Læknablaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
983
dauðsföllum (problem-orientated approach).
Þetta samnorræna kerfi kallast Nordic Perinatal
Death Classification (NPCD). Farið hefur verið
yfir öll burðarmálsdauðatilfelli hérlendis frá
1994 til og með 1998 og þau flokkuð sam-
kvæmt þessari aðferð.
Efniviður og aðferðir
Fengnar voru mæðraskrár, læknabréf frá
barnadeildum og krufningaskýrslur fyrir öll
börn á landinu sem fæddust andvana (eftir 22
vikur eða sem vógu yfir 500 g) eða dóu á fyrstu
viku eftir fæðingu (eftir sjö daga eða skemmri
tíma). Stuðst var við upplýsingar frá fæðingar-
skráningunni og beðið um skýrslur jafnharðan
og tilkynning barst um burðarmálsdauða utan
Kvennadeildar eða vökudeildar Barnaspítalans
á Landspítalanum.
Öll tilfellin voru flokkuð samkvæmt NPCD
kerfinu, sem byggist á eftirfarandi breytum:
1) Meðfœddur galli (fetal malformations).
2) Dauðsfall Jyrii; í eða eftir fœðingu (time of
death in relation to delivery).
3) Vaxtarskerðing (growth retardation). Miðað
er við fæðingarþyngd undir tveimur staðal-
frávikum frá meðalþyngd íslenskra barna.
Þessi breyta á við andvana fædd börn.
A)Meðgöngulengd (gestational age) í full-
gengnum vikum (innan við 28 vikur, 28-34
vikur og yfir 34 vikur).
5)Apgar stig (innan við 7 við fimm mínútur).
Ofangreindum breytum er raðað eftir klín-
ísku vægi (priority) sem skýrist á eftirfarandi
hátt:
1) Meðfæddir gallar hafa mest vægi (absolute
priority). Óháð því hvenær viðkomandi bam
dó (fyrir, í eða eftir fæðingu) hefði í fæstum
tilfellum verið hægt að koma í veg fyrir
dauða þess. Það sem helst getur fækkað
dauðsföllum barna í þessum flokki er bætt
fósturgreining og þá fleiri fóstureyðingar
vegna fósturgalla.
2) Hvenær barn deyr gefur oftast til kynna hvar
bæta má heilbrigðisþjónustuna. Að vísu get-
ur barn dáið síðar (til dæmis í fæðingu eða
fljótlega þar á eftir) vegna vandamála á fyrri
stigum (til dæmis vegna vaxtarskerðingar á
meðgöngu). Koma má í veg fyrir flest dauðs-
föll barna í fæðingu með góðu eftirliti og
fæðingarhjálp.
3) Tíðni andvana fæðinga vaxtarskertra barna
getur endurspeglað gæði mæðraverndar þar
sem bætt greining ætti að leiða til aðgerða til
að ljúka meðgöngunni og afstýra þannig dauða
barns í móðurkviði.
4) Meðgöngulengd er breyta sem endurspeglar
meðal annars árangur nýburalækninga.
5) Astand barns við fæðingu endurspeglar gæði
fæðingarhjálpar og oft einnig nýburalækn-
inga (til dæmis árangur endurlífgunar).
Ut frá ofantöldum breytum eru síðan mynd-
aðir 13 flokkar:
I. Meðfæddur galli.
II. Andvana fæðing vaxtarskerts einbura eft-
ir 28 vikna meðgöngu eða lengri.
III. Andvana fæðing einbura eftir 28 vikna
meðgöngu eða lengri.
IV. Andvana fæðing einbura fyrir 28 vikna
meðgöngu.
V. Andvana fæðing fjölbura.
VI. Dauðsfall í fæðingu eftir 28 vikna með-
göngu eða lengri.
VII. Dauðsfall í fæðingu fyrir 28 vikna með-
göngu.
VIII. Dauðsfall nýbura. Fyrirburi (innan við 34
vikur) og Apgar stig 7 eða meira eftir
fimm mínútur.
IX. Dauðsfall nýbura. Fyrirburi (innan við 34
vikur) og Apgar stig innan við 6 eftir
fimm mínútur.
X. Dauðsfall nýbura. Eftir 34 vikur eða
meira og Apgar stig 7 eða meira eftir
fimm mínútur.
XI. Dauðsfall nýbura. Eftir 34 vikur eða
meira og Apgar stig innan við 6 eftir
fimm mínútur.
XII. Dauðsfall nýbura. Fyrir 28 vikna með-
göngu.
XIII. Óflokkað.
Gert er ráð fyrir unnt sé að hafa áhrif á og
fækka mjög í þremur ofangreindra flokka (po-
tentially avoidable), það er að segja flokkum II,
VI og VIII, með afburðagóðri heilbrigðisþjón-
ustu (11). Hins vegar er erfitt að hafa áhrif á
flokk III þar sem með nútíma rannsóknarað-
ferðum er ómögulegt að sjá fyrir andvana fæð-
ingar barna sem eru hvorki vaxtarskert né hafa
meðfædda galla. Meðgöngulengd var í öllum
tilvikum miðuð við niðurstöðu 18-19 vikna
ómskoðunar.
Upplýsingar voru fengnar með leyfi for-
svarsmanna fæðingarskráningarinnar á Islandi.
Niðurstöður
Alls dóu 158 börn á fimm ára tímabilinu sem