilfella er staðfestur
með skoðun á vefjasýni (20).
Þegar hugsað er til þess hvaða forvarnir gætu
komið að gagni til að draga úr krabbameins-
tíðni meðal iðnverkakvenna virðist einsýnt að
affarasælt væri að þær reyktu minna. Með því
er ekki sagt að önnur atriði geti ekki vegið
þungt um tilurð krabbameina í hópnum svo
sem aðrir lífsstflsþættir og ýmiss konar aðstæð-
ur, þar með taldar aðstæður á vinnustað.
Alyktanir
Krabbameinsmynstrið bendir til svipaðrar
lagskiptingar í íslensku þjóðfélagi og sést hefur
annars staðar. Lungnakrabbamein og legháls-
krabbamein voru tíðari meðal iðnverkakvenna
en annarra. Brjóstakrabbameinsmynstrið sýndi
ekki mismun á milli þjóðfélagshópa hérlendis.
Engar skýringar liggja fyrir á því hvers vegna
legbolskrabbamein var tíðara meðal iðnverka-
kvenna en annarra. Ekki er unnt að útiloka að
áreiti í vinnuumhverfinu geti átt þátt í tilurð
krabbameina í þessum hópi.
Þakkir
Við viljum þakka Guðmundi Þ. Jónssyni og
öðrum starfsmönnum Iðju fyrir velvilja og
áhuga á þessari rannsókn og stjórn Lífeyris-
sjóðs Iðju fyrir veittan aðgang að gögnum.
Starfsmenn Krabbameinsskrárinnar, Hagstofu
Islands og Reiknistofu lífeyrissjóða eiga einnig
þakkir skildar fyrir gott samstarf og veittar
upplýsingar. Síðast en ekki síst ber að þakka
Tölvunefnd fyrir að hafa gefið leyfi sitt til
þessarar rannsóknar.