Læknablaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
971
Til að meta lífsgæði svöruðu þátttakendur
lista af fullyrðingum, sem var þýddur úr ensk-
um spurningalista, The Women’s Health Ques-
tionnaire, en hann samanstendur af 36 krossa-
spurningum um almenna líðan og þætti sem
tengjast tíðahvörfum (11). Þar sem þátttakend-
ur í þessari rannsókn höfðu gengið í gegnum
tíðahvörf fyrir nokkuð mörgum árum voru
valdar þær spurningar sem helst áttu við lang-
varandi afleiðingar hormónaskorts. Spurningar
þessar tóku til líkamlegra einkenna eins og
þreytu og tíðra þvagláta, vitrænna þátta eins og
minnis og einbeitingar, andlegra þátta eins og
álags, kynlífs, „vasomotor“ einkenna eins og
nætursvita og loks til svefnerfiðleika.
Spurningunum var svarað með því að krossa
við eina af eftirfarandi fullyrðingum: Á mjög
mikið við, á talsvert við, á frekar lítið við, á alls
ekki við. Fyrir svörin voru síðan gefin stig.
Væri spurningin neikvæð fyrir þátttakandann
voru stigin, miðað við röðina hér á undan, 3, 2,
1 og 0. Væri spurningin jákvæð fyrir þátttak-
andann snerist röðin við, þannig að hár stiga-
fjöldi var alltaf neikvæður og lágur stigafjöldi
jákvæður. Hámarksstigafjöldi fyrir hvert svar
var þrjú.
Konurnar voru boðaðar í viðtal, skoðun og
sýnatökur á göngudeild Kvennadeildar Land-
spítalans í apríl og maí 1998. Konurnar komu
fastandi að morgni og blóðprufur voru teknar
til mælinga á heildarmagni kólesteróls, HDL-
(high density lipoprotein: háþéttni lípóprótín)
og LDL- (low density lipoprotein: lágþéttni
lípóprótín) kólesteróli (útreiknað), þríglýseríð-
um og kalsíumi í sermi. Hæð, þyngd og blóð-
þrýstingur voru mæld. Konurnar tæmdu þvag-
blöðru að morgni rannsóknardags og síðan aft-
ur eftir komu á göngudeildina. Síðari þvagpruf-
an, það er þvag framleitt í fastandi ástandi, var
fengin til mælinga á kalsíumi og kreatíníni og
hlutfall þessara efna reiknað. Mælingar voru
gerðar á rannsóknadeild Landspítalans.
Lípíð voru mæld með ensímatískri aðferð í
tæki af gerðinni Cobas Fara (Hoffman La
Roche, Sviss). HDL-kólesteról var mælt eftir
að LDL-kólesteról og VDL- (very low density
lipoprotein) kólesteról höfðu verið felld út með
magnesíumklóríði. LDL-kólesteról var fundið
sem mismunur á heildarkólesteróli og HDL-
kólesteróli sem má gera þar sem VDL-kólester-
ól er í mjög litlu magni. Þríglýseríð voru mæld
með því að kljúfa fitusýrur frá og mæla síðan
glýserólið. Kalsíum og kreatínín voru mæld í
tæki af gerðinni Vittros 750 frá Kodak (John-
son & Johnson). Kalk var mælt með litarað-
ferð, svonefndri komplexómetríu og kreatínín
með ensímatískri aðferð.
Beinþéttnimæiingar voru gerðar á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur og var stuðst við DEXA, dual
energy X-ray absorptiometry, en þessi aðferð
mælir magn steinefna, aðallega kalsíums, á
flatareiningu g/cm2. Notað var tæki af gerðinni
Hologic QDR-2000 og mælingar gerðar í lenda-
liðbolum (L:II-L:IV) aftari/fremri og vinstri
mjöðm og lærleggshálsi ef hægt var, en gott
samræmi er milli vinstri og hægri hliðar.
Beinþéttni (bone mineral density) var mæld
sem magn steinefna, aðallega kalsíums, í g/cm2.
Z-gildi vísar til þess hve góða beinþéttni við-
komandi einstaklingur hefur miðað við meðal-
tal sama aldurshóps kvenna. Mælt er í prósent-
um hversu mikið beinmagn viðkomandi ein-
staklings er miðað við meðaltal aldurshóps
hans = 100%.
Við samanburð á hópunum, hvað varðar
reykingar og hormónanotkun, var notað kí-
kvaðratspróf, varðandi aðra þætti var notað
óparað t-próf og Mann-Witney próf. Mark-
tækni miðaðist við p<0,05.
Fengið var leyfi siðanefndar Landspítalans
til að gera rannsóknina.
Niðurstöður
Meðalaldur þátttakenda var um 43 ár og
meðaltími frá aðgerð um 17 ár (tafla I). í til-
fellahópnum höfðu 22 konur gengist undir
brottnám á báðum egjastokkum og legi en hjá
fjórum konum höfðu aðeins eggjastokkar verið
Tafla I. Pörun hópa, tímalengd hormónanotkunar og þyngdarstuðull.
Hópur A Hópur B t-próf
n Meðaltal (SD)* n Meðaltal (SD) t-gildi p-gildi
Meðalaldur við aðgerð (ár) 26 43,3 (3,1) 22 43,5 (3,1) n.s.***
Meðalaldur í dag (ár) 26 60,2 (4,3) 22 60,0 (4,5) 0,182 n.s.
Meðaltímalengd frá aðgerð (ár) 26 17,7 (2,5) 22 16,9 (2,4) n.s.
Meðaltímalengd honnónanotkunar (ár) 19 11,3 (6,10) 12 8,9 (6,60) 1,033 n.s.
Þyngdarstuðull** kg/hæð:(m) 26 30,5 (5,45) 22 28,2 (6,78) 1,248 n.s.
* SD = standard deviation = staðalfrávik ** Body mass index = BMI ***n.s.=p>0,05