Læknablaðið - 15.10.1999, Qupperneq 65

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
821
1943 er greinarstúfur sem ber
fyrirsögnina Vanmáttugur fé-
lagsskapur og er skrifuð af
þáverandi ritstjóra blaðsins
Olafi Geirssyni:
„A rúmlega einu ári hafa,
a.m.k. fjórir af okkar fámennu
stétt orðið fyrir langvinnu
heilsutjóni, á bezta aldurs-
skeiði, svo þeir hafa orðið að
leggja niður störf og jafnvel
segja lausum embættum.
Manni flýgur í hug í þessu
sambandi hve hörmulega van-
máttugur stéttarfélagsskapur
lækna er, þegar þannig er
ástatt. Engir sjúkrasjóðir né
almennar tryggingar gegn
sjúkdómum, þ.e.a.s. mun lak-
ara ástand en hjá fjölda ann-
arra stéttarfélaga.
Er ekki kominn tími til að
athuga þetta mál nánar?“
A aðalfundi 12. október
1925 er rætt um styrktarsjóð
ekkna og á fundi 11. desember
sama ár er samþykkt skipu-
lagsskrá fyrir sjóðinn. Tann-
læknar og dýralæknar voru
með í sjóðsstofnuninni en
ekki liggur fyrir hvenær leiðir
skildu. Hugmyndin um lífeyr-
issjóð lækna (heimilislækna)
kom fram í febrúar 1944 og
samþykkt var að stofna hann í
september sama ár. í janúar
1945 er skipuð nefnd til að
undirbúa elli- og örorkutrygg-
ingarsjóð og á aðalfundi sama
ár er samþykkt reglugerð fyrir
sjóðinn og kosin stjórn. A
sama fundi var tilkynnt að
læknum hefði verið dæmdur
orlofsréttur. Elli- og örorku-
tryggingarsjóðurinn var fyrst
og fremst tryggingasjóður fyr-
ir heimilislækna og sérfræð-
inga utan sjúkrahúsa, en þegar
sjúkrahúslæknar sögðu sig úr
lögum við opinbera starfs-
menn, misstu þeir um leið þær
tryggingar sem fólgnar voru í
Lífeyrissjóði opinberra starfs-
manna. Því var Lífeyrissjóður
lækna stofnaður í janúar 1967,
en vegna þess að hann var
vanmáttugur í byrjun keyptu
lausráðnir sjúkrahúslæknar
sér hóptryggingu, sem mun
hafa verið í gildi fram á síð-
ustu ár. Að líkindum eru
tryggingamál lækna nú í all-
góðu horfi en auðvitað má
alltaf gera betur.
Skipulag heilbrigðis-
mála, þar á meðal
sjúkrahúsmála
Þegar flett er gegnum 90
ára fundargerðir LR er ljóst að
nær allar nýjungar og breyt-
ingar á skipulagi í heilbrigðis-
málum, þar á meðal bygging-
ar heilbrigðisstofnana í
Reykjavík, hafa annað hvort
átt upptök sín á fundum fé-
lagsins eða verið ræddar innan
þess. Þótt breyting hafi orðið
á á síðustu árum leita yfirvöld
enn ráða læknasamtakanna
þegar mikilvæg mál varðandi
heilbrigðisþjónustuna eru á
döfinni. Upphaf þessa sam-
ráðs má rekja til þess að lækn-
ar töldu sig til kallaða að
vekja athygli stjórnvalda á því
sem þeir töldu vera til bóta
fyrir hina sjúku í landinu.
Þetta birtist fyrst í fundargerð
frá apríl 1919, en þar segir að
beðið hafi verið verið um álit
LR á fyrirhugaðri Landspít-
alabyggingu og í framhaldi af
því skýtur Landspítalamálinu
aftur og aftur upp á fundum
félagsins allt þar til spítalinn
tók til starfa 1930. A sama
hátt kemur hugmyndin um
Borgarspítala í Reykjavík
fyrst fram á fundi í júlí 1948.
Upp úr því hefst umræða um
skipan sjúkrahúsmála í
Reykjavík, sem farið hefur
fram á vegum LR fram á þann
dag sem þetta er skrifað. Á
vegum félagsins hafa starfað
nefndir sem fjallað hafa um
hlutverk sjúkrahúsanna og um
sameiningu þeirra, sem nú er
að verða að veruleika. Lækna-
félagið hefur frá upphafi haft
þá stefnu að „pólíklíníkur"
skuli ekki reknar í tengslum
við sjúkrahúsin. Þá hefur LR
alltaf gert fyrirvara um sam-
einingu sjúkrahúsa á Reykja-
víkursvæðinu í eitt vegna
hættunnar á miðstýringu emb-
ættisvaldsins.
Lög þau og lagafrumvörp
sem frá upphafi hafa verið til
umræðu á fundum LR eru of
mörg til þess að þau verði tal-
in hér. Það bíður söguritarans.
Loks er þess að geta að
hugmyndir um stofnum sjúk-
dómatengdra almannasam-
taka hafa nokkrum sinnum
komið upp á fundum LR, má
þar nefna Krabbameinsfélagið
og Geðverndarfélagið.
Læknahús
- Domus Medica
I fundargerð frá 13. desem-
ber 1920 er í fyrsta skipti rætt
um húsnæði fyrir samtök
lækna. Sú hugmynd var þó
kveðin í kútinn því menn sáu
ofsjónum yfir kostnaði.
Hugmyndin um Domus
Medica stingur aftur upp koll-
inum á fundi í maí 1938. Síð-
an lá málið í þagnargildi í
mörg ár en í lok fjórða áratug-
arins var ljóst að með fjölgun í
stéttinni og vaxandi umsvif-
um læknafélaganna var óhjá-
kvæmilegt að að hafa aðstöðu
til skrifstofuhalds. Á fram-
haldsaðalfundi í apríl 1950 er
veitt heimild til skrifstofu-
rekstrar og til að ráða lög-
fræðilegan ráðunaut. Á sama
fundi er gerð samþykkt um
húsbyggingarsjóð og á fram-
haldsaðalfundi í mars 1951 er
samþykkt skipulagsskrá fyrir
byggingarsjóð LR. Það var