Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 23

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
21
ÁHRIK PRÓTÓLICHESTERÍNSÝRU Á
5-LÍPOXYGENASA IN VITRO E 13
Krisiín Ingóll'sdóUirL Wallcr Breu2.
Guóhorg A. Guðjónsdóuir1, Hildehurt Wagner2.
'Lyfjal'ræði lytsala, Háskóla íslands.
'lnsiiiut liir Pharmazeutisehe Biologie der Universitát
Miinchen, Þýskalandi
Arakídonsýra er ummynduð in vivo fyrir áhrif ensímsins
eýklóoxygenasa í prostaglandín en 5-lípoxygenasi er
ensím sem hvetur ummyndun arakídonsýru í leukótríen.
Leukótrfen eru lalin orsakaþicttir í ýmsum hólgu- og
óndunarfærasjúkdómum s.s. gigt og astma. Erfilt hefur
'eynst að finna el'ni sem hemja myndun leukótríen
samhanda súrhæfl in vivo, en slík efni gætu komið að
gagni við meðhiindlun þessara sjúkdóma.
Fjallagrös, Ceiraria islandica, hafa löngum verið notuð í
alþýðulækningum, meðal annars við ýmsum
nndunarfærasjúkdómum og bólgum í mellingarvegi.
Með hliðsjón af þessu var gerð rannsókn á áhrifum
-'xtrakta ai' Ijallagrösum á efnaskipti arakídonsýru in
vitro.
Lnsímið 5-lípoxygenasi var einangrað úr l'ersku
svínablóði og síðan látið verka á j-|14C|-arakídonsýru
rneð og án plöntuextrakla. Áhrif plöntuefna á
-nsímvirkni voru metin með því að magngreina
4|'akídonsýru og umhrotsefni hennar á
náþrýstivökvagreini (HPLC) lengdum geislaskynjara.
Ensímið eýklóoxygenasi var einangrað úr sáðhlöðru
llriita og látið verka á 1-| 14C]-arakídonsýru með og án
plönluextrakta. Ummyndun arakídonsýru í prostaglandín
Es var greind með HPLC.
Niðurstöður sýndu að exlrakt úr Cetraria islandica hafði
sterk hemjandi áhrif á 5-lípoxygenasa. í framhaldi al'því
var einangrað hreinl efni úr fjallagrösunum,
prótóliehesterínsýra, sem hefur öfluga hemjandi verkun á
ensímið 5-lípoxygenasa, IC50 = 2()pM, en litla sem enga
verkun á ensímið eýklóoxygenasa. Við ákvörðun á
elnabyggingu og hreinleika prótóliehesterínsýru var
meðal annars notuð innrauð(IR)- og útfjólublá (UV)
litról'sgreining. kjarnsegulgreining (NMR) og
þunnlagsgreining(TLC). Prótóliehesterínsýra hefur
a-metýlen-y-laktón efnabyggingu. Til að la hugmynd um
samhand efnahyggingar og verkunar (structure-aelivity
relationship) voru búnar til 3 atleiður og virkni þeirra
athuguð. Isómerarnir (+)- og (-)-liehestcrínsýra sýndu
svipaða verkun og prótóliehesterínsýra en (+)-melýl
liehesterínat reyndist óvirkt.
I kjöllar þessara rannsókna verða áhrif
prótóiiehesterínsýru á myndun leukólríena í sléltum
vöðvum kiinnuð auk þess sem nánari athuganir á
verkunarmála verða gerðar.
AÐGENGI OG DREYFING I7B-ESTRADIOLS I
TlJNGURÓTARTÖFLUM, hjá konum EFTIR
tiðahvörf.
Jens A. Guðmundssonl, Þorsteinn Loftsson2, Tanja
^orsteinsson * og Hafrún Friðriksdóttir2-
Kvennadeild Landspítala, Háskóla íslands og 2Lyfjafræði
Lyfsala, Háskóla íslands.
^otkun estrógens nl meðferðar á hormónaskorti kvenna á
breytingaskeiði hefur farið vaxandi á undanfömum ámm.
Algengasta formið á estradíóli er í töflum til inntöku per os
°g nást þá að jafnaði góð klínísk áhrif. Talsverður hluti
estradíóls bromar þó niður í lifur (first-pass liver effect) og
þarf þvf að gefa háa skammta af estradíóli samanborið við
Parenterai gjöf. Áhugi hefur aukist á að þróa aðferðir til að
Sefa hormónið á annan hátt, t.d. í sprautum, plástmm og
lyfjalykjum undir húð. Með því að binda 17B-estradíól í
cýklódextrín (2-hydroxypropyl-B-cyclodextrin) flækju
(complex) má gefa það í tungurótartöflum til frásogs í
otunnholi. í þessarri rannsókn var athugað blóðþéttni
estradíóls, og þannig aðgengi og brotthvarf, eftir gjöf á
Þennan hátt.
££111 op aðfrrOjr; Sex konur á aldrinum 47-65 ára tóku
Þátt í tilrauninni. Hver um sig fékk eina tungurótartöflu
oteðlOO pg af estradióli í cýklódextrín flækju. Teknar
v°ru blóðprufur fyrir lyfjagjöfma og síðan eftir 15, 30, 45
mín., 1, 2, 4, 6, 8 og 12 klst. ril mælingar á estradíól í
E 14
serum. Notuð var radioimmunoassay-aðferð til
ákvörðunar á 17B-estradíóli.
Niðurstöður: Hormónið losnaði hratt og örugglega frá
tungurótartöflunum og engin kvennanna kvartaði um
óþægindi frá munni. Frásog var mjög hratt og náðist
hámarksþéttni í sermi (Cpmax) á minna en 15 mín.
Helmingunartím dreyfifasans var um 0,4 klst.
Hámarksþétmi estradíóls var eins og hún er mest hjá
ungum konum í fyrri hluta tíðahrings (preovulatory phase),
en féll mjög hratt og hafði náð upphafsgildi hjá öllum
konunum fyrir 12 ldst. eftir gjöf.
Umræða: Með gjöf á 100 pg af 17B-estradíóli í
cyklódextrín í tungurótartöflum má fá háa blóðþéttni
estradíols hjá konum, þétmi sem samsvarar háum gildum
eins og það mælist í eðlilegum tíðahring, en fráhvarf
hormónins er einnig mjög hratt. Ovíst er hver
skammturinn þarf að vera ril að ná góðum klíniskum
árangri. Trúlega má komast af með lægri hormónaskammt
í hverri gjöf, en vegna hins hraða fráhvarfs gæti þurft að
gefa fleiri en 1 skammt daglega. Hér er í sjónmáli ný
aðferð við hormónameðferð, sem hefur ýmsa kosti
framyfir hefðbundnar aðferðir. Mikilvægt er hefja
áframhaldandi rannsóknir ril að finna rétta skömmtun og
kanna gildi þessarrar aðferðar, bæði við meðferð á
allmennum óþægindum breytingaskeiðs og einnig
mögulegan langtíma- ávinning gegn kransæðasjúkdómum
og beinþynningu.